Eski Çağ'da Denizli (Çal, Çivril ve Baklan yöreleri)
Denizli in Old Age (Çal, Çivril and Baklan regions)
- Tez No: 959962
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF KILIÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Denizli eski çağ havzası, Çal, Çivril ve Baklan yöreleri, arkeolojik buluntular, prehistorik çağ, tarihi çağ, Ancient Denizli basin, Çal, Çivril, and Baklan regions, archaeological findings, prehistoric period, historical period
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Bu çalışma, Batı Anadolu'nun iç kesimlerinde yer alan Yukarı Menderes Havzası'na dâhil olan Çal, Çivril ve Baklan yörelerindeki Prehistorik ve Tarihi Çağ yerleşimlerini arkeolojik ve jeoarkeolojik veriler ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın ilk bölümünde, Prehistorik Çağ'a ait yerleşimler detaylı şekilde ele alınmış; özellikle Ekşi Höyük (Çal), Beycesultan Höyüğü (Çivril) ve Çalkebir Höyük (Baklan) gibi arkeolojik alanlar kazı buluntuları, mimari kalıntılar, stratigrafik ve çevresel verilerle değerlendirilmiştir. Çalışmanın daha sonra ki bölümlerinde ise tarihi dönemler de söz konusu yöreler de gelişen sosyal siyasi ve kültürel hadiselerin yazılı kaynaklara yansıyanları değerlendirilmiştir. Ekşi Höyük, Neolitik Dönem'den itibaren kesintisiz bir iskân süreci gösteren ve hem yerleşim hem de nekropol alanı olarak işlev gören bir merkezdir. Aynı şekilde Beycesultan Höyüğü, özellikle Geç Kalkolitik ve Tunç Çağı'na ait zengin kültürel katmanlarıyla dikkat çekerken, Miken ve Minos etkilerinin görüldüğü çanak çömlek buluntuları, havzanın dış dünyayla olan etkileşimini göstermektedir. Baklan Ovası ise alüvyonlu toprakları, sulak alanlara yakınlığı ve doğal geçitlerin kontrol edilebildiği konumu sayesinde tarih öncesi topluluklar için cazip bir yaşam alanı sunmuştur. Yerleşimlerin hafif yükseltilerde konumlanması, çevresel tehditlerden korunma amacı taşıdığını göstermekte; çanak çömlek ve taş alet buluntuları ise bu bölgenin Neolitik Çağ'dan Tunç Çağı'na kadar uzun süreli iskân gördüğüne işaret etmektedir. Bunun yanı sıra Beycesultan Höyüğü'nde ortaya çıkarılan seramiklerin üzerinde Luwi hiyeroglif yazısına benzer işaretlerin bulunması buranın Luwi asıllı Arzawa Beyliklerinden biri olan Mira Beyliği'nin başkenti olduğu düşüncesini akla getirmiştir. Bu durum MÖ 2. bin yıldan itibaren de yörede iskânların devam ettiğini siyasi ve sosyal hadiselerin yoğunlaşarak yaşadığını göstermektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Yukarı Menderes Havzası'nın tarihî süreç içindeki dönüşümü ele alınmış; MÖ 2. bin yıldan itibaren Hitit, Frig, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde bölgenin geçirdiği kültürel ve siyasi değişimler değerlendirilmiştir. Bu dönemlerde, Çal, Çivril ve Baklan yöreleri; tarımsal üretim potansiyelleri, stratejik ulaşım güzergâhlarındaki konumları ve dini yapıları sayesinde, sadece yerel değil bölgesel ölçekte de önemli merkezler haline gelmiştir. Yazılı kaynaklar, yüzey araştırmaları ve arkeolojik kazılardan elde edilen bulgular, bu bölgelerin sadece tarımsal üretim merkezleri değil; aynı zamanda dini, ticari ve askeri işlevleri olan merkezler olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışma, Yukarı Menderes Havzası'nın tarih öncesi ve tarihi çağlar boyunca kültürel süreklilik, coğrafi strateji ve çevresel uyum açısından zengin ve bütüncül bir arkeolojik panorama sunduğunu kanıtlamaktadır. Aynı zamanda, bölgenin yeterince araştırılmamış olmasının, arkeolojik literatür açısından önemli bir eksiklik olduğu vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the prehistoric and historical settlements in the regions of Çal, Çivril, and Baklan, located in the inland areas of Western Anatolia and forming part of the Upper Menderes Basin, through archaeological and geoarchaeological data. In the first part of the research, prehistoric settlements are analyzed in detail; particularly archaeological sites such as Ekşi Höyük (Çal), Beycesultan Mound (Çivril), and Çalkebir Mound (Baklan) are evaluated based on excavation findings, architectural