Türk halk anlatılarında öteki ve günah keçisi algısı
The perception of the other and the scapegoat in Turkish folk narratives
- Tez No: 961155
- Danışmanlar: PROF. DR. REFİA GÜLİN ÖĞÜT EKER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 283
Özet
Bir kişinin ya da topluluğun şanssızlığının, felaketlerinin, hastalıklarının ve günahlarının sembolik olarak kendisine yüklendiği, her türlü nesne, hayvan, kuş ya da insan olan günah keçisi, konunun uzmanlarınca daha çok suçlama, kefaret ve kurban kapsamında ele alınagelmiştir. Günah keçisi algısının ortaya çıkmasında dinlerin, özellikle de Museviliğin önemli bir etkisinin olduğu bilinen bir gerçektedir. Günah keçisi algısının nedenlerini sadece dinle ilişkilendirmek doğru değildir. İnsan zihnini, psikolojisini, kültürünü, sosyal ve ekonomik yapısını, iktidar olgusunu dikkate almadan günah keçisi algısının nedenlerini layıkıyla anlamak mümkün değildir. Bu çalışmada öteki ve günah keçisi algısının Türk halk anlatılarındaki yansımaları incelenmektedir. Öteki ve günah keçisi kavramı hakkında bilgi verilip öteki ve günah keçisi algısının psikolojik kökenlerinin yanı sıra, sosyal ve kültürel, dinsel, tarihsel, ırksal, cinsel, eğitimsel, ekonomik ve politik kökenleri üzerinde kapsamlı bir şekilde durulduktan sonra bu algıların Türk halk anlatılarındaki yansımaları mit, masal, efsane, memorat, halk hikâyesi, meddah hikâyesi ve realist halk hikâyesi, fıkra, dini destan türünden anlatılarla Dede Korkut Kitabı'ndaki hikâyeler üzerinden ele alınmaktadır. Yazılı kaynaklardan elde edilen verilerden yola çıkılarak hazırlanan çalışmada, sözlü anlatılar üzerinden Türk toplumunun ötekileştirme ve günah keçisi ilan etme tutumunu belirleyen faktörlerle günah keçisi kavramına neleri ya da kimleri dâhil ettikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, sözlü anlatıların Türk toplumunun öteki ve günah keçisi algılarının oluşturulması ve aktarılması süreçlerinde etkin bir rol üstlendiğine vurgu yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
The scapegoat, which is any object, animal, bird, or person onto whom the misfortunes, disasters, illnesses, and sins of an individual or a community are symbolically loaded, and which is believed to carry away all these negativities when released and stoned, or thrown into a river or the sea, has been predominantly examined by experts within the scope of accusation, atonement, and sacrifice. It is a known fact that religions, particularly Judaism, have had a significant influence on the emergence of the scapegoat perception. However, it is not accurate to associate the reasons for the scapegoat perception solely with religion. It is not possible to fully comprehend the causes of the scapegoat perception without considering the human mind, psychology, culture, social and economic structure, and the phenomenon of power. This study examines the reflections of the concepts of“the other”and 'scapegoat' in Turkish oral narratives. After providing information about the concepts of“the other”and“scapegoat”and discussing the psychological origins of the scapegoat perception, as well as its social, cultural, religious, historical, racial, sexual, educational, economic, and political origins of the scapegoat perception are discussed in detail. The reflections of the perceptions of the other and the scapegoat in Turkish folk narratives are examined through myths, folk tales, legends, memorat, folk stories, meddah stories, realistic folk stories, jokes, religious epics, and stories from the Book of Dede Korkut. Based on data obtained from written sources, the study seeks to identify the factors that determine the Turkish society's attitude toward othering and scapegoating, as well as what or whom they include in the concept of scapegoating. The study emphasizes that oral narratives play an active role in the processes of forming and transmitting Turkish society's perceptions of the other and the scapegoat.
Benzer Tezler
- Kırgız mitolojisinin ansiklopedik sözlüğü (A)
Encyclopedic dictionary of Kyrgyz mythology (A)
SELİM ÖRS
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Kırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN YILMAZ
- Dijital halk bilimi kaynağı incelemesi: Çağdaş Seyyah Mehmet Sendinç'in 'Değişik Yollarda' adlı YouTube videolarında Türkler, Türk kültürü ve öteki kültürler
Digital folklore source analysis: Turks, Turkish culture and other cultures in digital traveller Mehmet Sendinç's YouTube videos titled 'Değişik Yollarda'
HASAN SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Marmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI FİŞEKÇİOĞLU
- Anadolu sahası Türk halk hikâyelerinde utanç kültürü bağlam ve unsurları
The context and elements of the shame culture in the Turkish folk stories in Anatolia
AYŞEGÜL ÖZDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA HAMARAT
- Kültürel travma ve kimlik: Bulgaristan Türklerinin asimilasyon ve zorunlu göç deneyimi
Cultural trauma and identity: Assimilation and forced migration experience of Turks of Bulgaria
BEGÜM HERGÜVENÇ
Doktora
Türkçe
2025
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ ÇAĞLA
- Evliyâ Çelebi'nin acayip ve garip dünyası
Evliya Çelebi's strange and wondrous world
YELİZ ÖZAY
Doktora
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)İhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. NURAN TEZCAN