İlahiyatçı dindarlığı: Nicel bir araştırma
Theological religiosity: A quantitative study
- Tez No: 960970
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULLAH ÖZBOLAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sosyoloji, Religion, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Din sosyolojisi, ilahiyatçı dindarlığı, dini temsiliyet ölçeği, kitabi dindarlık, halk dindarlığı, Sociology of religion, theological religiosity, religious representation scale, normative religiosity, folk religiosity
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Bu araştırma, Türkiye'deki ilahiyat programlarından mezun olan ya da halen eğitim görmekte olan, toplumda“ilahiyatçı”olarak adlandırılan bireylerin dindarlığını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, günümüz ilahiyatçı dindarlığının kitabi dindarlığı mı yoksa halk dindarlığını mı temsil ettiği problemini ele almaktadır. Araştırmada, bu iki dindarlık biçimine yönelik eğilimlerin tespit edilmesi ve bu eğilimlerin çeşitli sosyo-demografik değişkenlerle ilişkilerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemleri kullanılmış ve katılımcıların dindarlık algılarını ölçmek amacıyla“Dini Temsiliyet Ölçeği”geliştirilmiştir. Bu ölçek, Kitabi Dindarlık ve Halk Dindarlığı olmak üzere iki alt boyutta yapılandırılmıştır. Geçerlik ve güvenirlik testleri sonucunda, ölçeğin genel güvenirlik katsayısı Cronbach Alpha değeri“,785”olarak bulunmuştur. Geçerlilik analizlerine göre, ölçekten bazı maddelerin çıkarılması uygun görülmüştür. Katılımcıların öznel dindarlık algıları ve dine verdikleri önem, tek soruluk ölçeklerle değerlendirilmiştir. Araştırmanın evreni, 1992-2023 yılları arasında Türkiye'deki ilahiyat, İslami ilimler, İslam bilimleri, İslam ve din bilimleri ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) lisans ve ön lisans programlarına yerleşen toplam 602.809 kişiden oluşmaktadır. Cochran'ın örneklem belirleme formülü ile %99 güven düzeyinde %5 hata payı dikkate alınarak minimum 663 kişilik bir örneklem hesaplanmış; geçerlilik ve güvenilirliğin artırılması amacıyla örneklem büyüklüğü 1005 katılımcıya çıkarılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Bu nedenle analizlerde parametrik istatistiksel yöntemler tercih edilmiştir. Demografik değişkenlere ilişkin frekans analizlerinin yanı sıra, gruplar arasındaki farkları belirlemek amacıyla bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü ANOVA uygulanmış, değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek üzere Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Korelasyon analizlerine göre,“Kitabi Dindarlık”ile“Dine Önem Verme”arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki saptanmış,“Halk Dindarlığı”ile“Kitabi Dindarlık”arasında ise zayıf düzeyde pozitif bir ilişki bulunmuştur. Araştırmanın bulguları, ilahiyat eğitimi almış bireylerin dindarlık algısının daha çok kitabi temele dayalı olduğunu göstermektedir. Ancak halk dindarlığına yönelik pratiklerin de ilahiyatçı dindarlığında önemli bir yer tuttuğu gözlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the religiosity of individuals in Turkey who have either graduated from or are currently enrolled in theology programs, commonly referred to as“theologians”in society. The research addresses the issue of whether contemporary theological religiosity represents normative religiosity or folk religiosity. The study seeks to identify tendencies toward these two forms of religiosity and investigate how these tendencies are related to various socio-demographic variables. Quantitative research methods were employed, and a“Religious Representation Scale”was developed to measure participants' perceptions of religiosity. This scale was structured with two sub-dimensions: Normative Religiosity and Folk Religiosity. Based on validity and reliability tests, the overall reliability coefficient of the scale, represented by Cronbach's Alpha, was found to be 0.785. As a result of validity analyses, certain items were deemed necessary to remove from the scale. Participants' subjective perceptions of religiosity and the importance they attach to religion were evaluated using single-item scales. The population of the study comprises a total of 602,809 individuals who enrolled in theology, Islamic studies, Islamic sciences, Islamic and religious sciences, and Religious Culture and Ethics (DKAB) undergraduate and associate degree programs in Turkey between 1992 and 2023. Using Cochran's sampling formula, a minimum sample size of 663 was calculated, with a 99% confidence level and a 5% margin of error. To enhance the validity and reliability of the research, the sample size was increased to 1005 participants. It was determined that the data obtained in the study showed a normal distribution. Therefore, parametric statistical methods were employed in the analyses. In addition to frequency analyses based on demographic variables, an independent samples t-test and one-way ANOVA were used to examine group differences, and Pearson correlation analysis was conducted to assess the relationships between variables. Correlation analyses revealed a moderate positive relationship between“Normative Religiosity”and“Importance of Religion”, while a weak pozitive relationship was found between“Normative Religiosity”and“Folk Religiosity”. The findings of the study indicate that the religiosity of individuals who have received theological education is largely based on scriptural principles, as represented by normative religiosity. However, practices related to folk religiosity also hold a significant place in theological religiosity, reflecting a complex and multifaceted approach to religious practice and belief.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi yüksek din öğretimi mezunlarının din anlayışları
The religious understanding of the higher religious graduates in Türkiye during the Rebuplican era
MUSTAFA YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2022
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARİF KORKMAZ
- Üniversite öğrencilerinin dini yönelimlerinde sosyal sermayenin rolü -İlahiyat fakülteleri örneği-
The role of social capital in religious orientation of university students –A case of divinity faculties-
ALİ İNAN
Doktora
Türkçe
2019
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN ÇAPCIOĞLU
- Sanata yönelik ilgi ile psikolojik iyi oluş ve maneviyat arasındaki ilişki üzerine bir araştırma
A research on the relationship between interest in art and psychological well-being and spirituality
SEMA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinOrdu ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HIZIR HACIKELEŞOĞLU
- Üniversite öğrencilerinin perspektifinde özgürlük ve din ilişkisi üzerine sosyolojik bir araştırma
A sociological research on the relationship of freedom and religion in the perspective of university students
NAZIM KARADAĞ
Doktora
Türkçe
2024
Dinİnönü ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLTEKİN EROĞLU
- İlahiyatçı akademisyenler gözüyle dindarlarda tüketim kalıpları: Ankara örneği
Consumption patterns in religious individuals from the perspective of theologian acamicidians: Sample of Ankara
MUHAMMET FATİH DEMİRDAĞ