Süt alerjisi tanısı almış bebek sahibi annelerin deneyimlerinin psikanalitik ve yorumlayıcı fenomenolojik yaklaşıma göre incelenmesi
An investigation of the experiences of mothers with a baby diagnosed with milk allergy according to the psychoanalytic and interpretive phenomenological approach
- Tez No: 962266
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ELİF YAVUZ SEVER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Bu çalışma, Türkiye'de yaşayan ve 0-18 ay aralığında süt alerjisi tanısı almış bebeklerin annelerinin annelik deneyimlerini psikanalitik kuram bağlamında anlamlandırmayı amaçlamaktadır. Araştırmada, süt alerjisi hastalığının annelerin günlük bakım rutinleri ve ruhsal yapıları üzerindeki etkileri, kültürel ve mitolojik sembolizmlerle ilişkilendirilerek analiz edilmiştir. Türkçede“su”kökünden türeyen süt; yaşam, şifa ve besleyicilik gibi çok katmanlı anlamlar taşırken, süt alerjisi bu sembolik anlamlarla ters düşen bir bedensel tepki olarak ele alınmıştır. Gelişmiş ülkelerde %2,5 ila %10 oranında görülen inek sütü protein alerjisi, Türkiye'de en sık rastlanan ikinci gıda alerjisi olarak belirtilmektedir. Prognozu genellikle olumlu olsa da, okul çağına kadar sürebilmekte ve çocuklarda atopik dermatit, astım, anafilaksi gibi alerjik rahatsızlıkların yanı sıra dikkat eksikliği, sözel ifade geriliği ve çeşitli psikiyatrik belirtilerle de ilişkilendirilebilmektedir. Alerjik çocukların ebeveynlerinde, özellikle annelerde, yüksek düzeyde kaygı, depresyon ve travma sonrası stres belirtileri gözlemlenmiştir. Psikanalitik psikosomatik kuram çerçevesinde bu belirtiler, bastırılmış veya temsil edilememiş yaşantıların bedensel dışavurumları olarak değerlendirilmiştir. Freud'un erken dönem psikosomatik sınıflamaları, Pierre Marty'nin“işlemsel düşünce”,“somatik gerileme”ve“temel depresyon”kavramları, Kreisler'in çocuk psikosomatiğine dair kuramları ve Winnicott, Bion, Debray gibi kuramcıların erken annelik işlevlerine dair görüşleri bu çalışmanın teorik zeminini oluşturmuştur. Araştırmada, nitel yöntem kullanılarak 25-35 yaşları arasında, ilk gebeliğinden dünyaya gelen ve süt alerjisi tanısı almış bebeği olan 10 kadın ile görüşmeler yapılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmelerin yanı sıra, projektif değerlendirme araçları olarak Rorschach testi (Fransız Okulu yorumuyla) ve Tematik Algı Testi (TAT) uygulanmıştır. Veriler, Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz (YFA) ve Tümevarımsal Tematik Analiz teknikleriyle değerlendirilmiştir. Çalışma bulgularında, annelerin anneliği çoğunlukla idealize ettikleri, ikircikli duygular yaşadıkları, yeterli hissedemedikleri ancak hastalık tanısı sonrasında annelik rollerini daha kolay içselleştirebildikleri görülmüştür. Travmatik doğum hikayeleri, annesel bakım eksikliği ve kuşaklar arası aktarımlar; annelerin ruhsal işleyişinde belirleyici temalar olarak öne çıkmıştır. Projektif testlerde yoğun kaygı, bütünleşmemiş kadın temsilleri, yansıtmalı özdeşim, idealizasyon, bölme ve inkâr gibi savunmalar; annelerin zihinselleştirme kapasitesinin sınırlı olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, alerjik nesne ilişkisi içinde ötekiyle füzyonel bir bütünlük arayışının sürdüğü gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, süt alerjisinin yalnızca bir çocuk hastalığı değil, anne-bebek ilişkisinin ve anneliğin ruhsal gelişiminin şekillendiği bir alanda simgesel bir işlev üstlendiği düşünülmektedir. Bu bağlamda, alerjik semptomların bir tür psikosomatik iletişim biçimi olduğu ve annenin ruhsal yapısı ile erken çocukluk yaşantılarının etkilerini taşıdığı değerlendirilmektedir. Çalışma, hem psikosomatik kuram hem de klinik pediatri ve perinatal ruh sağlığı alanları için önemli katkılar sunmakta; doğum sonrası annelik deneyiminin desteklenmesinin gerekliliğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to explore and interpret the motherhood experiences of mothers in Turkey whose babies (aged 0–18 months) have been diagnosed with milk allergy, within the framework of psychoanalytic theory. The effects of milk allergy on mothers' daily caregiving routines and psychological structures are analyzed through cultural and mythological symbolisms. In Turkish, the word“süt”(milk), derived from the root“su”(water), carries multilayered meanings such as life, healing, and nourishment, whereas milk allergy is conceptualized as a bodily reaction contradicting these symbolic meanings. Although cow's milk protein