An investigation of syntactic, morphological, and semantic cues in processing sluicing in Turkish
Türkçe'de eksiltili cümleciklerin işlenmesinde sözdizimsel, morfolojik ve anlamsal ipuçlarının incelenmesi
- Tez No: 956440
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZİK DİNÇTOPAL DENİZ, DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ATLAMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Bu çalışma, Türkçede eksiltili cümleciklerin gerçek zamanlı işlenmesi sırasında ipucu tabanlı geri çağırmayı (Lewis & Vasishth, 2005) incelemiş ve öncül geri çağrılmasında sözdizimsel, morfolojik ve anlamsal olarak benzer çeldiricilerden kaynaklanan benzerlik temelli müdahalenin etkisini araştırmıştır. Ayrıca, öncül geri çağrılmasında lineer ve sözdizimsel mesafenin rolü de incelenmiştir. Çalışmanın yöntemi, iki göz izleme deneyi ve bir cümle tamamlama görevini içermektedir. Göz izleme deneylerinde, eksiltili cümleciklerin gerçek zamanlı işlenmesinde morfolojik ve anlamsal benzerliğin etkileri ile lineer ve sözdizimsel mesafenin rolü incelenmiştir. Cümle tamamlama görevinde ise öncülün lineer ve sözdizimsel mesafesinin, cümle sonu yargılarında öncül tümcecik tercihlerini nasıl etkilediği araştırılmıştır. Göz izleme deneylerinin sonuçları, lineer ve sözdizimsel mesafenin öncülün geri çağrılmasını zorlaştırdığını ortaya koymuştur. Ayrıca, anlamsal benzerliği yüksek çeldiricilerin çoğunlukla geç safhalarda işlemeyi zorlaştırdığı, morfolojik benzerliği yüksek çeldiricilerin ise özellikle hedef sözcüğün ulaşılabilirliğinin düşük olduğu bağlamlarda ve çoğunlukla erken safhalarda işlemeyi kolaylaştırdığı bulunmuştur. Cümle tamamlama görevinin sonuçları ise katılımcıların cümle sonu yargılarında daha yakın mesafeli öncülleri tercih ederek lineer ve sözdizimsel uzaklığa duyarlılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Bulgular, ipucu tabanlı geri çağırma modeli (Lewis & Vasishth, 2005) tarafından yapılan öngörüleri Türkçedeki eksiltili cümleciklerin işlenmesine dair verilerle desteklemiştir.
Özet (Çeviri)
This study investigated cue-based retrieval during the processing of sluicing dependencies in Turkish, examining the effect of similarity-based interference from syntactically, morphologically, and semantically similar distractors in antecedent retrieval. It also examined the roles of linear and syntactic distance. The methodology involved two eye-tracking experiments and a sentence completion task. The eye-tracking experiments investigated the effects of morphological and semantic similarity and the influence of linear and syntactic distance on antecedent retrieval during the real-time processing of sluicing. The sentence completion task assessed how linear and syntactic distance influenced sentence-final judgments of antecedent preferences. Results from the eye-tracking experiments revealed an increased processing difficulty for linearly and syntactically distant antecedents in real-time processing of sluicing. Results also showed that morphologically similar distractors often facilitated processing, particularly when the target was less accessible, and primarily in the earlier stages of processing. In contrast, semantically similar distractors generally had an inhibitory effect, which mostly emerged later. The sentence completion task further demonstrated sensitivity to linear and syntactic distance, with participants showing a higher preference for linearly and syntactically closer antecedents in sentence-final interpretations. Overall, the findings aligned with the predictions of the cue-based memory retrieval model (Lewis & Vasishth, 2005) and extended them to the processing of sluicing in Turkish.
Benzer Tezler
- Rus dilinde fiillere getirilen morfemler olan ön eklerin morfo-semantik fonksiyonlarının Türk öğrencisi bakışıyla incelenmesi
Investigation of the morpho-semantic functions of prefixes in the Russian language in the view of Turkish students
MUHAMMED TAŞKESENLİGİL
Doktora
Türkçe
2018
Batı Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHAR DEMİR
- Kentsel breccia üzerinden bir kent okuma modeli: Beşiktaş'ın gizli katmanları ve bellek anlatıları
An urban reading model through urban breccia: The hidden layers and memory narratives of Beşiktaş
ELİF ÖZTÜRK AKSOY
Doktora
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ
- Zamansallık ve mekansallık bağlamında heterotopyaların sentaktik ve semantik irdelenmesi
A syntactic and semantic research on the temporality and spatiality of heterotopias
İLGİ HACIHASANOĞLU
- Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi örneğinde 17. yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Farsçadan alıntılanan bağımlılaştırıcı bağlaçlar
Subordinative conjunctions borrowed from Persian in seventeenth-century Ottoman Turkish with reference to Evliyâ Çelebi's Seyâhatnâme
ÖZNUR DURGUN
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ŞEFİK ŞENLİK
- Bir robot koluna kumanda eden doğal dil anlama sistemi
Başlık çevirisi yok
HASAN FERİT KEÇECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF.DR. EŞREF ADALI