Müslüman köktenciliğine karşı söylem geliştirmede geleneğin rolü: Mâtürîdî örneği
The role of tradition in developing a discourse against Muslim fundamentalism: The Maturidi case
- Tez No: 961663
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL AYDINALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Sosyoloji, Religion, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Mâtürîdî'nin Müslüman köktenciliğine karşı bir söylem geliştirmede oynayacağı rolün tartışmaya açıldığı bu çalışmada, Mâtürîdî'nin, dinî radikalleşmenin önlenmesi ve dinî radikalleşmeden arındırmayı içine alacak şekilde dini radikalleşmeyle mücadele süreçlerinde ne türden bir rol oynayacağı ve nasıl işlevselleştirilebileceği konu edinilmiştir. Araştırmanın temel varsayımı ise Mâtürîdî'nin, Müslüman köktenciliğine karşı söylem geliştirmede önemli bir referans noktası olduğu ve bu bağlamda Türkiye'de inşa edilecek dinî radikalleşmeyle mücadele yaklaşımlarına kaynaklık edebileceği ve bu mücadele süreci içerisinde kritik bir rol oynayacağı şeklindedir. Bu araştırmada, Mâtürîdî'nin dinî radikalizme karşı bir söylem niteliği taşıyan düşüncelerinin dinî radikalleşmeyle mücadeledeki potansiyel rolünü ve etkisini ortaya koymak ve Matürîdî ekseninde bir dinî radikalleşmeyle mücadele sürecinin nasıl uygulanacağına dair bir çerçeve geliştirme denemesinde bulunmak suretiyle, Mâtürîdî temelli bir dinî radikalleşmeyle mücadele stratejisinin ana hatlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Weberyan bir zihniyet analizinin temele alındığı ve karşılaştırmalı bir yaklaşımın benimsendiği bu çalışmada, nitel araştırma deseni içinde, dolaylı gözlem yöntemine dayalı belge tarama tekniği kullanılmıştır. Araştırma Mâtürîdî'nin, dinî radikalleşmenin önlenmesi ve dinî radikalleşmeden arındırmayı kapsayacak şekilde Türkiye'de dinî radikalleşmeyle mücadele sürecinde büyük bir rol oynayabileceğini ve etkin bir biçimde kullanılabileceğini göstermektedir. Bu bağlamda denge ve itidali merkeze alan bir din anlayışı ortaya koyması; akıl ile nakli uzlaştırması; iman tarifi ve iman-amel ilişkisine dair görüşlerini de içeren iman telakkisi; tevil, bağlam ve bütünlük ekseninde geliştirdiği bir okuma biçimi; benimsemiş olduğu irca düşüncesi; tekfire karşı hassas tutumu ve tekfircilik karşıtı söylemi; dışlayıcı ve dayatmacı bir tavır yerine hoşgörüyü, bütünleşmeyi, ilmî üslubu ve kapsayıcılığı öne çıkaran bir din anlayışı vaz etmesi ve dârülislam-dârülharp hakkındaki düşünceleri gibi hususlar, Mâtürîdî'nin Müslüman köktenciliğine karşı söylem geliştirmedeki önemine işaret etmekte, dinî radikalleşmeyle mücadelede Mâtürîdî'den yararlanılmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study discusses the role that Maturidi can play in developing a discourse against Muslim fundamentalism. It focuses on the nature of the role he can play in the process of countering religious radicalization -encompassing both its prevention and de-radicalization- and explores how his thought can be utilized. The research's basic assumption is that Maturidi is an important reference point for developing a counter-discourse against Muslim fundamentalism. In this context, it is posited that he can serve as a source for approaches to countering religious radicalization that are to be constructed in Türkiye and play a critical role in this struggle. This research aims to determine the main outlines of a Maturidi-based strategy for countering religious radicalization. It seeks to achieve this by revealing the potential role and impact of Maturidi's ideas -which constitute a discourse against religious radicalism- and by attempting to develop a framework for implementing a Maturidi-centered process to counter religious radicalization. Based on a Weberian mindset analysis and adopting a comparative approach, this study utilized a qualitative research design, employing a document analysis technique based on indirect observation. The research demonstrates that Maturidi can play a major role and be used effectively in countering religious radicalization in Türkiye, a process that includes both its prevention and de-radicalization. In this context, Maturidi's significance in developing a discourse against Muslim fundamentalism becomes evident through several aspects: His setting forth a religious understanding centered on balance and moderation; his reconciliation of reason and transmitted tradition; his conception of faith, which includes his definition of faith and his views on the relationship between faith and deeds; the approach he advanced on the basis of interpretation (taʾwīl), context, and coherence; his adoption of the doctrine of irjāʾ; his sensitivity regarding the issue of takfīr and his anti-takfīr stance; his emphasis on tolerance, integration, scholarly discourse, and inclusivity rather than exclusivism and imposition; as well as his reflections on the notions of dār al-Islām and dār al-ḥarb. Taken together, these elements demonstrate the necessity of drawing upon Maturidi in efforts to counter religious radicalization.
Benzer Tezler
- İslamofobi'nin Batı Avrupa değerlerine ve güvenliğine etkileri
Effects of Islamophobia on Western European values and security
ESRANUR BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Siyasal BilimlerBahçeşehir ÜniversitesiKüresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜNGÖR ŞAHİN
- İslami köktencilik ve Taliban'ın teopolitik analizi
Islamic fundamentalism and theopolitical analysis of the Taliban
FURKAN KAREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerSamsun ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TALHA PAŞAOĞLU
- Kashmir between Pakistan and India: A historical narrative
Pakistan ile Hindistan arasında Kashmir: Tarihsel bir anlatım
WALİD ALİ KHAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Uluslararası İlişkilerİstanbul Kültür ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAZAL PAPUCCULAR
- Radikal akımların referans aldığı rivayetler (DEAŞ örneği)
Narrations taken as reference by radical movements (DAESH example)
YILDIRAY KAPLAN
- Müslüman Kardeşler'in iktidar tecrübesi: Mısır örneği
Governing experience of the The Muslim Brotherhood: Egyptian example
CEMAL KAZAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Siyasal BilimlerSakarya ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR