Şırnak ili, merkez ve silopi ilçeleri sınırları dahilindeki asfaltit ocaklarının jeolojisi ve çevresel etkileri
Geology and environmental effects of asphaltite quarries within the borders of Sirnak province, central and silopi districts
- Tez No: 959051
- Danışmanlar: PROF. DR. FETULLAH ARIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Konya Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maden Yatakları ve Jeokimya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Bu yüksek lisans tezinde, Şırnak ili Merkez ve Silopi ilçeleri sınırları içerisinde yer alan asfaltit ocaklarının jeolojik özellikleri, rezerv potansiyeli ve çevresel etkileri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Yaklaşık 150 km²'lik çalışma alanında, 1/25.000 ölçekli topografik paftalar kullanılarak yapılan haritalama çalışmalarında, İnsansız Hava Aracı (İHA) teknolojisi yardımıyla ortofoto ve nokta bulutu verileri elde edilerek sayısal haritalar oluşturulmuştur. Bu haritalar üzerine jeolojik veriler ve sondaj bilgileri işlenmiş, Avgamasya filonu için yapılan rezerv hesaplamaları sonucunda toplam 6.996.105 ton asfaltit rezervi tespit edilmiştir. Asfaltitlerin kalorifik değerleri 3.000–6.000 kcal/kg aralığında değişmekte olup, enerji üretiminde önemli bir kaynak oluşturmaktadır. Türkiye genelinde Maden Tetkik ve Arama (MTA) tarafından belirlenen toplam asfaltit rezervi yaklaşık 82 milyon ton olarak bildirilmektedir. Çalışma kapsamında Avgamasya filonundan alınan 4.384 kg ve 3.400 kg ağırlığındaki numuneler laboratuvar ortamında analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda asfaltitin nem içeriği %1–2, kül oranı %35–44 ve kükürt oranı %4–7 arasında tespit edilmiştir. Termik kullanım açısından başlangıçta 30 MJ/kg olan kalorifik değer, uygulanan zenginleştirme yöntemleri sonucunda 36.26 MJ/kg seviyesine çıkarılmıştır. Çevresel etkileri azaltmaya yönelik olarak uygulanan işlemler arasında; flotasyon yöntemi ile kül oranı %32.95'e, aglomerasyon yöntemi ile %27'ye düşürülmüştür. Kimyasal liç uygulamalarında, özellikle %5 NaOH ve %40 HF çözelti kombinasyonu kullanılarak kül içeriği %13.89'a, kükürt içeriği ise %2.49'a kadar azaltılmıştır. Gravite ve yüzdürme yöntemleriyle ise %75 oranında yanıcı madde geri kazanımı sağlanmıştır. Asfaltitin çevresel etkileri değerlendirildiğinde; su kaynakları ve hava kalitesinin kullanım sırasında olumsuz etkilendiği belirlenmiştir. Sahadan alınan su numunelerinde kimyasal kirlenme gözlemlenmiş, kükürtdioksit (SO₂) emisyonunun ise yürürlükteki yönetmeliklerde belirtilen 350 µg/m³ sınır değerini aşma riski taşıdığı saptanmıştır. Ayrıca, asfaltit külleri içerisinde 2.118 ppm molibden, 2.447 ppm nikel, 231 ppm bakır ve 31 ppm selenyum gibi ağır metallerin bulunduğu belirlenmiştir. Şırnak-Silopi bölgesinde faaliyette olan 405 MW kapasiteli termik santral, asfaltitin enerji kaynağı olarak kullanımının önemli bir örneğini oluşturmaktadır. Bunun dışında asfaltit; asfalt yapımı, boya, yalıtım malzemesi, oto lastiği, mürekkep ve amonyak üretimi gibi çeşitli sanayi alanlarında da kullanılmaktadır. Sonuç olarak, Şırnak bölgesinde bulunan asfaltit yatakları enerji üretimi açısından büyük bir potansiyel taşımaktadır. Ancak yüksek kül ve kükürt içeriği nedeniyle çevresel etkiler göz önünde bulundurulmalı; asfaltitin temizlenmesine yönelik işlemler uygulanmalı ve bu doğrultuda çevreci üretim yöntemleri benimsenmelidir. Ayrıca, rezerv bazlı planlamaya geçilmesi, kapalı işletme yöntemlerinin yaygınlaştırılması ve iş sağlığı-güvenliği standartlarının artırılması önerilmektedir. Tez kapsamında, asfaltitin enerji kaynağı olarak kullanımından doğan çevresel etkilerin azaltılmasına yönelik mevcut ve önerilen yöntemler ayrıntılı şekilde açıklanmıştır.
