Ekmeklik buğday ileri mutant hatlarının moleküler karakterizasyonu ve kahverengi pasa dayanıklılık genleri bakımından incelenmesi
Molecular characterization of bread wheat advanced mutant lines and investigation of leaf rust resistance genes
- Tez No: 960909
- Danışmanlar: PROF. DR. BEHİYE BANU BİLGEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoteknoloji, Genetik, Ziraat, Biotechnology, Genetics, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Dünyada insanların yaşamlarını sürdürebilmesi için tarım, temel besin maddelerinin üretiminde hayati bir rol üstlenmektedir. Tarımsal faaliyetlerde en çok ekimi yapılan ürün gruplarının başında ise tahıllar gelmektedir. Tez çalışmasında, NKÜ Lider, NKÜ Ergene, NKÜ Asiya ile Sagittario, Flamura 85, NZFMT-47 ve Tekirdağ çeşitlerine 4 farklı dozda (100, 200, 300 ve 400 Gy) gamma ışını (60Co kaynağı) uygulanarak elde edilen ileri mutant hatlar bitki materyali olarak kullanılmıştır. Moleküler karakterizasyon çalışmaları için 15 iPBS ve 8 ISSR belirteci optimize edilmiştir. Bu moleküler belirteçler, genetik çeşitlilik ve kahverengi pas (Puccinia triticina) hastalığına dayanıklılığı belirlemede etkili bir şekilde uygulanmıştır. iPBS primerlerine ait toplam 109 bant, ISSR primerlerine ait toplam 71 bant gözlenmiştir. iPBS analizi sonucunda Nei'nin genetik çeşitlilik değeri (h), tarafsız genetik çeşitlilik değeri (uh) ve Shannon sabiti (I) ortalamaları sırasıyla 0,105, 0,121 ve 0,158 olarak hesaplanmıştır. ISSR analizi sonucunda ise Nei'nin genetik çeşitlilik değeri (h), tarafsız genetik çeşitlilik değeri (uh) ve Shannon sabiti (I) ortalamaları sırasıyla 0,134, 0,155 ve 0,200 olarak hesaplanmıştır. Kahverengi pasa dayanıklılığın genetik düzeyde tanımlanması için Lr13, Lr14a, Lr19, Lr22a, Lr24, Lr34, Lr37 ve Lr47 gen bölgelerinin varlığına spesifik belirteçler kullanılarak bakılmıştır. Bu çalışma, ileri mutant buğday hatlarının moleküler düzeyde genetik çeşitliliğini ve pas direnci potansiyelini ortaya koyarak, dayanıklı genotiplerin geliştirilmesi için önemli bir bilimsel temel sunmaktadır. Özellikle Trakya Bölgesi'ndeki sürdürülebilir buğday üretimi için çevresel streslere dayanıklı, yüksek verimli ve genetik olarak stabil hatların belirlenmesi açısından stratejik bir katkı sağlamıştır.
Özet (Çeviri)
Agriculture plays a vital role in the production of basic nutrients so that people can sustain their lives worldwide. Cereals are among the most cultivated product groups in agricultural activities. In the thesis study, advanced mutant lines obtained by applying gamma ray (60Co source) at 4 different doses (100, 200, 300, and 400 Gy) to NKÜ Lider, NKÜ Ergene, NKÜ Asiya and Sagittario, Flamura 85, NZFMT-47, and Tekirdağ varieties were used as plant material. For molecular characterization, 15 iPBS and 8 ISSR marker systems were selected and optimized. A total of 109 bands belonging to iPBS primers and 71 bands belonging to ISSR primers were observed. As a result of iPBS analysis, the mean Nei's genetic diversity value (h), unbiased genetic diversity value (uh) and Shannon index (I) were calculated as 0.105, 0.121, and 0.158, respectively. As a result of the ISSR analysis, the mean of Nei's genetic diversity value (h), unbiased genetic diversity value (uh) and Shannon constant (I) were calculated as 0.134, 0.155, and 0.200, respectively. To genetically define leaf rust resistance, molecular markers specific to Lr13, Lr14a, Lr19, Lr22a, Lr24, Lr34, Lr37, and Lr47 loci were optimized. This study revealed the genetic diversity and rust resistance potential of advanced mutant wheat lines at the molecular level, providing a significant scientific basis for the development of resistant genotypes. The findings contribute strategically to sustainable wheat production in the Thrace region by identifying environmentally resilient, high-yielding, and genetically stable lines.
Benzer Tezler
- Gamma ışını uygulaması ile elde edilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) ileri mutant hatlarının tane verimi ve kalite özelliklerinin belirlenmesi
Determination of grain yield and quality traits of bread wheat (Triticum aestivum L.) advanced mutant lines derived from gamma irradiation
ASENA KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ BİLGİN
- Ekmeklik buğday (Triticumaestivum L.) mutant ileri hatların çimlenme ve erken fide gelişme dönemlerinde tuzluluk stresine tepkilerinin incelenmesi
Investigation of the responses of bread wheat (Triticum aestivum L.) mutant advanced lines to salinity stress during the germination and early seedling development stage
SONER ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ BİLGİN
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) M1 hatlarında anter kültürü yöntemi ile doubled-haploid genotiplerin elde edilme olanakları
Obtaining possibilities of doubled-haploid genotypes using anther culture method in M1 lines of bread wheat (Triticum aestivum L.)
SONER YİĞİT SARIER
Doktora
Türkçe
2016
BiyoteknolojiNamık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZ BİLGİN
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.)'da biyoteknolojik yöntemlerle çinko biyoyararlılığının artırılması
Increasing zinc bioavailability in bread wheat (Triticum aestivum L.) by biotechnological methods
ESMA YİĞİDER
Doktora
Türkçe
2023
BiyoteknolojiAtatürk ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT SİNAN TAŞPINAR
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin line X tester melezlerinde verim ve verim unsurları için genetik analizler
Genetic analysis in line X tester crosses of bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes for yield and yield components
BİROL DEVİREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ZiraatNamık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZ BİLGİN