Bilişsel davranışçı oyun terapisi temelli psikoeğitim programının çocuklarda ekran bağımlılığını azaltmaya yönelik etkisinin test edilmesi
Testing the effect of a cognitive behavioral play therapy based psychoeducation program on reducing screen addiction in children
- Tez No: 961277
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YAVUZ KOŞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muş Alparslan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Bu araştırmada, araştırmacı tarafından geliştirilen Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi (BDOT) temelli psikoeğitim programının, çocuklardaki ekran bağımlılığı düzeyine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Uygulama öncesi ve sonrası veriler toplanarak gruplar arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Ölçeklerin normallik durumuna göre parametrik ve parametrik olmayan testler tercih edilmiştir. Normallik testi olarak Shapiro-Wilk testi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Çorum ili Sungurlu ilçesindeki bir ilkokulda öğrenim gören 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Ön değerlendirme sonucunda ekran bağımlılığı puanları en yüksek olan 12 öğrenci belirlenmiş, bu öğrenciler rastgele atama yöntemiyle 6'sı deney grubu, 6'sı kontrol grubu olacak şekilde gruplara ayrılmıştır. Veriler, veliler tarafından doldurulan Problemli Medya Kullanımı Ölçeği Ebeveyn Formu (PMKÖ-EF) ve çocukların doldurduğu Çocuklar İçin Dijital Bağımlılık Ölçeği (ÇDBÖ) ile öğrencilerin ekran bağımlılığı düzeyi ölçülmüştür. Deney grubundaki öğrencilere, 8 hafta süren BDOT temelli psikoeğitim programı uygulanmıştır. Deney grubundaki velilere, 3 oturumluk bir psikoeğitim programı sunulmuştur. Kontrol grubuna ve velilerine herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Program öncesi ve sonrası her iki gruba da PMKÖ-EF ve ÇDBÖ uygulanarak değişim değerlendirilmiştir. Deney grubunda, hem PMKÖ-EF hem de ÇDBÖ puanlarında anlamlı düzeyde düşüşler tespit edilmiştir. Kontrol grubunda anlamlı bir değişiklik gözlemlenmemiştir. ÇDBÖ'nün alt boyutlarından“kişilerarası ilişkiler”faktöründe anlamlı iyileşmeler görülmüştür. Ancak“içe dönüklük”alt boyutunda anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. Etki büyüklüğünü gösteren Cohen's d katsayıları çok yüksek bulunmuştur, bu da uygulanan programın güçlü bir etkisi olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları, BDOT temelli psikoeğitim programının çocuklarda ekran bağımlılığını azaltmada etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bulgular, mevcut literatürle uyumludur ve benzer çalışmalarla desteklenmektedir. Bu doğrultuda, programın, çocukların dijital medya kullanımını daha sağlıklı hâle getirmek için etkili bir araç olarak kullanılması önerilmektedir. Velilerin bu konuda farkındalık kazanması ve çocuklara alternatif davranışlar kazandırılması açısından da önemli katkılar sağlamaktadır. Gelecek araştırmalarda farklı yaş grupları, farklı süre ve oturum içerikleriyle çalışmalar yapılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aimed to examine the effect of the Cognitive Behavioral Play Therapy (CBT)-based psychoeducation program developed by the researcher on the level of screen addiction in children. The study used a quasi-experimental design with a pre-test post-test control group. Data were collected before and after the application and comparisons were made between the groups. Parametric and non-parametric tests were preferred according to the normality of the scales. The Shapiro-Wilk test was used as the normality test. The study group of the study consists of 4th grade students studying at a primary school in Sungurlu district of Çorum province in the 2024-2025 academic year. As a result of the preliminary evaluation, 12 students with the highest screen addiction scores were determined, and these students were randomly assigned to groups, 6 in the experimental group and 6 in the control group. The data were measured with the Problematic Media Use Scale (PMKÖ) filled out by the parents and the Digital Addiction Scale for Children (CDAS) filled out by the children. The experimental group students were given an 8-week BDOT-based psychoeducation program. The parents in the experimental group were given a 3-session psychoeducation program. No intervention was made to the control group and their parents. The changes were evaluated by applying the PMCS and BDTS to both groups before and after the program. In the experimental group, significant decreases were found in both the PMCS and BDTS scores. No significant change was observed in the control group. Significant improvements were seen in the“interpersonal relations”factor of the sub-dimensions of the BDTS. However, no significant change was found in the“introversion”sub-dimension. Cohen's d coefficients showing the effect size were found to be very high, indicating that the implemented program had a strong effect. The research results revealed that the BDOT-based psychoeducation program was effective in reducing screen addiction in children. The findings are consistent with the existing literature and are supported by similar studies. In this context, it is recommended that the program be used as an effective tool to make children's digital media use healthier. It also makes significant contributions to raising parents' awareness on this issue and to providing children with alternative behaviors. It is recommended that future studies be conducted with different age groups, different durations and session contents.
Benzer Tezler
- Bilişsel davranışçı oyun terapisi temelli psiko-eğitim programının çocuklarda şiddet içerikli dijital oyun bağımlılığı ve saldırganlık düzeylerine etkisi
The effect of cognitive behavioral play therapy based psycho-education program on the level of violent content digital game addiction and aggressiveness
AYDIN SÖYLEMEZ
- 12 yaş altındaki çocuklar için oyun terapilerinin etkinliliği: Bir sistematik literatür taraması
Effectiveness of play therapies for children under 12: A systematic literature review
BETÜL SERTKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAĞMUR ULUSOY DOĞMUŞ
- Ergenlerin olumsuz beden imgelerine yönelik geliştirilen bilişsel-davranışçı ve değiştirilmiş sanat terapisi programlarının etkililiklerinin karşılaştırılması
The comparasion of improved cognitive-behavioral and modified art therapy programs efectiveness towards adolescents negative body image
AYGÜL TUNÇ
- Sanal gerçeklik teknolojisini kullanarak fobilerin belirlenmesi ve başa çıkma yolları
Diognosis and coping ways with phobias using virtual reality technologies
FETTAH KURTULUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Kültür ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AKHAN AKBULUT
- 3-10 yaş arası gelişimsel problemleri olan çocuklarda çocuk merkezli oyun terapisinin etkisinin incelenmesi
The examination of the effectiveness of child-centered play therapy on 3-10 years old children with developmental problems
SÜMEYRA CANDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAŞARAN GENÇDOĞAN