remains, stratigraphic and environmental data. In the subsequent sections of the study, the social, political, and cultural events that occurred in these regions during historical periods are examined in light of written sources. Ekşi Höyük is a settlement that demonstrates a continuous occupation process starting from the Neolithic Period and functions as both a residential area and a necropolis. Similarly, Beycesultan Mound stands out with its rich cultural layers, especially from the Late Chalcolithic and Bronze Ages, while the ceramic findings bearing Mycenaean and Minoan influences indicate the basin's interaction with the outside world. The Baklan Plain, with its alluvial soils, proximity to wetlands, and a location that allows control over natural passageways, offered an attractive living environment for prehistoric communities. The positioning of settlements on slight elevations suggests an intention to protect against environmental threats; meanwhile, the pottery and stone tool findings point to a long-term occupation of the region from the Neolithic to the Bronze Age. In addition, the presence of signs resembling Luwian hieroglyphic script on the ceramics unearthed at Beycesultan Mound has led to the suggestion that this site may have been the capital of the Kingdom of Mira, one of the Luwian-origin Arzawa principalities. This indicates that the region continued to be inhabited from the 2nd millennium BCE onward and that political and social events became increasingly prominent during this period. In the second part of the study, the historical transformation of the Upper Menderes Basin is discussed, and the cultural and political changes the region underwent during the Hittite, Phrygian, Hellenistic, and Roman periods, starting from the 2nd millennium BCE, are evaluated. During these periods, the regions of Çal, Çivril, and Baklan became significant not only on a local but also on a regional scale, due to their agricultural production potential, strategic positions along key transportation routes, and religious structures. The geopolitical location of Çal, Çivril, and Baklan, along with their fertile lands and placement on major transit routes, made them important settlement centers throughout history. Written sources, surface surveys, and archaeological excavation findings reveal that these regions functioned not only as centers of agricultural production but also as religious, commercial, and military hubs. This study demonstrates that the Upper Menderes Basin presents a rich and holistic archaeological panorama in terms of cultural continuity, geographical strategy, and environmental adaptation throughout prehistoric and historical periods. It also emphasizes that the insufficient research conducted in the region represents a significant gap in the archaeological literature.
Benzer Tezler
- Paleoceanographic and paleoclimate records in the gulf of Saros (Aegean sea) during the late pleistosene to holocene
Geç pleyistosen-holosen boyunca Saros Körfezi'ndeki (Ege Denizi) paleoşinografik ve paleoiklimsel kayıtlar
CERENNAZ BOZYİĞİT
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KÜRŞAD KADİR ERİŞ
DR. MARIE-ALEXANDRİNE SICRE
- Enez Ayasofya Kilisesi (Fatih Camisi)'nde kullanılan yapı malzemesinin analizi ve konservasyon yöntemleri
The analysis of the structural materials used in Enez Hagia Sophia Church (Fatih Mosque) and its conservation methods
BURCU BAŞARAN
- morrison
Başlık çevirisi yok
NİDA SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Coğrafyaİstanbul ÜniversitesiBeşeri ve İktisadi Coğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜHA GÖNEY
- Paleolitik Çağ'da Güneybatı Marmara
The Paleolithic of Southwestern Marmara Region
ÖZGE BİROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMRA YILDIRIM BALCI
DR. ÖĞR. ÜYESİ BERKAY DİNÇER
- Eskiçağ Akdeniz thalassografisi
Ancient Mediterranean thalassography
ERKAN KURUL
Doktora
Türkçe
2023
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAkdeniz ÜniversitesiAkdeniz Eski Çağ Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURAK TAKMER