Benzin istasyonu kaynaklı insan sağlığı risk değerlendirmesi
Gas-stations related human health risk assessment
- Tez No: 959375
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KARAGÜNDÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gebze Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 62
Özet
Fosil yakıtlar, günümüzde küresel enerji ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan, kömür, petrol ve doğal gaz gibi yer altı kaynaklarından elde edilen enerji türleridir. Sanayileşme, ulaşım, ısınma ve elektrik üretimi gibi pek çok alanda yoğun olarak kullanılan bu yakıtlar, ekonomik kalkınmanın temel bileşenlerinden biri hâline gelmiştir. Benzin, dünya genelinde ulaşım ve sanayi sektörlerinde yaygın olarak kullanılan, fosil kökenli bir yakıt türüdür. Ham petrolün rafinasyonu ile elde edilen bu yakıt, içten yanmalı motorlarda enerji kaynağı olarak kullanılmakta olup, modern yaşamın vazgeçilmez unsurlarından biri hâline gelmiştir. 2023 yılı verilerine göre, Türkiye genelinde yaklaşık 13.500 adet benzin istasyonu faaliyet göstermektedir. Aynı yıl içerisinde ülke genelinde yaklaşık 4,45 milyar litre benzin satışı gerçekleşmiştir. Bu miktar, Türkiye nüfusu dikkate alındığında kişi başına yıllık ortalama 52 litre benzin tüketimi anlamına gelmektedir. Benzin, yapısında yer alan benzen, toluen, etilbenzen ve ksilen bileşenleri ile birlikte, uçucu organik bileşikler grubuna giren ve genellikle BTEX olarak adlandırılan kimyasalları içermektedir. BTEX bileşenleri, aromatik yapıları nedeniyle hem çevrede uzun süre kalabilmekte hem de lipofilik özellikleri nedeniyle canlı dokularda birikme eğilimi gösterebilmektedir. Benzin istasyonlarında bu kimyasalların çevreye salınımı; yakıtın depolanması, tanklara doldurulması, pompalanması, araçlara aktarılması gibi süreçlerde buharlaşma yoluyla gerçekleşmektedir. Ayrıca istasyon sahasında yaşanan küçük dökülmeler ve tank havalandırmaları da bu emisyonları artırmaktadır. Bu yayılma yolları sonucunda, genel halk BTEX bileşenlerine sınırlı düzeyde maruz kalırken, özellikle benzin istasyonu çalışanları, istasyonların yakınında yaşayan bireyler ve istasyonlara komşu okullarda öğrenim gören çocuklar, bu kimyasallara sürekli ve yüksek düzeyde maruz kalabilmektedir. Bu maruziyet sonucunda, yakıttaki kimyasalların toksisitesi nedeniyle bireyler üzerinde olumsuz sağlık etkileri gözlemlenebilir. Bu çalışmada, benzin istasyonlarının sayıca yoğun olduğu bir bölge seçilerek, ilgili alanda yaşayan ve çalışan bireylerin BTEX bileşenlerine maruziyet düzeyleri değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında, üç ana hedef grup belirlenmiş olup; bunlar sırasıyla benzin istasyonu çalışanları, istasyonlara bitişik yerleşim alanlarında yaşayan yetişkin bireyler ve yakın çevredeki okullarda öğrenim gören çocuklardır. Her bir grup için maruziyet değerlendirmesi, toksisite değerlendirmesi ve risk değerlendirmesi yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Fossil fuels are types of energy obtained from underground sources such as coal, oil and natural gas, which meet a large portion of global energy needs today. These fuels, which are used intensively in many areas such as industrialization, transportation, heating and electricity generation, have become one of the basic components of economic development. Gasoline is a type of fossil-based fuel widely used in transportation and industrial sectors around the world. Obtained by refining crude oil, this fuel is used as an energy source in internal combustion engines and has become one of the indispensable elements of modern life. According to 2023 data, there are approximately 13,500 gas stations operating in Turkey. In the same year, approximately 4.45 billion liters of gasoline were sold throughout the country. This amount means an average annual gasoline consumption of 52 liters per person when the population of Turkey is taken into account. Gasoline contains benzene, toluene, ethylbenzene and xylene components in its structure, as well as chemicals that are included in the group of volatile organic compounds and are generally called BTEX. BTEX compounds can remain in the environment for a long time due to their aromatic structure and tend to accumulate in living tissues due to their lipophilic properties. The release of these chemicals into the environment at gas stations occurs through evaporation during processes such as fuel storage, filling into tanks, pumping, and transferring to vehicles. In addition, small spills and tank ventilations at the station site increase these emissions. As a result of these spreading routes, while the general public is exposed to BTEX compounds at a limited level, especially gas station workers, individuals living near the stations, and children studying in schools adjacent to the stations can be exposed to these chemicals continuously and at high levels. As a result of this exposure, adverse health effects can be observed on individuals due to the toxicity of the chemicals in the fuel. In this study, a region with a high number of gas stations was selected and the exposure levels of individuals living and working in the relevant area to BTEX compounds were evaluated. Three main target groups were determined within the scope of the study; these are gas station workers, adults living in residential areas adjacent to the stations, and children studying in schools in the vicinity, respectively. Exposure assessment, toxicity assessment, and risk assessment were conducted for each group.
Benzer Tezler
- Spatial distribution of health risks associated with PM2.5 in turkey and iran using satellite and ground observations
Yer ve uydu ölçümleri kullanılarak belirlenen PM2.5 kaynaklı sağlık risklerinin Türkiye ve İran için alansal dağılımı
MEHRDAD SAMAVATI
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURÇAK KAYNAK TEZEL
- A distributed shared memory framework for complex event processing in resource constrained IoT devices
Kısıtlı kaynağa sahip nesnelerin interneti sistemlerinde karmaşık görev işleme için dağıtık ve paylaşımlı bir bellek anaçatısı tasarımı
HALİT UYANIK
Doktora
İngilizce
2025
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TOLGA OVATMAN
- Sürdürülebilirlik perspektifinden petrol endüstrisinde iklim değişikliğine yönelik zarar azaltma çalışmaları: İstanbul akaryakıt istasyonları örneği
Climate change mitigation efforts in the oil industry from a sustainability perspective: The case of İstanbul gas stations
GÖNENÇ BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Deprem Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiAfet Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HİKMET İSKENDER
- Petrol sızıntısıyla kontamine olmuş bir akaryakıt istasyonunun çevre ve halk sağlığı açısından TKKNKKSDY kapsamında incelenmesi ve rehabilitasyonu için uygun metodoloji araştırılması
Investigation of an appropriate methodology of the fuel station contaminated by petroleum products within the scope of environment and public health in line with the regulation on controlling soil pollution and point-source polluted fields (TKKNKKSDY)
GÖKBERK KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiMarmara ÜniversitesiÇevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ORHAN GÖKYAY
- Determination of ambient levels and sources of volatile organic compounds in Izmir-Aliaga region
İzmir-Aliağa bölgesindeki uçucu organik bileşklerin ortam havasındaki seviyelerinin ve kaynaklarının belirlenmesi
GÜRAY DOĞAN
Doktora
İngilizce
2013
Çevre MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRDAL TUNCEL