Jörg Widmann'ın 'Fantasie' adlı eserinin modern klarnet icracılığı bağlamında incelenmesi
An analytical study of clarinet performance techniques and compositional structures in Fantasie by Jörg Widmann
- Tez No: 962175
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERKAN DEMİREL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Sahne ve Görüntü Sanatları, Music, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalgı Eğitimi Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Çalgı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Bu çalışma, modern müzikte — özellikle Jörg Widmann tarafından bestelenen Fantasie adlı eserde — Klarnet icra tekniklerinin evrim sürecine ilişkin kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Araştırmanın temel çıkış noktası, günümüzde modern müzik ve özellikle Klarnet repertuvarına yönelik analiz ve araştırmaların yetersizliği olmuştur. Modern müzik üzerine literatürün sınırlı kalmasının başlıca nedenlerinden biri, çağdaş eserlerin toplum genelinde yeterince yaygınlaşmamış ve benimsenmemiş olmasıdır. Çoğu zaman soyut ve alışılmadık biçimde algılanan bu müzik türü, yeni fikirler, teknikler, yazılı kaynaklar ve yorumlama biçimlerini içermesi nedeniyle dinleyiciler tarafından kolayca erişilebilir veya anlaşılır bulunmamaktadır. Bu çalışma yalnızca modern müzik analizine odaklanmakla kalmayıp, aynı zamanda eserde kullanılan icra tekniklerini de ayrıntılı biçimde açıklamaktadır. Fantasie adlı eser çağdaş müzik kapsamında değerlendirildiğinden, kullanılan çalma teknikleri barok, klasik ve romantik dönem eserlerinden belirgin biçimde farklılık göstermektedir. Söz konusu farklılıklar, çağdaş müziğin diğer dönemlere kıyasla daha özgün, çeşitli ve ilgi çekici olmasına katkı sağlamaktadır. Bu araştırmanın başlığında da belirtildiği üzere, çalışmanın odak noktası Jörg Widmann'ın Fantasie adlı eserinde Klarnet çalma tekniklerine getirilen yeni kavramsal yaklaşımdır. Söz konusu eserde kullanılan Klarnet teknikleri, önceki dönemlere ait müzik kurallarının büyük ölçüde terk edildiği ve daha önce garip karşılanan ya da hiç düşünülmemiş fikirlerin normalleştirildiği bir evrim sürecini temsil etmektedir. Bu bağlamda, eserde kullanılan tekniklerden biri olan mikrotonalite tekniği, Klarnetin geleneksel olarak yalnızca tek ses üretebilmesine karşın birden fazla sesi aynı anda çıkarabilmesini mümkün kılmaktadır. Bir diğer örnek ise, glissando tekniğinin yeni varyasyonlarla icra edilmesidir. Bunun yanı sıra, ornamentasyon (süslemeler) da eserde önemli bir rol oynamaktadır. Eser içerisinde çeşitli ornamentasyon tekniklerinin geliştirilerek yeni karakteristik yapıların ortaya çıkarıldığı görülmektedir. Teknik açıdan getirilen yeniliklerin dışında, eserin biçimsel yapısı da dikkat çekicidir. Fantasie, geleneksel Klarnet repertuvarından farklı olarak, herhangi bir eşlik olmaksızın yalnızca solo Klarnet için bestelenmiştir. Oysa Klarnet genellikle piyano, orkestra ya da trio veya kuartet gibi topluluklarla birlikte icra edilir. Ancak Fantasiede yalnızca solo Klarnet kullanılması, icranın tamamında en küçük teknik detayların dahi öne çıkmasına ve Klarnetin tüm olanaklarının sergilenmesine imkân tanımaktadır. Araştırma sorularına yanıt aramak amacıyla, nitel bir yaklaşım benimsenerek betimleyici analiz yöntemine dayalı veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Veriler; nota partisyonları, kitaplar, ses ve video kayıtları gibi kaynakların yanı sıra internet ortamından elde edilen materyaller ve Fantasie adlı eserin bestecisi Jörg Widmann ile e-posta aracılığıyla gerçekleştirilen doğrudan görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Besteciyle yapılan bu görüşme, araştırma sürecine önemli katkılar sağlamıştır. Buna ek olarak, araştırma kapsamında başka uzmanlardan da yararlanılmıştır. Bu kişiler arasında, eserin kompozisyonel yönlerinin değerlendirilmesinde destek sunan MGU Kompozisyon Bölümü Profesörü İlyas Mirzayev ile hem genel Klarnet teknikleri hem de modern kompozisyonlarda kullanılan 'geliştirilmiş teknikler' (extended techniques) üzerine görüş bildiren ve aynı zamanda profesyonel Klarnet icracısı olan İtalyan profesör Giuseppe Corpina yer almaktadır. Kompozisyonel yapı ve icra tekniklerinin yanı sıra, bu araştırmada dikkat çeken bir diğer husus ise Fantasie adlı eserin müzik dünyasında sıkça karşılaşılan belirli sorunlara potansiyel bir çözüm sunmasıdır. Nitekim bestecilerin, özellikle eserlerinde kullandıkları çalgılara özgü icra teknikleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmamaları, zaman zaman bestelenen eserlerin doğru biçimde icra edilememesine ve yorumlanmasında zorluklar yaşanmasına yol açmaktadır. Ancak Jörg Widmann, profesyonel düzeyde Klarnet çalan bir besteci olarak hem temel hem