Geri Dön

Kanıta dayalı tasarım yaklaşımının açık yeşil alan tasarım sürecine entegrasyonu

Integration of evidence-based design approach into the design process of urban open green space

  1. Tez No: 960844
  2. Yazar: NAZLI DENİZ ERSÖZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. GÜL SAYAN ATANUR, PROF. DR. GÜLŞEN AYTAÇ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Bursa Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 202

Özet

Küresel iklim değişikliği ve kentleşme sorunları ile birlikte, kentsel açık ve yeşil alanlar hem ekolojik sürdürülebilirliği sağlamak hem de kent sakinlerinin sosyal, psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak açısından kritik bir rol üstlenip nitelikli fiziksel çevreler oluşturarak kentsel yaşam kalitesini doğrudan etkilemektedir. Ancak, bu alanların etkin kullanımı, mekân ve kullanıcıya ilişkin gereksinimler doğrultusunda şekillendirilmediğinde, sınırlanmaktadır. Kanıta Dayalı Tasarım (KDT) yaklaşımı, açık mekân kullanıcılarının deneyimlerini bilimsel veriler ışığında değerlendirmeyi mümkün kılarak, peyzaj tasarım süreçlerinde nesnel ve ölçülebilir bir temel sunmaktadır. Bu bağlamda, çalışma, yaşam kalitesine artırma odağında kentsel açık alanlarda KDT yaklaşımına dayalı, kullanıcı merkezli mekânsal iyileştirme stratejilerin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda, araştırma Bursa'daki Hüdavendigar Kent Parkı, Erdem Saker Botanik Parkı ve Vakıf Bera Kent Parkı'nda yürütülmüş; kullanıcı deneyimlerinin mekânsal yansımalarını tespit etmek amacıyla anket çalışmaları, mekânsal analizler ve yapay zeka (YZ) destekli görselleştirme araçları kullanılmıştır. Anket verileri SPSS yazılımı ile istatistiksel olarak analiz edilirken, mekânsal dağılım ve kullanıcı yoğunluk haritaları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) aracılığıyla üretilmiştir. Sosyodemografik yapı, mekân, aktivite, zaman, erişilebilirlik, kullanıcı yoğunluğu ve güvenlik algısı gibi değişkenlerin kullanım davranışı üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Bulgular, kullanıcıların yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik durum farklılıklarının açık mekân kullanım alışkanlıklarını doğrudan etkilediğini ortaya koymaktadır. Çalışmaya göre; parkların çoğunlukla öğrenci, emekli ve çalışmayan insanlar tarafından kullanıldığı ; genç kullanıcıların yoğunlukla öğleden sonra ve akşam saatlerinde olmakla birlikte dinamik alanlara ve su öğeleri çevresine yöneldiği ; yaşlı bireylerin ise yoğunlukla sabah saatlerinde yürüyüş yolları ve gölgeli dinlenme alanlarını öncelikli olarak tercih ettiği belirlenmiştir. Kadın kullanıcıların çocuk oyun alanlarını, güvenliğin sağlandığı ve sosyal etkileşimi destekleyen mekânları öncelikli olarak seçtiği, erkek kullanıcıların ise spor ve rekreatif aktivite alanlarına yönelim gösterdiği tespit edilmiştir. Mevsimsel değişkenler de park kullanımını önemli ölçüde etkilemekte olup, kış aylarında kullanıcı yoğunluğunun belirgin şekilde azaldığı gözlemlenmiştir. Çalışma kapsamında geliştirilen mevcut tasarımı iyileştirmeye yönelik stratejiler, kullanıcı yoğunluğunu parktaki farklı açık mekânlarda dengelemek, güvenlik algısını artırmak ve dört mevsim kullanım olanaklarını desteklemek üzere şekillendirilmiştir. Farklı oturma düzenleri, gölge alanlar, yaş gruplarına özelleşmiş açık mekân kullanım stratejileri ve parkların erişilebilirliği destekleyecek iyileştirme yaklaşımları önerilmiş, kullanıcı odaklı mekânsal kararların KDT süreçleriyle nasıl bir süreçte ilerletilebileceği ortaya konulmuştur. Bu çalışma, peyzaj mimarlığında KDT yaklaşımına dayalı olarak kullanıcı bulgularının ve mekânsal analizlerin ele alındığı kurgusu ile nesnel verilere dayalı, tekrarlanabilir ve yenilikçi tasarım modellerinin geliştirilmesine katkı sunmaktadır.

