Yaşlılarda gönüllü etkinliklerin biyopsikososyal kazanımlarına ilişkin bir ölçek geliştirme çalışması ve gönüllülüğün planlı eylem teorisi çerçevesinde incelenmesi
A scale development study on the biopsychosocial benefits of voluntary activities in older adults and an investigation of volunteering based on the theory of planned behaviour
- Tez No: 956781
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HÜSEYİN BAŞIBÜYÜK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Geriatri, Geriatrics
- Anahtar Kelimeler: Yaşlı gönüllülüğü, formal gönüllülük, ölçek, biyopsikososyal model, Planlı Eylem Teorisi, Older volunteering, formal volunteering, scale, biopsychosocial model, Theory of Planned Behaviour
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gerontoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Amaç: Bu araştırmada yaşlı yetişkinlerin gönüllü etkinliklere katılımlarının biyopsikososyal kazanımlarına ilişkin bir ölçek geliştirmek ve Planlı Eylem Teorisi çerçevesinde son bir yıl içinde gönüllü olan ve olmayan yaşlı bireylerin gönüllülüğe ilişkin davranışsal tutum, öznel norm ve öznel eylem kontrolü ile niyetlerini karşılaştırmalı olarak değerlendirmek amaçlanmıştır. Yöntem: Örneklem, 60+ Tazelenme Üniversitesi Antalya Kampüsü öğrencileri arasından amaçlı örnekleme yöntemiyle bağımsız iki grup şeklinde oluşturulmuştur. Biyopsikososyal kazanımların belirlenmesi için ölçek geliştirme aşamaları izlenmiştir. Gönüllülüğe ilişkin davranışsal tutum, öznel norm ve öznel eylem kontrolü, gruplar arasında karşılaştırılmıştır. Araştırmanın istatistiksel analizlerinde açımlayıcı faktör analizi, parametrik testler olan Bağımsız Grup t Testi ile One Way ANOVA, parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U ile Kruskal-Wallis testleri kullanılmıştır. Bulgular: Yaşlılarda gönüllülüğün biyopsikososyal kazanımlarına ilişkin 6 faktörlü, 38 maddeli bir ölçek geliştirilmiştir. Bu faktörler, Ruhsal-Gelişimsel Durum, Manevi Tatmin, Toplumsal Bütünleşme, Algılanan Fiziksel Sağlık, Bilişsel Öğrenme ve Kendilik Algısı olarak isimlendirilmiştir. Yaşlı yetişkinlerin gönüllü etkinliklere katılarak belirlenen faktörler yönünden farklı düzeylerde kazanımlar elde ettikleri tespit edilmiştir. Son bir yıl içinde gönüllü etkinliklere katılan ve katılmayan yaşlıların, Planlı Eylem Teorisi çerçevesinde değerlendirilen davranışsal tutum, öznel norm ve öznel eylem kontrolü değerlendirmeleri arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Sonuç: Çalışmada geliştirilen“Yaşlılarda Gönüllülüğün Biyopsikososyal Kazanımları Ölçeği”ile gönüllülüğün kazanımları belirlenmiştir. Gönüllülük deneyimlerine ve çeşitli kazanımlarına rağmen gönüllüler, gönüllü etkinliklere katılma niyetinin öngörücüleri yönünden gönüllü olmayanlar ile benzer yaklaşıma sahip görünmektedir. Yaşlı gönüllülüğü, toplumun ve gönüllülerin yararına güçlü bir potansiyele sahiptir.
Özet (Çeviri)
Objective: This study aimed to develop a scale to determine the biopsychosocial benefits associated with participation of older adults in volunteer activities; to comparatively assess the behavioural attitudes, subjective norms, perceived behavioural control, and intentions of individuals who engaged in volunteering versus those who did not within the past year, based on the Theory of Planned Behaviour. Method: The sample consisted of two independent groups selected through purposive sampling from students aged 60 and over enrolled at the Tazelenme University Antalya Campus. Scale development steps were followed to determine biopsychosocial benefits. Behavioural attitudes towards volunteering, subjective norms, and subjective action control were compared between groups. Statistical analyses included exploratory factor analysis, parametric tests (Independent Samples t-test and One-Way ANOVA), and non-parametric tests (Mann–Whitney U and Kruskal–Wallis tests). Results: A scale with 38-item in six-factor was developed to assess the biopsychosocial benefits of volunteering in older adults. These factors are Mental-Developmental Status, Spiritual Satisfaction, Social Integration, Perceived Physical Health, Cognitive Learning, and Self-Perception. Participation in volunteer activities was found to be associated with improvements in these dimensions. However, no significant differences were observed between volunteers and non-volunteers in terms of behavioural attitude, subjective norm, or perceived behavioural control, as outlined in the Theory of Planned Behaviour. Conclusion:“Biopsychosocial Benefits Scale for Volunteering Older Adults”was developed and the benefits of volunteering were identified. Despite their volunteering experience and various achievements, volunteers exhibited comparable behavioural predictors regarding intention to volunteer with non-volunteers. Older adults volunteering represents a promising avenue for enhancing both individual well-being and societal cohesion.
Benzer Tezler
- Huzurevinde kalan yaşlılarda rekreatif etkinliklerin aktivite teorisi kapsamında uygulanabilirliğinin incelenmesi
The investigation of feasibility of recreation based activities on elderly people living in nursing homes in the concept of activity theory
MERVE ÇOKŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
SporManisa Celal Bayar ÜniversitesiRekreasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR GÜZEL
- Yaşlılarda düşmenin önlenmesinde multikomponentve denge egzersizlerinin etkisi
The effect of multicomponent and balance exercises in prevention of fall in elderly
ZAFER AYDIN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Fiziksel Tıp ve RehabilitasyonBalıkesir ÜniversitesiFizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLAY ŞAHİN
PROF. DR. SİBEL EYİGÖR
- Investigation of the prevalence of bipolar disorders among the residents in elderly residents in Al_ diwaniya_ Iraq
Al_ diwaniya_ Irak'ta yaşlı bakımevlerinde kalan sakinler arasında bipolar bozukluğu yaygınlığının incelenmesi
HUSHAM ABDULMUNEM YOUSIF YOUSIF
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
PsikiyatriÇankırı Karatekin ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SATI DİL
- Etkinlik ve geri çekilme kuramları çerçevesinde yaşlıların yaşam doyumlarının incelenmesi: Bingöl ili örneği
Inverstigating life satisfaction of elderly in the context of disengagement and activity theories: The case of Bingöl
EMRAH APAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sosyal HizmetlerYalova ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. RECEP YILDIZ
- Ders dışı etkinliklerin öğrencilerin sosyal gelişimine etkisi(Huzurevi etkinliği örneği)
The effect of exracurricular activites on students social development (Nursing home activity example)
HALİME ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN KÖSE