Garib-nâme'de söz yapımı: Birleştirme
Word construction in Garib-nâme: Compounding
- Tez No: 961156
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET GÜNŞEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 622
Özet
Değişen ve gelişen dünya, beraberinde yeni sözcüklerin ortaya çıkmasını gerekli hâle getirir. Dil; kendi içinde bu sözcükleri basit, türemiş veya birleşik yapıda üretir. Türk dilinde de birleştirme yoluyla yapılan sözcüklerin sayısı azımsanamaz. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki Türk dili günümüzde olduğu gibi tarihî dönemlerde de birleştirme yoluyla birleşik sözcük yapımına başvurmuştur. Bu tezin konusu da Eski Oğuz Türkçesi dönemi eserlerinden birisi olan Garib-nâme'de birleştirme yoluyla kurulan birleşik yapıların tespiti ve tasnifidir. Şimdiye kadar yapılan çalışmaların daha çok yapım ekleriyle yapılan türemiş sözcüklere yönelik olduğu veya birleştirme yoluyla yapılan sözcüklerin sadece ya isim ya da fiil cinsinden tespit edilip verildiği görülür. Özellikle tarihî dönem metinlerinde bu yöndeki çalışmaların eksik veya yetersiz olduğu görülmektedir. Bu sebepledir ki, biz de Garib-nâme'de birleştirme yoluyla söz yapımı konusunu ele alıp incelemeyi uygun gördük. Bu tezin amacı hem birleştirme yönteminin de yapım ekleriyle türetme yöntemi kadar sıkça başvurulan bir yöntem olduğunu göstermek hem de Garib-nâme'de birleştirme yöntemiyle yapılan birleşik yapıları gün yüzüne çıkarmaktır. Bu çalışma da Türk dilinin söz varlığının zenginliklerini Garib-nâme ile ortaya koymaktadır. Tezde Kemal Yavuz'un Garib-nâme I/I, Garib-nâme I/II, Garib-nâme II/I ve Garib-nâme II/II adlı eseri, doküman analizi için kaynak eser veya veri tabanı olarak kullanılmıştır. Böylece Garib-nâme'deki birleşik sözcükler taranarak tespit edilmiş ve dil bilgisel kategoriler oluşturularak tasnif edilmiştir. Tespit edilen her sözcük Garib-nâme'de ilk geçtiği beyitle örneklendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The changing and developing world necessitates the emergence of new words. Language produces these words in its own structure, whether simple, derived or compound. The number of words formed by compounding in Turkic cannot be underestimated. Studies show that the Turkic language has resorted to compounding in historical periods as well as today. The subject of this thesis is the detection and classification of compound structures established through compounding in Garib-nâme, one of the works of the Old Oghuz Turkish period. It is seen that the studies conducted so far have mostly focused on derived words formed with derivational suffixes or that the words formed through compounding have only been determined and given as nouns or verbs. It is seen that the studies in this direction are insufficient or insufficient, especially in historical period texts. For this reason, we found it appropriate to examine and examine the subject of word formation through compounding in Garib-nâme. The aim of this thesis is to show that the compounding method is a method used as frequently as the derivation method with derivational suffixes and to bring to light the compound structures made with the compounding method in Garib-nâme. This study also reveals the richness of the vocabulary of the Turkish language with Garib-nâme. In the thesis, Kemal Yavuz's Garib-nâme I/I, Garib-nâme I/II, Garib-nâme II/I and Garib-nâme II/II were used as source works or databases for document analysis. Thus, compound words in Garib-nâme were scanned and identified and classified by creating grammatical categories. Each identified word was exemplified with the couplet in which it was first used in Garib-nâme.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu Türkçesinde çatı
The voice of verb in Old Anatolian Turkish
EBRU ALAGÖZ BOYRAZ
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Garib'in Yusuf u Züleyha'sı: İnceleme-tenkitli metin-dizin
Yusuf u Zuleyha of Garib's: Analysis-critisised text-index
BURCU KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
- Çağdaş Suriye nesrinde siyasî hapishane edebiyatı üzerine eleştirel bir bakış
The literature of political prisons in contemporary Syrian prose analytical prepective
ABDOLGADER MOHAMED ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. FİKRET ARSLAN
- Garip adına bağlı Türkmen destanları ile Türkmen Oğuznamesi'nin kaynak ve motif olarak karşılaştırılması
The comparison of Turkmen epics regarding garip name and Turkmen Oguzname in terms of source and motif
BAKİ BORA HANÇA
- İmâmu'l Haremeyn Cüveynî'nin değişim geçirdiği kelâmî görüşleri
Imâm al Harameyn Ebu al meali Juwayni's changing concepts of kalam utterance
MUHAMMED MUSTAFA SANCAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN ERDEMCİ