de ileri düzey Klarnet bilgisine sahiptir ve bu durum Fantasie adlı eserinin teknik anlamda uygulanabilirliğini ve icracılara sunduğu açıklığı önemli ölçüde artırmaktadır. Fantasie eserindeki Klarnet icra tekniklerinin yanı sıra, bu araştırmada odaklanılan diğer iki önemli unsur, eserin notasyon sistemi (partisyon yazımı) ve eserin icrasında müzisyenlerin yorumlama (interpretasyon) biçimleridir. Klasik dönemden itibaren müzik kompozisyonlarının geleneksel olarak el yazısıyla notaya alındığı bilinmektedir. Ancak zamanla teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilgisayar destekli yazılım uygulamaları devreye girmiş ve bu durum notasyon yazım yöntemlerinde ve kullanılan sembollerde önemli değişimlere yol açmıştır. Fantasie adlı eserde kullanılan notasyon sembolleri oldukça çeşitli ve yenilikçi niteliktedir. Bu bağlamda, partisyonun ayrıntılı ve açık biçimde yazılması büyük önem taşımaktadır. Zira bu durum, bestecinin eserine dair temel fikir ve kavramları net bir şekilde iletmesine olanak tanır. Fantasiedeki partisyon, tüm yönleriyle açık ve ayrıntılı şekilde kaleme alındığından, eserin icrasında oluşabilecek muhtemel sorular büyük ölçüde ortadan kalkmakta ve yorumlamada birlik sağlanmaktadır. Bu durum doğrudan ikinci odak noktasına, yani yorumlama (interpretasyon) konusuna da yansımaktadır. Yapılan literatür taraması ve Fantasie eserinin yedi farklı ülkede icra edilen performanslarının karşılaştırılması neticesinde, eser yorumları arasında dikkate değer ölçüde bir farklılık bulunmadığı gözlemlenmiştir. Bu da eserin açık ve yönlendirici bir partisyon ile yazılmış olması sayesinde mümkündür. Elbette bu noktada hem bestecinin hem de icracıların temel müzik teorisi bilgisi ve enstrüman tekniğine dair yeterliliği belirleyici bir rol oynamaktadır. Özellikle Fantasie eserinde, enstrümantal odak Klarnet olduğundan, yorumun doğruluğu ve tutarlılığı açısından icracının teknik bilgi birikimi büyük önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
This research presents a comprehensive investigation into the evolutionary process of clarinet performance techniques in modern music, with a particular focus on Fantasie, a composition by Jörg Widmann. The fundamental premise of this study originates from the limited availability of literature and analytical research on modern music, especially in relation to the clarinet. One of the key reasons for the underdevelopment of modern music literature and scholarly works is the relatively limited acceptance and dissemination of modern and contemporary compositions among the general public. The abstract and, at times, unconventional nature of such music often leads to reduced interest and limited appreciation, as contemporary works are characterized by new ideas, techniques, literacy forms, and interpretative approaches in their presentation. In addition to the analysis of modern music, this study also offers detailed explanations of instrumental performance techniques. Since Fantasie is a contemporary work, the clarinet techniques employed in this composition differ significantly from those found in Baroque, Classical, and Romantic period works. These distinctions contribute to making contemporary compositions not only different but also unique and compelling in various aspects. As indicated in the title of this research, the primary focus of the study is on new concepts in clarinet performance techniques as exemplified in Fantasie. The clarinet techniques employed in this work represent a significant evolutionary step in the history of clarinet performance, where many conventional rules from earlier musical eras are no longer applied, and ideas that once seemed strange or unimaginable have been normalized. One example of these innovative techniques is the use of microtonality, through which the clarinet produces more than one pitch simultaneously, despite the instrument traditionally being limited to playing single melodic lines. Another example is the glissando, which is performed with new variations in this composition. In addition to performance techniques, ornamentation plays an important role in Fantasie. Various forms of ornamentation have been developed and employed, giving rise to new musical characters within the work. Beyond performance techniques, the compositional structure of Fantasie is another notable aspect that distinguishes it from previous clarinet works. Unlike the traditional practice of pairing the clarinet with accompaniment—such as piano, orchestra, or chamber ensembles like trios and quartets—Fantasie is written exclusively for solo clarinet without any accompaniment. This unique instrumentation directs complete attention to the clarinet itself, emphasizing and showcasing the