Türkiye'de Hollanda Hastalığı: Borsa yatırımlarının artması imalat sanayisinde üretim kaybına neden olur mu?
The Dutch Disease in Turkey: Does the increase in stock market investments lead to a loss of production in the manufacturing industry?
- Tez No: 957790
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HACI AHMET KARADAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Hollanda Hastalığı, BİST, İmalat Sanayi, Dutch Disease, Borsa Istanbul, Manufacturing Industry, Resource
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Tarihsel süreçte doğal kaynak zengini ülkelerin, kaynak açısından sınırlı ülkelere kıyasla uzun vadede daha düşük ekonomik büyüme performansı sergilediği gözlemlenmektedir. Bu olgu, literatürde“Doğal Kaynak Laneti”hipotezi çerçevesinde ele alınmakta olup, hipotezin önemli bileşenlerinden biri olan“Hollanda Hastalığı”teorisi dikkat çekmektedir. Teori, doğal kaynak gelirlerinin ani artışıyla birlikte ülke para biriminin değer kazanması sonucunda, rekabet gücünü yitiren imalat sektörünün gerilemesini ve ekonomide yapısal dengesizliklerin ortaya çıkmasını açıklamaktadır. İlk kez 1960'lı yıllarda Hollanda'da doğalgaz keşfi sonrası yaşanan ekonomik dönüşüm ile kavramsallaşan bu teori, doğal kaynaklar ile sanayisizleşme arasındaki nedensel ilişkiyi ortaya koymaktadır. Teorik çerçevede üç sektör (doğal kaynak, ihracata dayalı sanayi, ve ticarete konu olmayan hizmet sektörleri) üzerinden analiz edilen bu süreç, döviz girişinin toplam talebi artırmasıyla ithal ürünlere yönelimi, yerli üretimde daralmayı ve uzun vadede sanayi sektörünün gerilemesini beraberinde getirmektedir. Türkiye özelinde ise, 2001 ekonomik krizinin ardından uygulamaya konulan“Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı”ile sağlanan makroekonomik iyileşmeler, döviz girişini artırarak benzer bir yapısal dönüşümü tetiklemiştir. Bu bağlamda çalışmada, Türkiye'de Borsa İstanbul (BİST 100) kaynaklı“Hollanda Hastalığı”etkisinin olup olmadığı araştırılmaktadır. Özellikle borsadaki hızlı büyümenin imalat sanayisi üzerinde dışlayıcı bir etkisinin bulunup bulunmadığı analiz edilmektedir.
Özet (Çeviri)
In the historical context, countries rich in natural resources have been observed to exhibit lower long-term economic growth performance compared to those with limited resources. This phenomenon is examined in the literature under the“Resource Curse”hypothesis, in which the“Dutch Disease”theory emerges as a critical component. The theory explains how a sudden increase in natural resource revenues leads to the appreciation of the national currency, causing a loss of competitiveness in the manufacturing sector and resulting in structural imbalances in the economy. First conceptualized following the economic transformation that occurred after the discovery of natural gas in the Netherlands in the 1960s, the theory reveals the causal relationship between resource wealth and deindustrialization. This process is analyzed within a theoretical framework through three main sectors: the natural resource sector, the export-oriented manufacturing sector, and the non-tradable services sector. The inflow of foreign currency boosts aggregate demand, leading to a shift toward imported goods, a contraction in domestic production, and a gradual decline in the industrial sector over the long term. In the context of Turkey, the“Transition to a Strong Economy Program”implemented after the 2001 economic crisis brought about macroeconomic improvements that increased foreign currency inflows and triggered a similar structural transformation. Within this framework, the study investigates whether a Dutch Disease effect linked to the Borsa Istanbul (BIST 100) exists in Turkey. Specifically, it analyzes whether the rapid growth in the stock market has had a crowding-out effect on the manufacturing industry.
Benzer Tezler
- Dutch disease in Turkey
Türkiye'de Hollanda hastalığı
ONUR ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Ekonometriİstanbul Bilgi Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDA SELİN ÖZTÜRK
- Türkiye'de Hollanda hastalığı: İnşaat sektörü perspektifinden bir analiz
Dutch disease in Turkey: An analysis from the construction industry perspective
GÜNAY TÜZÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
EkonometriAkdeniz ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ZANBAK
- Turizm sektörü ve Hollanda hastalığı: Türkiye örneği
Tourism sector and Dutch disease: The case of Turkey
MORTAZA OJAGHLOU
- Hollanda hastalığı, Türkiye ekonomisindeki etkilerine ilişkin ekonometrik bir analiz
An econometric analysis of the Dutch disease effects on Turkish economy
BÜŞRACAN İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiBandırma Onyedi Eylül Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSA BAYIR
- 2000 yılı sonrası Türkiye'ye yönelik sermaye hareketleri ve Hollanda hastalığı
Capital flows to Turkey after the year 2000 and the Dutch disease
HALİT YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
EkonomiAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EROL BULUT