Özet (Çeviri)
This master's thesis investigates the geological characteristics, reserve potential, and environmental impacts of asphaltite deposits located within the boundaries of the Central and Silopi districts of Şırnak Province, Türkiye. The study area, covering approximately 150 km², was mapped using 1:25,000 scale topographic sheets. High-resolution orthophoto and point cloud data were obtained using Unmanned Aerial Vehicle (UAV) technology, and digital maps were generated. Geological data and drilling information were integrated into these maps. As a result of reserve modeling conducted for the Avgamasya vein, a total of 6,996,105 tons of asphaltite reserves were identified. Asphaltite, with a calorific value ranging between 3,000 and 6,000 kcal/kg, is considered a significant energy source. According to the General Directorate of Mineral Research and Exploration (MTA), the total asphaltite reserve in Türkiye is approximately 82 million tons. In this study, 4,384 kg and 3,400 kg of asphaltite samples were collected from the Avgamasya vein and analyzed in the laboratory. The analyses indicated that the asphaltite has a moisture content of 1–2%, ash content between 35–44%, and sulfur content between 4–7%. The initial calorific value of 30 MJ/kg was increased to 36.26 MJ/kg through various enrichment methods. To reduce environmental impacts, flotation reduced the ash content to 32.95%, while agglomeration lowered it to 27%. In chemical leaching, the combination of 5% NaOH and 40% HF solutions reduced ash content to 13.89% and sulfur content to 2.49%. Gravity and flotation methods achieved a combustible matter recovery rate of 75%. The environmental assessments revealed negative impacts on both water sources and air quality during asphaltite usage. Water samples collected from the field indicated chemical contamination. Air quality evaluations showed that sulfur dioxide (SO₂) emissions could potentially exceed the regulatory limit of 350 µg/m³ set by national standards. Furthermore, analysis of asphaltite ash showed the presence of heavy metals, including 2,118 ppm molybdenum, 2,447 ppm nickel, 231 ppm copper, and 31 ppm selenium. The 405 MW capacity thermal power plant currently operating in the Şırnak-Silopi region exemplifies the use of asphaltite as a primary energy source. In addition to energy production, asphaltite is utilized in various industrial applications, such as asphalt production, paint, insulation materials, tires, ink, and ammonia production. In conclusion, the asphaltite deposits in the Şırnak region hold significant potential for energy generation. However, due to the high ash and sulfur content, environmental considerations must be prioritized, and purification processes should be implemented before use. This study recommends the adoption of reserve-based planning, expansion of underground mining methods, and enhancement of occupational safety standards. It also provides a comprehensive overview of current and proposed methods to mitigate the environmental impacts resulting from the energy use of asphaltite.
Benzer Tezler
- Şırnak ilinde yeni kırsallığın coğrafi analizi
Geographical analysis of the new rurality at Şırnak province
NESİFE LAĞAMCIOĞLU DİYAPOĞLU
- İlkokul ve ortaokul çağında kaynaştırma eğitimi gören öğrencilere karşı normal gelişim gösteren öğrencilerin tutumlarının incelenmesi: Şırnak ili örneği
A study of the attitudes of normal - progress students towards the students with special needs in an inclusive education at primary and middle school age: Şırnak province sample
MURAT GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimZirve ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÇETİN TAN
- Şırnak ilinde küçükbaş yetiştiriciliğinin ekonomik yapısı ve sorunları
Economic structure and problems of small ruminant breeding in Sirnak province
HULKİ ÖĞEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EkonomiSüleyman Demirel ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEVLÜT GÜL