Evaluating soil quality in wheat cultivated micro catchment areas by the soil management assessment framework (SMAF) in Central Black Sea Region Turkiye
Orta Karadeniz Bölgesi Türkiye'de buğday yetiştirilen mikro havza alanlarında toprak yönetimi değerlendirme çerçevesi (SMAF) ile toprak kalitesinin değerlendirilmesi
- Tez No: 956724
- Danışmanlar: PROF. DR. ORHAN DENGİZ, PROF. DR. Michal GASIOREK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Göstergeler, Mikro havza, Toprak kalitesi, Toprak Yönetimi Değerlendirme Çerçevesi, Toprak Kalite İndeksi, Buğday, Indicators, Micro catchment, Soil quality, Soil management assesment framework, Soil quality index, Wheat
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
Toprak kalitesi değerlendirmesi, özellikle Türkiye'nin toprak bozulmasına ve iklim değişkenliğine giderek daha duyarlı hale gelen yoğun buğday tarımı yapılan bölgelerinde, sürdürülebilir tarımsal verimlilik ve uzun vadeli ekosistem dayanıklılığı için temel öneme sahiptir. Bu çalışma, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Samsun ilinin Havza ilçesindeki buğday yetiştirilen mikro havzalarda toprak kalitesini değerlendirmiştir. Toprak Yönetimi Değerlendirme Çerçevesi (SMAF) kullanılarak, çeşitli toprak özelliklerini temel toprak işlevlerine katkılarına göre standart puanlara dönüştüren sistematik ve bilimsel temelli bir yaklaşım uygulanmıştır. Toplam 217 coğrafi referanslı toprak örneği toplanmış ve fiziksel, kimyasal ve biyolojik toprak özelliklerini temsil eden 13 gösterge analiz edilmiştir. Her bir gösterge, toprak sağlığıyla olan işlevsel ilişkisine göre“daha fazlası daha iyidir”,“daha azı daha iyidir”ve“orta değer en iyidir”SMAF eğri türleri kullanılarak puanlanmıştır. Hesaplanan puanlar, Toprak Kalite İndeksi (SQI) oluşturmak üzere birleştirilmiş ve 4758 hektarlık çalışma alanında Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) araçları kullanılarak mekansal değişkenlik görselleştirilmiştir. Bulgular, çalışma alanında genel toprak kalite puanının 76 olduğunu ve bunun yüksek toprak kalitesine işaret ettiğini ortaya koymuştur. Bitki tarafından alınabilir fosfor, toplam azot, organik karbon, mikrobiyal biyokütle karbonu ve beta-glukozidaz aktivitesi gibi biyolojik ve kimyasal göstergeler çok yüksek puanlar sergileyerek, güçlü besin mevcudiyetini ve aktif mikrobiyal işlevselliği yansıtmıştır. Ancak, agregat stabilitesi ve kullanılabilir su içeriği gibi fiziksel parametreler düşük ila orta seviyede bulunmuş, toprak pH'sı ve elektriksel iletkenlik ise çok düşük çıkmıştır; bu da yapısal sınırlamalar ve kimyasal kısıtlamalar olabileceğini göstermektedir. SMAF modeli, karmaşık toprak verilerini pratik önerilere dönüştürerek yalnızca bir değerlendirme aracı olarak değil, aynı zamanda sürdürülebilir arazi kullanım kararlarını yönlendiren etkili bir araç olduğunu kanıtlamıştır. Bu bulgular, Karadeniz Bölgesi ve ötesinde, alan bazlı iklim dayanıklı tarım stratejilerinin geliştirilmesini desteklemektedir.
Özet (Çeviri)
Soil quality assessment is fundamental for achieving sustainable agricultural productivity and long-term ecosystem resilience, especially in intensive wheat farming regions of Türkiye that are increasingly vulnerable to soil degradation and climatic variability. This study evaluated soil quality in wheat-cultivated micro-catchment areas within the Havza district of Samsun Province, located in the Central Black Sea region of Türkiye. Using the Soil Management Assessment Framework (SMAF), this study applied a systematic and scientifically grounded approach to transform diverse soil properties into standardized scores that reflect their contribution to key soil functions. A total of 217 georeferenced soil samples were collected and analyzed for 13 indicators representing a range of physical, chemical, and biological soil properties. Each indicator was scored using the more is better, less is better, and midpoint optimum SMAF curve types based on its functional relationship to soil health. The calculated scores were integrated to produce a Soil Quality Index (SQI), and spatial variability was visualized using Geographic Information System (GIS) tools across the 4758 ha study area. The findings revealed an overall land quality score of 76, indicating a high soil quality in the study area. Biological and chemical indicators, including plant-available phosphorus, total nitrogen, organic carbon, microbial biomass carbon, and beta-glucosidase activity, demonstrated very high scores, reflecting robust nutrient availability and active microbial functioning. However, physical parameters, such as aggregate stability and available water content, were found to be low to medium, while soil pH and electrical conductivity were very low, suggesting potential structural limitations and chemical constraints. By translating complex soil data into practical recommendations, the SMAF model proved to be an effective tool not only for assessment but also for guiding sustainable land-use decisions. These findings support the development of site-specific climate-resilient agricultural strategies in the Central Black Sea region and beyond.
Benzer Tezler
- Seçilmiş yerel buğday çeşitlerinin karşılaştırmalı transkriptomik analizi ve çinko uygulamasının bazı enzim genlerinin ifade düzeyine olan etkisi
Comparative transcriptome analysis of selected local wheat varieties and effects of zinc treatment on expression levels of some enzyme genes
AYŞEGÜL BİLGE UĞUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyoteknolojiHacettepe ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİYE YILMAZ
DR. AYTEN SALANTUR
- Sarayönü Beşgözlerler K.O.P. alanı detaylı toprak etüdü ve farklı yöntemlerle arazi değerlendirmesi
Detailed soil survey and land evaluation using different methods of Sarayonu Besgozlerler K.O.P. area
MERT DEDEOĞLU
Doktora
Türkçe
2017
ZiraatSelçuk ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN HÜSEYİN ÖZAYTEKİN
PROF. DR. LEVENT BAŞAYİĞİT
- Başlıca iklim parametrelerinin bitki su tüketimine etkilerinin uzaktan algılama yöntemleri ile araştırılması
Investigation of effects of major climate parameters on crop water consumption using remote sensing methods
ORKAN ÖZCAN
Doktora
Türkçe
2014
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİleri Teknolojiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİYE MUSAOĞLU
PROF. DR. CANKUT ÖRMECİ
- 2017-2018 yılları Tatarlı Höyük (Ceyhan/Adana) kazısından elde edilen arkeobotaniksel örneklerin değerlendirilmesi
Evaluation of the archeobotanical samples from the excavation of Tatarlı Tumulus (Ceyhan / Adana) in 2017-2018
RANA AZEEZ KHALID AL BAYATI
- Çay atığından kompost ve vermikompost eldesi ve tarımsal etkinliğinin belirlenmesi
Obtaining compost and vermicompost from tea waste and determination of agricultural efficiency
SONGÜL RAKICIOĞLU
Doktora
Türkçe
2022
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIDVAN KIZILKAYA