Makroekonomik göstergelerin BİST-50 endeksi üzerindeki etkisinin GARCH-X modeli ile analizi
An analysas of the impact of macroeconomac indacators on the BIST-50 index usang the GARCH-X model
- Tez No: 961029
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZGE SEZGİN ALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Finans ve Bankalcılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sermaye Piyasası Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 80
Özet
Bu çalışmada, makroekonomik göstergelerin Borsa İstanbul'da işlem gören BİST-50 endeksi üzerindeki etkisi GARCH-X modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın temel amacı, BİST-50 endeks volatilitesini istatistiksel olarak incelemek ve dışsal değişkenlerin (CDS primi, USD/TRY döviz kuru, VIX endeksi ve işlem hacmi) BİST-50 volatilitesi üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Bu çerçevede piyasanın sunduğu fırsatlar ve barındırdığı riskler analiz edilerek yorumlanmaya çalışılmıştır. Risk unsurları, makroekonomik göstergelerle ilişkilendirilmiş ve piyasa volatilitesine (oynaklığına) yönelik istatistiksel yöntemlerle kullanılarak değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada 01.01.2013–31.12.2024 tarihleri arasındaki günlük veriler kullanılmış ve veri seti iki ayrı döneme ayrılarak (2013–2018 ve 2019–2024) analiz gerçekleştirilmiştir. Bu sayede küresel ve yerel ekonomik gelişmelerin dönemsel etkileri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Ampirik analizlerde ARCH ve GARCH modellerinin yanı sıra dışsal değişkenlerin etkisini değerlendirmek amacıyla GARCH-X modeli tercih edilmiştir. EViews programı kullanılarak yapılan analizlerde, CDS primi, VIX ve döviz kuru değişkenlerinin volatilite üzerinde anlamlı ve pozitif etkiler oluşturduğu işlem hacminin ise piyasa istikrarı açısından önemli bir gösterge olduğu sonucuna ulaşılmıştır. BİST-50 endeksi sektörel dağılım dengesi, yüksek volatiliteye sahip şirket sayısı ve düşük işlem hacmine sahip şirket sayısı gibi konularda diğer endekslere kıyasla ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle, çalışmanın amacı ve kapsamı doğrultusunda BİST-50 endeksi en uygun endeks olarak tercih edilmiştir. Sonuç olarak hem risk unsurlarının temel nedenleri hem de piyasa hareketliliğinden doğan potansiyel fırsatlar istatistiksel yöntemlerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kavramsal çerçevenin yanı sıra ampirik bulgulara da yer verilen çalışmada, finansal okuryazarlığın geliştirilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the impact of macroeconomic indicators on the BIST-50 index, which is traded on Borsa Istanbul, is analyzed using the GARCH-X model. The primary objective of the research is to statistically examine the volatility of the BIST-50 index and to reveal the influence of external variables—namely the CDS premium, USD/TRY exchange rate, VIX index, and trading volume—on this volatility. Within this framework, the opportunities and risks presented by the market are analyzed and interpreted. Risk factors are associated with macroeconomic indicators and assessed using statistical methods aimed at capturing market volatility. The study utilizes daily data spanning the period from January 1, 2013, to December 31, 2024. To facilitate a comparative evaluation of the period-specific effects of global and local economic developments, the dataset is divided into two sub-periods: 2013–2018 and 2019–2024. In addition to traditional ARCH and GARCH models, the GARCH-X model is employed to assess the effects of exogenous variables. The empirical analyses, conducted using the EViews software, indicate that the CDS premium, the VIX index, and the exchange rate exert significant and positive effects on market volatility, while trading volume emerges as an important indicator of market stability. The BIST-50 index stands out among other indices in terms of sectoral balance, the number of highly volatile companies, and the number of companies with low trading volume. Therefore, in line with the aim and scope of this study, the BIST-50 index has been selected as the most appropriate benchmark. Ultimately, the study seeks to reveal both the underlying causes of risk and the potential opportunities arising from market fluctuations through statistical methods. In addition to the conceptual framework, empirical findings are also presented, with the aim of contributing to the enhancement of financial literacy.
Benzer Tezler
- Predicting stock returns with macroeconomic indicators, & Google svi & news sentiment
Makroekonomik göstergeler & Google arama endeksi & haber duyarlılığı ile hisse senedi getiri tahmini
ZEKERİYA BİLDİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAY TAŞ
- Borsa İstanbul'da işlem gören sanayi işletmelerinin finansal başarısızlıklarının öngörülmesi: 2007-2019
Predicting financial failures of industrial companies listed in Borsa Istanbul: 2007-2019
HASAN DEMİRHAN
- The forecast performances of the classical time series model and machine learning algorithms on bist-50 price index using exogenous variables
Klasik zaman serisi modelinin ve makine öğrenme algoritmalarının bıst-50 fiyat endeksi üzerinde dışsal değişkenler kullanarak öngörü performansları
FATMA PARLAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İstatistikOrta Doğu Teknik Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEYLAN YOZGATLIGİL
- Borsa endeks hareket yönlerinin makine öğrenmesi yöntemleriyle tahmini: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke borsaları üzerine bir uygulama
Prediction of stock market index movements using machine learning methods: An application on the stock markets of developed and developing countries
NAZİF AYYILDIZ
Doktora
Türkçe
2023
İşletmeNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER İSKENDEROĞLU
- Enerji fiyatları ile Borsa İstanbul alt endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation the relationship between energy prices and Borsa İstanbul sub-indices
FARUK TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İşletmeBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ERYİĞİT