Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile anksiyete bozukluğuna sahip bireylerde zaman algısı ve yürütücü işlevler üzerine bir karşılaştırma
A comparative study on time perception and executive functions in individuals diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder and anxiety disorders
- Tez No: 957487
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMMÜGÜLSÜM GÜNDOĞDU
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Amaç: Çalışmamız, 12-18 yaş aralığındaki Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile Anksiyete Bozukluğu (AB) tanılı ergenlerde zaman algısı ve yürütücü işlev performanslarını karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Gereç ve Yöntem: Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Polikliniği'nde DSM-V tanı kriterlerine göre DEHB ya da AB tanısı almış 12-18 yaş aralığındaki bireylerle, yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilmiş sağlıklı kontrol grubundan oluşan toplam 90 katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. Katılımcılar, klinik görüşme ve psikometrik ölçeklerle değerlendirilmiş; zaman algısını ölçmek amacıyla Zamanın Yeniden Oluşturulması, Zamanın Ayırt Edilmesi ve Zaman Tahmini testleri uygulanmıştır ve Çocukluk Çağı Anksiyete Tarama Ölçeğini (ÇATÖ) doldurmaları istenmiştir. Ebeveynlerden Conner's Aile Değerlendirme Ölçeği Revize Edilmiş Uzun Versiyonu (CPRS-R:L), Barkley Yürütücü İşlevleri Değerlendirme Ölçeği Uzun Formu (BDEFS-CA), SNAP-IV DEHB Belirti Değerlendirme Ölçeğini doldurmaları istenmiştir. Bulgular: Çalışmada, DEHB ve AB tanılı ergenlerin yürütücü işlevleri ve zaman algısı performansları sağlıklı bireylerle karşılaştırıldığında anlamlı düzeyde bozulmalar saptanmıştır. DEHB grubunda özellikle dikkat, dürtü kontrolü, zaman yönetimi ve öz motivasyon alanlarında belirgin zayıflıklar görülürken, AB grubunda kaygı, duygusal düzenleme ve sosyal işlevsellik alanlarında güçlükler ön plana çıkmıştır. Her iki klinik grup, hem kısa hem de uzun süreli zaman tahmini görevlerinde daha fazla hata yapmış; DEHB grubunda uzun sürelerde, AB grubunda ise belirsizlik içeren durumlarda sapmalar dikkat çekmiştir. Yürütücü işlev alt boyutları ile zaman algısı performansı arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Özellikle zaman yönetimi, dürtü kontrolü ve öz motivasyon puanları ile uzun süreli tahmin hataları arasında negatif ilişkiler; mükemmeliyetçilik, sosyal problemler ve hiperaktivite puanları ile kısa süreli zaman tahmin hataları arasında pozitif ilişkiler saptanmıştır. Regresyon analizleri ise mükemmeliyetçilik ve hiperaktivite düzeyinin zaman tahmin performansını anlamlı şekilde yordadığını; öz motivasyon düzeyinin ise zaman algısını olumsuz etkilediğini göstermiştir. Bu bulgular, zaman algısındaki bozulmaların yürütücü işlev yetersizlikleriyle doğrudan ilişkili olduğunu ve özellikle DEHB tanılı bireylerde tanısal değerlendirmede dikkate alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Sonuç: Çalışmamız, DEHB ve AB tanılı ergenlerde zaman algısı performansının sağlıklı kontrollere kıyasla belirgin biçimde bozulduğunu göstermektedir. Bulgular, özellikle kısa ve orta süreli zaman tahmini görevlerinin dikkat, dürtü kontrolü ve öz motivasyon gibi yürütücü işlev zayıflıklarıyla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, yürütücü işlevlerin orta uzunluktaki zaman aralıklarının algılanmasında önemli rol oynadığı saptanmıştır. Duygusal düzenleme güçlükleri ve artan sosyal problem yaşantısı, zaman algısı doğruluğunun düşmesiyle bağlantılı bulunmuş; mükemmeliyetçilik düzeyi yüksek bireylerin kısa süreli zaman tahminlerinde daha fazla sapma gösterdiği gözlemlenmiştir. Hiperaktivite düzeyinin artmasıyla birlikte zaman tahmini performansında değişkenliğin arttığı da belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Objective: This study aims to comparatively examine time perception and executive function performance in adolescents aged 12–18 years diagnosed with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and Anxiety Disorder (AD). Materials and Methods: A total of 90 participants, including adolescents diagnosed with ADHD or AD based on DSM-5 criteria at Marmara University Pendik Training and Research Hospital Child and Adolescent Psychiatry Clinic and age- and gender-matched healthy controls, were included in the study. Participants were assessed through clinical interviews and psychometric scales. To measure time perception, tasks involving Temporal Reproduction, Time Discrimination, and Time Estimation were administered. Additionally, the Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED) was