allergy is observed in 2.5% to 10% of infants in developed countries, it is the second most common food allergy in Turkey. Despite generally favorable prognoses, the condition can persist until school age and has been associated with various allergic disorders such as atopic dermatitis, asthma, and anaphylaxis. Furthermore, studies have linked milk allergy to psychiatric symptoms including attention deficit, verbal expression delays, and emotional dysregulation. High levels of anxiety, depression, and post-traumatic stress symptoms have been observed, particularly in mothers of allergic children. Within the psychoanalytic psychosomatic framework, these symptoms are regarded as somatic expressions of repressed or unrepresented experiences. Foundational psychoanalytic concepts by Freud, Pierre Marty's notions such as“operational thinking,”“somatic regression,”and“essential depression,”as well as the theoretical contributions of Kreisler, Winnicott, Bion, and Debray on early maternal functions, constitute the theoretical backbone of this study. Using a qualitative method, the study involved interviews with 10 mothers aged 25–35, each of whom had given birth to her first child diagnosed with milk allergy. In addition to semi-structured interviews, projective tests including the Rorschach (interpreted according to the French School) and the Thematic Apperception Test (TAT) were administered. Data were analyzed using Interpretative Phenomenological Analysis (IPA) and Inductive Thematic Analysis. Findings indicate that while mothers often idealize motherhood, they also experience ambivalent emotions, feelings of inadequacy, and guilt. However, receiving the diagnosis seems to facilitate the internalization of the maternal role. Themes such as traumatic birth stories, maternal care deficiencies, and intergenerational transmissions have emerged as determining factors in mothers' psychic structures. Projective tests revealed intense anxiety, fragmented female representations, and defense mechanisms such as projective identification, idealization, splitting, and denial—highlighting limited capacities for mentalization. Moreover, the allergic object relations pattern suggests a continued search for fusional unity with the other. In conclusion, milk allergy is not merely a childhood illness but functions symbolically within the domain of mother–infant relationships and the psychical development of motherhood. Allergic symptoms may serve as a form of psychosomatic communication that reflects the mother's early relational experiences and psychic organization. This study contributes to the fields of psychosomatic theory, clinical pediatrics, and perinatal mental health, emphasizing the necessity of supporting maternal experiences in the postpartum period.
Benzer Tezler
- Besin alerjisi nedeni ile yapılan eliminasyon diyetinin antropometrik ölçümlere etkisi
Başlık çevirisi yok
ŞULE BÜYÜK YAYTOKGİL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
Beslenme ve DiyetetikSağlık BakanlığıPediatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERSOY CİVELEK
- Besin alerjisi tanılı hastaların klinik ve demografik özellikleri ile annelerin karşılaştığı zorluklar, annelerin anksiyete ve depresyon durumları
Clinical and demographic properties of children diagnosied with food allergy and difficulties their mothers experiences,their anxiety and depression caused by this condition
ZERRİN YALVAÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıYeditepe ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA ERCAN SARIÇOBAN
- İgE aracılı inek sütü alerjisi olan çocuklardaklinik prezantasyonlar ve tolerans gelişimineetki eden faktörlerin değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
UGHUR ZEYNALLI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ ÖZÇEKER
- Besin alerjisi tanılı çocukların tolerasyon zamanları ile klinik, laboratuvar, demografik özellikleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between tolerance timelines and clinical, laboratory, and demographic characteristics in children diagnosed with food allergy
GAMZE ÜNAL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Allerji ve İmmünolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET YAŞAR ÖZKARS
- İnek sütü alerjisinin doğal seyri
Natural progress of cow's milk allergy
SÜLEYMAN NAZOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıÇukurova ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLBİN BİNGÖL KARAKOÇ