Sınırda kişilik özellikleri ile biten ilişkiye duygusal adaptasyon arasındaki ilişkide bilişsel kontrol ve esnekliğin düzenleyici rolü
The moderating role of cognitive control and flexibility in the relationship between borderline personality traits and emotional adaptation to a terminated relationship
- Tez No: 957188
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİYE ATEŞ ÖS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Bu çalışmanın amacı sınırda kişilik özellikleri ile biten ilişkiye duygusal adpatasyon arasındaki ilişkide bilişsel kontrol ve esnekliğin düzenleyici rolünün incelenmesidir. Bu doğrultuda çalışma 18-45 yaş aralığındaki son iki yıl içinde romantik bir ilişkinin sonunu deneyimlemiş ve halihazırda romantik bir ilişki içinde olmayan 503 (301 kadın, 202 erkek) katılımcı ile yürütülmüştür. Veri toplamak amacıyla çalışmaya katılan bireylere 'Demografik Bilgi Formu'',“Borderline Kişilik Ölçeği”, ''Biten İlişkiye Duygusal Adaptasyon Ölçeği'' ve ''Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği'' yöneltilmiştir. Çalışma nicel bir araştırmadır ve ilişkisel tarama modeli çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen veriler IBM SPSS Statistics 27 yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkileri saptamak amacıyla pearson momentler çarpımı korelasyon analizi uygulanmıştır. Çalışmanın temel amacı çerçevesinde bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin, bir düzenleyici değişkenin varlığına göre değişip değişmediğini test etmek için Hayes PROCESS Macro sürüm 4.2 kullanılmıştır. Son olarak, katılımcıların ölçek puanlarının demografik özelliklere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini incelemek amacıyla bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) gerçekleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre borderline kişilik ölçeği ile biten ilişkiye duygusal adaptasyon ölçeği arasında (r = –.46, p < .01), negatif yönde bir ilişki, borderline kişilik ölçeği ile bilişsel kontrol ve esneklik ölçeği (r = −.45, p < .01) arasında negatif yönde bir ilişki, biten İlişkiye duygusal adaptasyon ölçeği ile bilişsel kontrol ve esneklik ölçeği arasında ise (r = .49, p < .01) pozitif yönde bir ilişki saptanmıştır. Ayrıca sınırda kişilik özellikleri ile biten ilişkiye duygusal adaptasyon arasındaki ilişkide bilişsel kontrol ve esnekliğin düzenleyici bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Bu bulgular sınırda kişilik özelliklerinin ayrılık sonrası duygusal adaptasyonu olumsuz etkilediğini buna karşılık bilişsel kontrol ve esnekliğin bu olumsuz etkiyi hafifletici bir işlev gösterdiğini ortaya koymuştur. Tüm bu sonuçlar ilgili literatürde yer alan çalışmaların sonuçlarıyla birlikte ele alınarak tartışılmış, mevcut bulguların önceki çalışmalarla tutarlılık gösterdiği veya farklılaştığı noktalar gösterilmeye çalışılmıştır. İlgili alanyazın incelendiğinde sınırda kişilik özellikleri gösteren bireylerin ayrılık sürecini yönetmede zorlandıkları ve bu süreçte riskli ve uyumsuz davranışlar sergiledikleri görülmektedir. Bu nedenle ayrılık sonrası ortaya çıkabilecek olumsuz etkileri hafifletebilecek koruyucu faktölerin belirlenmesinin klinik açıdan önem taşığı düşünülmektedir. Öte yandan, sınırda kişilik özelliği gösteren bireylerin ayrılık sonrası yaşadıkları duygusal adaptasyon süreci üzerinde bilişsel süreçlerin rolünü ele alan çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda mevcut çalışmanın hem klinik uygulamalara ışık tutacağı hem de alanyazındaki boşluğun doldurulmasına katkı sunacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the moderating role of cognitive control and flexibility in the relationship between borderline personality traits and emotional adaptation to a recently ended romantic relationship. Accordingly, the study was conducted with 503 participants (301 women, 202 men) between the ages of 18 and 45 who had experienced the end of a romantic relationship within the last two years and were not currently in a romantic relationship. In order to collect data, participants were administered the“Demographic Information Form,”the“Borderline Personality Scale,”the“Emotional Adaptation to Relationship Dissolution Scale,”and the“Cognitive Control and Flexibility Questionnaire.”The study is quantitative in nature and was carried out within the framework of a relational screening model. The data obtained from the study were analyzed using IBM SPSS Statistics 27 software. Pearson product-moment correlation analysis was conducted to determine the relationships between the variables. Within the scope of the study's main objective, Hayes PROCESS Macro version 4.2 was used to test whether the effect of the independent variable on the dependent variable changed depending on the presence of a moderating variable. Finally, in order to examine whether the participants' scale scores differed significantly according to demographic characteristics, independent samples t-tests and one-way analysis of variance (ANOVA) were conducted. All statistical tests were performed at a 95% confidence level. According to the findings obtained from the study, a negative relationship was found between the Borderline Personality Scale and the Emotional Adaptation to Relationship Dissolution Scale (r = –.46, p < .01), a negative relationship between the Borderline Personality Scale and the Cognitive Control and Flexibility Questionnaire (r = –.45, p < .01), and a positive relationship between the Emotional Adaptation to Relationship Dissolution Scale and the Cognitive Control and Flexibility Questionnaire (r = .49, p < .01). Additionally, it was determined that cognitive control and flexibility play a moderating role in the relationship between borderline personality traits and emotional adaptation to a recently ended relationship. These findings revealed that borderline personality traits negatively affect emotional adaptation following a breakup, while cognitive control and flexibility function to buffer this negative effect. All of these results were discussed in light of the existing literature, and efforts were made to highlight areas of consistency and divergence between the current findings and previous studies. The relevant literature indicates that individuals exhibiting borderline personality traits have difficulty managing the process of separation and tend to display risky and maladaptive behaviors during this period. Therefore, identifying protective factors that may alleviate the negative effects that can emerge following a breakup is considered clinically significant. On the other hand, studies addressing the role of cognitive processes in the emotional adaptation of individuals with borderline traits after a breakup appear to be limited. In this regard, it is believed that the present study will not only shed light on clinical practice but also contribute to filling this gap in the literature.
Benzer Tezler
- Sınırda kişilik özellikleri ile nöropsikolojik parametreler arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between borderline personality traits and neuropsychological parameters
GÖZE KAÇMAZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA DUYGU KAYA YERTUTANOL
- Sınırda kişilik bozukluğu özellikleri ve yeme bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi
The investigation of relationship between borderline personality disorder features and food addiction
BERK BAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜZİN MUKADDES SEVİNÇER
- Sınır kişilik bozukluğu ve yeme tutumları arasındaki ilişkide dürtüselliğin rolü
The role of impulsivity in the relationship between borderline personality disorder and eating attitudes
SEMRA EYŞAN TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Beslenme ve DiyetetikIşık ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NAZLI BALKIR
- Individual differences based on different personality features in autobiographical memories of romantic relationships
Farklı kişilik özelliklerine dayalı bireysel farklılıkların romantik ilişkilere dair otobiyografik anılar üzerindeki etkileri
DENİZ ASOLAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
PsikolojiBoğaziçi ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İZZET TEKCAN
- Mindfulness skills in individuals with borderline personality features: Roles of impulsivity and rejection sensitivity
Sınırda kişilik özelliklerine göre bilinçli farkındalık becerileri: Dürtüsellik ve reddedilme duyarlılığı değişkenlerinin rolü
EKİN EMİRAL COŞKUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İLKE SİNE EGECİ