Geçmişe açılan kapı: Koku, görsel ve işitsel ipuçları ile otobiyografik anıların geri çağrılması
A gateway to the past: Recalling autobiographical memories through olfactory, visual, and auditory cues
- Tez No: 956130
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MARİA GERALDİNE VELDHUİZEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 54
Özet
Proust fenomeni, kokular ile çağrıştırılan otobiyografik anıların genellikle duygusal, canlı, eski ve nadir olduğunu ifade eder. İlgili literatürde, bu anıların diğer duyusal ipuçlarıyla çağrıştırılan anılardan özgün olarak farklı olup olmadığı konusunda fikir birliği bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, koku ile çağrıştırılan otobiyografik anıların imgelem perspektifi, anıların yaş dağılımı ile duygusallık, duygusal değer, hoşluk, kişisel önem, canlılık, detay seviyesi, hatırlama sıklığı ve zihinsel zaman yolculuğu hissi gibi deneyimsel özellikler açısından fotoğraf ve ses ipuçlarıyla çağrıştırılan anılardan farklı olup olmadığını araştırmaktır. Çalışmada tek-ipucu yöntemi kullanılmış ve 106 katılımcı (51'i kadın; 25-45 yaş; M = 31.90, SS = 7.49) yer almıştır. Katılımcılar rastgele olarak üç duyusal ipucu koşulundan birine atanmıştır: koku, fotoğraf veya ses. Her koşulda, katılımcılara atandıkları duyusal modaliteye karşılık gelen 10 ipucu sunulmuştur. Örneğin,“kamp ateşi”ipucu için koku ipucu grubuna yanan odun kokusu verilmiş, fotoğraf ipucu grubuna bilgisayar ekranında kamp ateşi fotoğrafı sunulmuş, ses ipucu grubuna ise kamp ateşinin çıtırtı sesi kulaklıkla dinletilmiştir. Duyusal ipuçlarının sunum sırası rastgele olarak belirlenmiştir. Katılımcılardan her ipucuyla ilişkili kişisel bir olayı hatırlamaları istenmiştir. Hatırlama başarılı olduğunda, anı deneyimsel boyutlar ve imgelem perspektifi açısından değerlendirilmiştir. Ayrıca katılımcılardan, her bir anının yaşandığı zamanı belirtmeleri istenmiştir. Sonuçlara göre, kokuların ses ve fotoğraflara kıyasla daha fazla anı çağrıştırdığı görülmüştür; ancak post hoc analizlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. Deneyimsel değerlendirmelerde ve anıların yaş dağılımında, ipucu türleri arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. İmgelem perspektifi analizinde, anıların gözlemci perspektifine kıyasla daha sık alan perspektifiyle hatırlandığı gözlemlenmiştir. Fakat imgelem perspektifi açısından ipuçları arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. The findings revealed that odors evoked more autobiographical memories compared to visual and auditory cues. However, the memories recalled through odors were similar to those elicited by photographs or sounds in terms of experiential features, imagery perspective, and memory age.
Özet (Çeviri)
The Proust phenomenon refers to odor-evoked autobiographical memories, which are frequently characterized as emotional, vivid, old and rare.There is no consensus in the relevant literature on whether these memories are distinctively different from those evoked by other sensory cues. This study investigates whether autobiographical memories evoked by odors differ in vantage point, age distribution, and experiential qualities including emotionality, emotional valence, intensity, pleasantness, importance, vividness, level of detail, recall frequency, and sense of mental time travel from those triggered by visual and auditory cues. A single-cue method was employed, with a final sample of 106 participants (51 women, ages 25-45, M = 31.90, SD = 7.49). Participants were randomly assigned to one of three sensory cue conditions: odor, photograph, or sound. In each cue condition, participants were exposed to 10 stimuli corresponding to their assigned modality. For example, for a“campfire”cue, the odor group smelled burning wood, the visual group viewed a photograph, and the auditory group heard crackling fire sounds. The order of objects was randomized. Participants were instructed to recall a personal event associated with each cue. If a memory was successfully recalled, participants evaluated each memory on experiential dimensions and vantage point. They also reported their age at the time of each memory. Results showed that odors evoked more memories than sounds or photographs, although pairwise comparisons were not statistically significant. Experiential ratings and memory age distributions did not differ significantly across cue types. Vantage point analysis revealed a higher proportion of field perspective memories compared to observer perspective. However, no significant difference was found between cue conditions in terms of imagery perspective.. The findings indicate that odor-evoked autobiographical memories are similar to those triggered by visual or auditory cues in experiential qualities, vantage point, and memory age, with odors eliciting slightly more recalled memories.
Benzer Tezler
- Tokat yöresi Alevî-Bektaşî inancında zâkirlik geleneği
The tradition of dhikr performers among Alevî-Bektashi belief in Tokat territory
DENİZ GÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2013
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. EROL PARLAK
ÖĞR. GÖR. SÜLEYMAN ŞENEL
- İki dillilere Türkçe öğretiminde 21. yüzyıl becerileri ve yenilenmiş Bloom Taksonomisine dayalı etkinlik tasarımı
Material design based on 21st century skills and renewed Bloom Taxonomy in teaching Turkish to bilinguals
GAMZE ATASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ FUAT ARICI
- Bangladeş antik kenti Mahasthangarh'ın miras alanı yönetimi; yeniden değerlendirme problemleri, beklentileri ve önerileri
Heritage site management of Mahasthangarh, the ancient city of Bangladesh; reappraisal problems, prospects, and propositions
MOHAMMAD MAHMUDUL HASAN KHAN
- Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK), Zonguldak Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesi (TİM) Asma lojmanları restorasyon projesi
The restoration project of Asma housing buildings in theZonguldak Üzülmez Hard Coal Mining Establishment (TIM) of Turkish Hard Coal Enterprise (TTK)
GÜLCE KÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL POLAT PEKMEZCİ
- Kars demir yolu mirasını koruma önerisi ve Eski Süt Tozu Fabrikası Koruma Projesi
Proposed modalities to preserved Kars railway heritage and the conservation project of Old Powdered Milk Factory
MERVE ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES