Ayırt etme gücünün geçici kaybının sorumluluğa ve hukuki işlemlere etkisi
The legal effect of the temporary loss of capacity to discern on liability and legal transactions
- Tez No: 958521
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FAHRİ ERDEM KAŞAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Medeni Hukuk Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
TMK m. 15'e göre, Kanunun öngördüğü istisnalar saklı kalmak üzere, ayırt etme gücü bulunmayan kişilerin fiilleri hukuki sonuç doğurmaz. Bir hukuki işlemin kesin hükümsüzlük yaptırımıyla karşılaşmaması ve haksız fiil sorumluluğunun söz konusu olabilmesi, kural olarak ayırt etme gücünün varlığını zorunlu kılmaktadır. Ayırt etme gücünün varlığına bağlanan bu hukuki sonuçların yanı sıra ayırt etme gücünden yoksunluğun da hukuki anlamda bazı etkileri bulunmaktadır. Söz konusu etkiler, yoksunluk hâlinin niteliğine göre iki ayrı başlık altında incelenmektedir. Bu ayrım yapılırken, ayırt etme gücünün kaybının süreklilik arz edip etmediği göz önünde bulundurulur. Ayırt etme gücünün geçici kaybı, kişinin kavrayışının veya iradesine uygun olarak yapacağı seçimin, belli bir süreliğine aklın olağan işleyişinden sapması anlamına gelmektedir. Türk hukukunda, ayırt etme gücünün geçici kaybını doğrudan düzenleyen iki hüküm yer almaktadır. Bunlar, haksız fiil sorumluluğunu düzenleyen TBK m. 59 ve evliliğin, ayırt etme gücünden geçici yoksunluk sebebiyle iptal edilebileceğini öngören TMK m. 148 hükümleridir. Haksız fiil sorumluluğuna yönelik bir düzenleme olan TBK m. 59, TBK m. 114/II hükmünden yola çıkılarak sözleşmesel sorumluluk alanında da kıyasen uygulanmaktadır. Buna göre; ayırt etme gücünü geçici olarak kaybeden kişi, bu duruma kendi kusuruyla düşmediğini ispatlayamadığı sürece hem haksız fiilden hem de sözleşmeden kaynaklı zararları tazmin etmekle yükümlüdür. Ayırt etme gücünün geçici kaybına ilişkin diğer düzenleme olan TMK m. 148 ise evlenme sırasında geçici sebeple ayırt etme gücünden yoksun olan eşin, evliliğin iptalini dava edebileceğini öngörmektedir. Bu sebebe dayanarak evlilik birliğinin sona erdirilebilmesi için, evliliğin gerçekleşmesinden sonra ayırt etme gücünü tekrar kazanan eşin, nispi butlan davası açması ve hâkimin bu konuda karar vermesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
According to Article 15 of the Turkish Civil Code (TMK), unless otherwise stipulated by law, acts performed by persons lacking the capacity to discern do not produce legal consequences. To avoid the sanction of nullity for a legal transaction and to establish tort liability, the existence of this capacity is generally required. In addition to the legal consequences attached to its presence, the absence of such capacity also bears legal significance. These effects are examined under two categories, depending on the nature of the incapacity. This distinction considers whether the loss is permanent or a temporary loss of capacity to discern. The temporary loss refers to a deviation from the normal operation of the mind, impairing comprehension or decision-making aligned with one's will for a limited time. Turkish law directly regulates this situation under two provisions: Article 59 of the Turkish Code of Obligations (TBK), concerning tort liability, and Article 148 of the TMK, which allows annulment of marriage on such grounds. TBK Article 59, though a tort provision, is applied by analogy to contractual liability via TBK Article 114(2). Accordingly, a person experiencing a temporary loss of capacity to discern is liable for damages arising from tort or contract unless they prove that the condition was not self-induced. Meanwhile, TMK Article 148 enables a spouse who lacked such capacity at the time of marriage to seek annulment, provided that they regain it and file a relative nullity action, subject to judicial decision.
Benzer Tezler
- Kambiyo senetlerinde geçersizlik defileri
Invalidity pleas on bills of exchange
ÖZGÜR DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukKTO Karatay ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYTEKİN ÇELİK
- Ehliyetsizlerin haksız fiil sorumluluğu
Tort liability of incompetents
BERNA ŞAHİNTÜRK ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukKocaeli ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU KOÇAK DİKER
- Miyokard infarktüsü geçiren hastalarda a tipi davranış biçimi, stres verici yaşam olayları ve öfkenin araştırılması
Başlık çevirisi yok
CENNET ŞAFAK
- Distributed anomaly-based intrusion detection system for IoT environment using Blockchain technology
Dağıtılmış anomali tabanlı saldırı tespit sistemi Blockchain teknolojisi kullanılan IoT ortamı için
NOUHA HEJAZI
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER ÖZDEMİR
- Acil serviste kan transfüzyonu uygulanan hastalarda serum iyonize kalsiyum düzeyinin akut anemi ve kronik anemiyi ayırt etme gücü
The power of discrimination of serum ionized calcium level from acute and chronic anemia in patients which were blood transfusion in the emergency department
TOLGA AYTEKİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Acil TıpSağlık Bilimleri ÜniversitesiAcil Tıp Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜGE GÜLEN