technical possibilities and nuances of the instrument in great detail. To address the research questions, data collection was conducted using a descriptive analytical method with a qualitative approach. Data were also obtained through a literature review of scores, books, audio and video materials sourced from online media, as well as direct interviews with the composer of Fantasie, Jörg Widmann, conducted via email. This greatly facilitated the research process. In addition to the direct exchange with the composer, several other key informants contributed to this study. Among them was Professor Ilyaz Mirzaev, a composition professor at MGU, who provided insights into the compositional aspects of the work, and Professor Giuseppe Corpina from Italy, a professional clarinetist, who offered valuable perspectives on both general clarinet performance techniques and modern performance practices, commonly referred to as extended techniques. Beyond discussions of compositional structure and performance techniques, another noteworthy aspect of this study is its potential to offer solutions to recurring challenges in the field. Often, composers lack sufficient understanding of the fundamental performance techniques of the instruments they write for, leading to notational errors and rendering certain compositions unplayable or difficult to interpret. However, Jörg Widmann, as both a composer and a professional clarinetist, possesses a comprehensive mastery of both basic and advanced clarinet techniques. This expertise ensures that Fantasie is not only technically coherent but also highly performable, minimizing the potential for interpretative ambiguity. In addition to the clarinet performance techniques featured in Fantasie, this study also focuses on two other significant aspects: the notation (or score writing) of Fantasie and the interpretation of the work by musicians. Ideally, during the Classical era, musical compositions were handwritten; however, as time progressed, new methods and systems, such as computer-based notation software, were developed to facilitate the writing process. This evolution has influenced the symbols and notational practices used in compositions. In Fantasie, the symbols employed are highly varied and can be considered innovative. Naturally, detailed and precise score writing is of great importance, as it allows the composer to convey the main concepts and core ideas of the composition clearly. In this work, every element is meticulously notated, minimizing ambiguity and reducing the potential for misunderstandings, as all intended aspects are explicitly expressed in the score. This is closely related to the second aspect discussed here, which concerns interpretation. A comparative analysis of Fantasie performances across seven different countries revealed that interpretations of the piece exhibit minimal variation. Such consistency would not be possible if either the composer or the performers lacked a thorough understanding of fundamental music theory and instrumental performance techniques. In Fantasie, the focus is predominantly on the clarinet, and the composer's deep knowledge of the instrument ensures both clarity in notation and consistency in interpretation among performers.
Benzer Tezler
- Graphene: Synthesis, characterization, properties and functional behavior as catalyst support and gas sensor
Grafen: Sentezi, karakterizasyonu, özellikleri ve katalizör desteği ile gaz sensörü olarak fonksiyonel davranışı
EMİNE KAYHAN
Doktora
İngilizce
2013
KimyaTechnische Universität DarmstadtAnorganik Kimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JÖRG J. SCHNEIDER
- Entwicklung eines Demonstrators zum induktiven Laden von Elektrofahrzeugen
Elektrikli araçların endüktif şarjı için bir göstericinin geliştirilmesi
YAVUZ CAN
Yüksek Lisans
Almanca
2010
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiFriedrich-Alexander-Universität Erlangen-NürnbergMekatronik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JÖRG FRANKE
- Conceptual representation of the culturally-loaded wordsin mental lexicon: A cross-cultural study
Başlık çevirisi yok
ERSEL AKGÜL
- Geochemical monitoring of the seismic activities and noble gas characterization of the geothermal fields along the eastern segment of The Büyük Menderes graben
Büyük Menderes grabeninin doğu kesimindeki sismik etkinliğin jeokimyasal olarak izlenmesi ve jeotermal sahaların asal gaz karakterizasyonu
SELİN SÜER
Doktora
İngilizce
2010
Jeoloji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Bölümü
PROF. DR. JÖRG ERZİNGER
PROF. DR. NİLGÜN GÜLEÇ
- Parteiautonomie im Verjährungsrecht - Inhalt und Grenzen
Zamanaşımı Alanında İrade Serbestisi - İçerik ve Sınırlar
YASİN ALPEREN KARAŞAHİN