completed by the participants. Parents completed the Conners' Parent Rating Scale-Revised Long Form (CPRS-R:L), the Barkley Deficits in Executive Functioning Scale-Children and Adolescents (BDEFS-CA), and the SNAP-IV ADHD Rating Scale. Results: In this study, adolescents diagnosed with ADHD and Anxiety Disorders exhibited significant impairments in executive functions and time perception performance compared to healthy controls. In the ADHD group, notable deficits were observed particularly in attention, impulse control, time management, and self-motivation, whereas in the Anxiety Disorder group, difficulties were more prominent in anxiety symptoms, emotional regulation, and social functioning. Both clinical groups demonstrated greater errors in time estimation tasks for both short and long durations. The ADHD group showed more pronounced deviations in longer durations, while the Anxiety Disorder group showed impairments especially in tasks involving uncertainty. Significant associations were found between executive function subdomains and time perception performance. Specifically, poorer time management, impulse control, and self-motivation were negatively correlated with longer duration estimation errors; while higher levels of perfectionism, social problems, and hyperactivity were positively associated with short-term time estimation variability. Regression analyses further revealed that perfectionism and hyperactivity scores significantly predicted time estimation performance, and lower self-motivation was found to negatively impact time perception. These findings suggest that impairments in time perception are closely linked to executive dysfunctions and should be considered in the clinical evaluation, particularly in individuals with ADHD. Conclusion: This study indicates that adolescents with ADHD and AD exhibit significantly impaired time perception performance compared to healthy controls. Findings suggest that short- and medium-duration time estimation tasks are closely related to executive function deficits, particularly in attention, inhibitory control, and self-motivation. Executive functions appear to play a key role in the perception of mid-range time intervals. Difficulties in emotional regulation and increased social problems were associated with decreased accuracy in time perception, while higher perfectionism was linked to greater deviations in short-term time estimation. Additionally, increased hyperactivity was associated with greater variability in time estimation performance.
Benzer Tezler
- Çocukluk çağında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan ergenlerde borderline kişilik özelliklerinin gelişimini yordayan faktörlerin incelenmesi
Investigation of predictive factors for the development of borderline personality features in adolescents diagnosed with attention deficit and hyperactivity disorder in childhood
AYŞEGÜL METİN EMRE
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
PsikiyatriNecmettin Erbakan ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK AKÇA
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda aracı faktör olarak algılanan ebeveyn tutumlarını kullanarak, genç yetişkinlerde yaygın anksiyete bozukluğu ilişkisinin değerlendirilmesi
Perceived parenting styles as a mediator of the relationship between attention deficit hyperactivity disorder and general anxiety disorder in young adults
BAŞAK KARSLIGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SADIGA OSMANLI SHIROLU
- Yetişkinlik dönemindeki (18-65 yaş) dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri ile anksiyete düzeyi ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between attention deficit hyperactivity disorder symptoms, anxiety levels, and psychological resilience in adulthood (18-65 years)
EMREHAN HACIARİFOĞLU
- Yaşlı bireylerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu prevelansı, klinik özellikler ve yaşam kalitesi ile ılişkisi
Prevalence of attention deficit hyperactivity disorder in elderly individuals, clinical characteristics, and the relationship with quality of life
ŞİLAN ŞENBAYRAM
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
PsikiyatriÇukurova ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LUT TAMAM
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuk ve ergenlerde erken dönem uyum bozucu şemaların değerlendirilmesi
Evaluation of early maladaptive schemas in children and adolescents diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder
VOLKAN ALKİŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriMersin ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLEN GÜLER AKSU