Transformational leadership and generational differences: Examining the fulfillment of autonomy, competence, and relatedness needs from a self-determination theory perspective
Dönüşümsel liderlik ve nesil farklılıkları: Özerklik, yeterlilik ve ilişkililik ihtiyaçlarının karşılanmasının öz-belirleme teorisi perspektifinden incelenmesi
- Tez No: 961738
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GERGELY CZUKOR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Bilgi Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Programlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Örgüt Psikolojisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Bu tez çalışması, dönüşümcü liderlik yaklaşımının, çalışanların temel psikolojik ihtiyaçlarını karşılama düzeylerini ve bu ihtiyaçların karşılanmasının içsel motivasyon üzerindeki yansımalarını kuşak farklılıkları perspektifinden ele almaktadır. Öz-Belirleme Teorisi'nin kuramsal çerçevesinde şekillenen bu araştırma, iş hayatında X ve Z kuşaklarının liderlik algılarındaki ve öncelik eğilimlerindeki farklılıkları ortaya koymayı hedeflemiştir. Bu kapsamda, Türkiye'de çeşitli sektörlerde çalışan eşit sayıda X (1965–1980) ve Z (1997–2010) kuşağına mensup toplam 200 beyaz yakalıdan nicel veriler elde edilmiştir. Araştırmada, çalışanların dönüşümcü liderlik algısı Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ) ölçeği, psikolojik ihtiyaç doyumu Workplace Basic Psychological Needs Scale (W-BPNS) ölçeği ve içsel motivasyon düzeyi ise Intrinsic Motivation Inventory (IMI) ölçeği kullanılarak ölçülmüştür. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, ölçeklerin iç tutarlılık düzeyleri Cronbach's Alpha ile test edilmiş; kuşaklar arası farkları incelemek için bağımsız örneklemler t-testi, değişkenler arası ilişkileri değerlendirmek için korelasyon ve çoklu regresyon analizleri uygulanmıştır. Analiz sonuçları, dönüşümcü liderliğin çalışanların özerklik ve ilişkisellik ihtiyaçlarını destekleyerek içsel motivasyonu anlamlı şekilde artırdığını ortaya koymuştur. Nitekim, bu etkinin kuşaklar arasında farklılaştığı görülmüş; özellikle Z kuşağı, özerklik ihtiyacına yönelik daha yüksek duyarlılık göstermiştir. Yeterlik ihtiyacında anlamlı bir kuşak farkı saptanmamakla birlikte, X kuşağının puanları görece daha yüksek çıkmıştır. Buna ek olarak, ilişkisellik ihtiyacının her iki kuşakta da dönüşümcü liderlikten olumlu yönde etkilendiği, ancak Z Kuşağı çalışanları arasında biraz daha fazla hassasiyet olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, dönüşümcü liderliğin etkili olabilmesi için kuşaklara özgü psikolojik farklılıkların gözetilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Çalışma, dönüşümcü liderliğin motivasyon üzerindeki dolaylı etkilerini kuşak farklılıkları çerçevesinde inceleyerek literatüre özgün bir kuramsal katkı sunmakta; aynı zamanda insan kaynakları uygulamalarında kuşak duyarlılığını esas alan liderlik stratejilerine yönelik pratik öneriler geliştirmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the impact of transformational leadership on the fulfillment of employees' core psychological needs and the reflections of this fulfillment on intrinsic motivation from a generational perspective. Grounded in the theoretical framework of Self-Determination Theory, this study aims to examine the differences in leadership perceptions and tendencies among individuals from Generation X and Generation Z in the workplace in response to transformational leadership. Quantitative data were collected from 200 white-collar employees in Türkiye, equally representing Generation X (1965–1980) and Generation Z (1997–2010) across various sectors. In the study, employees' perception of transformational leadership was measured using the Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ), fulfillment of psychological needs using the Workplace Basic Psychological Needs Scale (W-BPNS), and intrinsic motivation using the Intrinsic Motivation Inventory (IMI). In the analysis of the data, in addition to descriptive statistics, the internal consistency levels of the scales were tested with Cronbach's Alpha; independent samples t-test was used to examine the differences between generations, and correlation and multiple regression analyses were used to evaluate the relationships between variables. The analysis results revealed that transformational leadership significantly increases intrinsic motivation by supporting employees' autonomy and relatedness needs. In fact, it was observed that this effect differed between generations; especially Generation Z showed higher sensitivity to the need for autonomy. Although no significant generational difference was found in the need for competence, Generation X scores were relatively higher. In addition, it was observed that the need for relatedness was positively affected by transformational leadership in both generations, but there was slightly more sensitivity among Generation Z employees. In this context, it was concluded that generational psychological differences should be taken into consideration for transformational leadership to be effective. The study provides an original theoretical contribution to the literature by examining the indirect effects of transformational leadership on motivation within the framework of generational differences; at the same time, it develops practical suggestions for leadership strategies based on generational sensitivity in human resources practices.
Benzer Tezler
- Örgüt topluluklarında yeni örgüt formlarının oluşumu: Türkiye ve Avrupa bağlamında bir araştırma
Formation of new organizational forms in organizational populations: A study in the context of Türkiye and Europe
SENCER ÖZEL
Doktora
Türkçe
2024
İşletmeGalatasaray Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE AYLİN ATAAY SAYBAŞILI
- Liderlik tarzları ve örgütsel sessizlik ilişkisinde örgütsel adalet ve kuşak farklılıklarının etkisi
The relationship of leadership styles and organizational slience: the effect of organizational justice and generation differences
OĞUZHAN KİNTER
- Dönüşümsel liderlik algısının örgütsel bağlılık ve iş tatminine etkisinde kuşak farklılıklarının incelenmesi: İlaç sektöründe bir araştırma
The investigation of generational differences in the effect of transformational leadership perception on employee commitment and job satisfaction: A study in pharma sector
ÖZLEM ÖZBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeYıldız Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR BOZKURT
- Job characteristics across generations and their impact on job satisfaction and turnover: A moderation effect of transformational leadership
Kuşaklar arası iş özelliklerinin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki rolü: Dönüştürücü liderliği düzenleyici etkisi
BAHUNAZ ÇEVİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
İşletmeMEF ÜNİVERSİTESİİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDE KARADAĞ
- Managing the multigenerational workforce in project management through organisational culture
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA SELÇUK ÖZAYDIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriUniversity of Warwickİşletme Ana Bilim Dalı
DR. GUY PEARSON