Özet (Çeviri)

In the face of accelerating global climate change and complex urbanization dynamics, urban open and green spaces have become critical infrastructures for ensuring ecological resilience while simultaneously addressing the social, psychological, and physical needs of urban populations. The capacity of these spaces to enhance urban life quality, foster social cohesion, and support public health is increasingly recognized; however, their effective utilization remains limited when spatial design decisions fail to align with the needs, behaviors, and expectations of diverse user groups. Within this framework, the Evidence-Based Design (EBD) approach offers a systematic, data-driven methodology that integrates empirical user insights into landscape architecture and urban design processes, enabling more inclusive, measurable, and sustainable spatial interventions.This study aims to operationalize the EBD approach in the context of urban green space design, with a particular emphasis on developing user-centered spatial enhancement strategies that improve both functionality and experiential quality. The research was conducted across three major urban parks in Bursa, Türkiye—Hüdavendigar Urban Park, Erdem Saker Botanical Park, and Vakıf Bera Urban Park—selected for their socio-demographic diversity and comparable physical characteristics. A mixed-methods research design was employed, incorporating large-scale user surveys, spatial behavior mapping via Geographic Information Systems (GIS), and advanced AI-assisted visualization techniques. Quantitative data were analyzed using SPSS to investigate the interplay between socio-demographic factors (age, gender, socio-economic status), spatial attributes, accessibility, temporal patterns, perceived safety, and park usage behaviors. The findings reveal significant correlations between user profiles and spatial preferences, underscoring how variables such as age, gender, and socio-economic background fundamentally shape patterns of park use. Notably, young users predominantly occupy dynamic waterfront areas during afternoon and evening hours, elderly users concentrate along shaded walking paths in the mornings, and female users exhibit a preference for playgrounds and socially interactive yet secure environments. Male users demonstrate higher engagement with sports and recreational zones, while seasonal variations, particularly in winter, result in decreased overall usage.Based on these insights, the study proposes evidence-based spatial interventions aimed at diversifying functional opportunities, distributing user density more equitably, enhancing safety perception, and promoting year-round utilization of urban parks. Design recommendations include differentiated seating typologies, expanded shaded areas, targeted spatial configurations for specific age groups, and accessibility improvements aligned with universal design principles. This research advances the theoretical and practical application of the EBD approach within the landscape architecture discipline by integrating empirical user data, spatial analytics, and AI-driven visualization into a replicable and scalable design framework. The study contributes to the development of inclusive, resilient, and adaptive urban open spaces, providing valuable methodological and practical guidance for policymakers, designers, and researchers working at the intersection of urban design, public space planning, and environmental psychology.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    941176

    Evidence-based analysis of Türkiye's energy efficiency obligation scheme: sectoral applications, energy poverty, flexibility options and policy implications

    Türkiye enerji verimliliği yükümlülükleri sisteminin kanita dayali analizi: sektörel uygulamalar, enerji yoksulluğu, esneklik seçenekleri ve politika çikarimlari

    RABİA CİN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Enerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERMİN ONAYGİL

  2. Tez No

    846836

    Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia

    Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi

    ABDURAHMAN HUSSEN YIMER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU

  3. Tez No

    645908

    Evaluation of the architects' concern of the accessibility in intensive care units referring to evidence-based design

    Mimarların yoğun bakım ünitelerinde erişilebilirlik konusundaki endişelerinin kanıta dayalı tasarıma başvurarak değerlendirilmesi

    NEGAR SIOOFY KHOOJINE

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    MimarlıkOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUALLA ERKILIÇ

  4. Tez No

    822135

    Fen bilimleri derslerinde 6. sınıf öğrencilerinin bilimsel iletişim becerilerinin geliştirilmesine yönelik eylem araştırması

    Action research on the development of scientific communication skills of 6th grade students in science courses

    SELVİNAZ GÜNEY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes Üniversitesi

    Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BURAK FEYZİOĞLU

  5. Tez No

    913193

    Exploring opinions of corporate instructional designers on their professional development and training needs

    Kurumsal öğretim tasarımcılarının mesleki gelişim ve eğitim ihtiyaçları konusundaki görüşlerinin araştırılması

    NAZLI GÖKALP

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Eğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı

    DR. ELİF ÖZTÜRK

Geri Dön