Sözel olaya ilişkin potansiyellerin incelenmesi için Türkçe paradigma tasarımı ve değerlendirilmesi
Design and evaluation of a Turkish paradigm for investigating verbal event-related potentials
- Tez No: 957312
- Danışmanlar: PROF. DR. UĞUR BİLGE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol, Biyofizik, Biyoistatistik, Computer Engineering and Computer Science and Control, Biophysics, Biostatistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Amaç: Bu tez çalışmasında, Türkçe dilinde oluşturulan semantik olarak uyumlu ve uyumsuz cümlelerin işlenmesi sırasında ortaya çıkan elektroensefalografi (EEG) sinyalleri incelenmiştir. Amaç, bu tür dilsel uyaranların bilişsel işlemleme süreçlerine etkisini değerlendirmek ve özellikle N400 ile P600 olaya ilişkin potansiyel (OİP) bileşenleri üzerinden analiz yapılmasına olanak tanıyacak geçerli ve uygulanabilir bir paradigma geliştirmektir. Yöntem: Araştırmaya, anadili Türkçe olan 35 sağlıklı yetişkin katılmıştır. Katılımcılara, son kelimesi semantik açıdan uyumlu ya da uyumsuz biçimde sonlanan cümleler görsel olarak sunulmuştur. EEG kayıtları BrainVision BrainAmp cihazı ile alınmış; ön işleme adımları Brainstorm yazılımı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. OİP analizlerinde, N400 (300–500 ms) ve P600 (500–900 ms) zaman aralıkları değerlendirilmiş; ayrıca Morlet wavelet dönüşümü ile zaman-frekans analizleri yapılmıştır. Bulgular: Bulgular, uyumsuz cümlelerin uyumlu olanlara göre daha yüksek genlikli N400 yanıtları oluşturduğunu ve bu farkın özellikle temporal-parietal bölgelerde yoğunlaştığını göstermiştir. P600 bileşeni ise uyumsuz koşullarda artan pozitif genlik ile dilsel yeniden yapılandırma süreçlerini yansıtmıştır. Zaman-frekans analizleri, N400 zaman aralığında delta ve alfa bantlarında uyumsuz cümlelerin daha yüksek güçle ilişkili olduğunu, gamma-2 bandında ise daha düşük güç oluşturduğunu göstermiştir. P600 zaman aralığında ise yalnızca delta bandında uyumsuz cümleler için artmış güç gözlenmiş; diğer frekans bantlarında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Sonuç: Bulgular, Türkçede semantik bütünlüğün ihlal edilmesinin, özellikle N400 ve P600 OİP bileşenleri üzerinde belirgin etkiler yarattığını göstermektedir. Bu çalışma, Türkçede semantik işlemlemeye ilişkin EEG örüntülerini belgeleyen sınırlı sayıdaki araştırmalardan biri olarak alanyazına katkı sağlamaktadır. Ayrıca geliştirilen paradigma, ileride yürütülecek bilişsel sinirbilim temelli OİP çalışmalarına referans oluşturabilir.
Özet (Çeviri)
Objective: This thesis investigated the electroencephalography (EEG) signals involved in processing semantically congruent and incongruent Turkish sentences. The aim was twofold: first, to evaluate the effect of such linguistic stimuli on cognitive processing; and second, to develop a valid and applicable paradigm that would allow analyses to be performed on the N400 and P600 event-related potential (ERP) components. Method: Thirty-five healthy native Turkish-speaking adults participated in the study. Participants were visually presented with sentences whose last word ended in a semantically compatible or incompatible manner. EEG recordings were acquired with a BrainVision BrainAmp device and preprocessing steps were performed using Brainstorm software. In the ERP analyses, N400 (300-500 ms) and P600 (500-900 ms) time intervals were evaluated and time-frequency analyses were performed with Morlet wavelet transform Results: Results showed that incongruent sentences elicited higher amplitude N400 responses than congruent sentences and that this difference was particularly concentrated in temporal-parietal regions. The P600 component reflected linguistic restructuring processes with increased positive amplitude in incongruent conditions. Time-frequency analyses showed that incongruent sentences were associated with higher power in the delta and alpha bands at the N400 time interval, whereas they produced lower power in the gamma-2 band. In the P600 time interval, increased power was observed for incongruent sentences only in the delta band; no significant difference was found in the other frequency bands. Conclusion: The findings show that violations of semantic integrity in Turkish have significant effects on the N400 and P600 ERP components. This study contributes to the literature as one of the limited number of studies documenting EEG patterns related to semantic processing in Turkish. In addition, the paradigm developed may serve as a reference for future cognitive neuroscience-based ERP studies.
Benzer Tezler
- Hafif kognitif bozukluk ve alzheimer hastalığı ile sağlıklı yaşlılarda görsel olaya ilişkin potansiyellerin hedef ve hedef olmayan uyaranlar açısından incelenmesi
Neuropsychological correlates of visual p300 responses in alzheimer's disease and mild cognitive impairment
MELTEM CİVELEK
- Mezyal temporal sklerozlu hastalarda olaya ilişkin potansiyeller ve kognitif süreçlerle ilişkisi
Event related potentials and cognitive assessment in patients with mesial temporal sclerosis
FİGEN HANAĞASI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2004
Nörolojiİstanbul ÜniversitesiNöroloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN GÖKYİĞİT
- Diyabetik nöropati hastalarında hiperbarik oksijen tedavisinin kognitif performansa etkilerinin olaya ilişkin beyin potansiyelleri ve nöropsikolojik testler ile incelenmesi
The evaluation of the effects of hyperbaric oxygen therapy on cognitive performances in patients with diabetic neuropathy by event related brain potentials and neuropsychological tests
ABDUSSELAM ÇELEBİ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Deniz ve Sualtı Hekimliğiİstanbul ÜniversitesiSualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH AYDIN
DOÇ. DR. ATİLLA USLU
- Obsesif kompulsif bozukluğu olan hastalarda ve hastalanmamış kardeşlerinde nöropsikolojik, elektrofizyolojik ve nörolojik bozukluklar
Neuropsychological, electrophysiological and neurological impairments in patients with obsessive compulsive disorder and their healthy siblings
HALİL ÖZCAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2010
PsikiyatriHacettepe ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SUZAN ÖZER
- Hafif kognitif bozukluk ve alzheimer hastalığı ile sağlıklı yaşlılarda, işitsel olaya ilişkin potansiyellerin hedef ve hedef olmayan uyaranlar açısından incelenmesi
P300 target and non-target responses in alzheimer's disease, mild cognitive impairment and healthy elderly in comparison to neuropsychological tests
GÜLBALCA ÇAKIROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
NörolojiDokuz Eylül ÜniversitesiSinir Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖRSEV YENER