Yozgat ili'nde yeşil mercimekte solgunluk, kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalıklarına neden olan Fusarium spp.' nin tespiti, moleküler karakterizasyonu ve bazı çeşitlerin reaksiyonlarının belirlenmesi
Identification and molecular characterization of Fusarium spp. causing wilt, root and crown rot diseases in green lentil in Yozgat province and determination of the reactions of some varieties
- Tez No: 962267
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF YANAR, DOÇ. DR. ALİ ENDES
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 101
Özet
Yozgat ili mercimek tarlalarında 2022–2023 yıllarında yürütülen çalışmada; 83 farklı mercimek tarlasında gerçekleştirilmiş; hastalık semptomu gösteren 679 hastalıklı bitki izolasyon çalışmalarında kullanılmıştır. Hastalık yaygınlığı %100 olarak saptanmış, ortalama hastalığın görülme sıklığı %16.9 ve hastalık şiddeti %38.6 olarak hesaplanmıştır. Hastalığın en yüksek görülme sıklık ve şiddet değerleri Yozgat Merkez, Sorgun ve Şefaatli ilçelerinde kaydedilmiştir. 723 adet fungal izolattan %95.4'ü Fusarium cinsine ait bulunmuş; en sık izole edilen tür F. oxysporum (%59.5) olup, bunu F. graminearum (%15.8), F. culmorum (%10.2), F. acuminatum (%5.5) ve F. solani (%4.4) izlemiştir. İzolatların morfolojik karakterizasyonu için; koloni rengi, konidya tipi ve büyüklüğü incelenmiştir. Moleküler analizlerde ITS bölgesi PCR ile çoğaltılmış, dizileme sonrası GenBank verileriyle karşılaştırılmış ve tür düzeyinde tanımlamalar yapılmıştır. Filogenetik analizler, izolatların F. oxysporum, F. culmorum, F. graminearum gibi türler arasında genetik olarak ayrıldığını göstermiştir. Sera koşullarında yürütülen patojenite testlerinde, hastalığa karşı duyarlılığı bilinen 'Kayı-91' mercimek çeşidi kullanılmıştır. İlk belirtiler, ekimden yaklaşık 30 gün sonra alt yapraklarda sararma şeklinde gözlemlenmiş; bazı izolatlarda %90'ın üzerinde hastalık hastalık şiddeti hesaplanmıştır. Özellikle F. oxysporum (YBUFo4), F. culmorum (YBUFc1, YBUFc2) ve F. graminearum (YBUFg1, YBUFg3) izolatları yüksek virülensli olarak sınıflandırılmıştır. Buna karşın, F. acuminatum izolatları düşük virülenslik göstermiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda, izolatlar hastalık şiddeti düzeylerine göre beş ana virülens grubuna ayrılmıştır. Arazi koşullarında yapılan ölçümler sonucunda; bitki boyu 28.0–39.7 cm, ilk bakla yüksekliği 10.2–19.6 cm, 1000 tane ağırlığı ise 53.4–62.1 g arasında değişmiştir. Hastalığın etkisiyle bitkilerde çiçeklenme süresi kısalmış, generatif faza geçiş hızlanmış, dal ve bakla sayısı ile toplam ağırlıkta azalmalar gerçekleşmiştir. 'Yusufhan', 'Işık', 'Şahan' ve 'Bozok' çeşitleri, hem daha düşük hastalık şiddeti hem de daha az verim kaybı ile ön plana çıkmıştır. Sonuç olarak, morfolojik, moleküler ve patojenik veriler; hem patojenin tanımlanması hem de dayanıklı yeşil mercimek çeşitlerinin belirlenmesi açısından temel bilgi kaynağı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In the study conducted in lentil fields of Yozgat province during 2022–2023, surveys were carried out in 83 different lentil fields, and 679 diseased plants showing disease symptoms were used in isolation studies. Disease prevalence was determined as 100%, with an average disease incidence of 16.9% and a disease severity of 38.6%. The highest disease incidence and severity values were recorded in the districts of Yozgat Central, Sorgun, and Şefaatli. Among 723 fungal isolates, 95.4% belonged to the genus Fusarium; the most frequently isolated species was F. oxysporum (59.5%), followed by F. graminearum (15.8%), F. culmorum (10.2%), F. acuminatum (5.5%), and F. solani (4.4%). For morphological characterization of the isolates, colony color, conidia type, and size were examined. In molecular analyses, the ITS region was amplified by PCR, sequenced, and compared with GenBank data for species-level identification. Phylogenetic analyses showed that the isolates were genetically separated among species such as F. oxysporum, F. culmorum, and F. graminearum. In pathogenicity tests conducted under greenhouse conditions, the lentil cultivar 'Kayı-91,' known for its susceptibility to the disease, was used. The first symptoms were observed approximately 30 days after sowing, as yellowing of the lower leaves; in some isolates, disease severity exceeded 90%. Notably, isolates F. oxysporum (YBUFo4), F. culmorum (YBUFc1, YBUFc2), and F. graminearum (YBUFg1, YBUFg3) were classified as highly virulent. In contrast, F. acuminatum isolates exhibited low virulence. Based on the obtained data, the isolates were divided into five main virulence groups according to their disease severity levels. Field measurements revealed that plant height ranged from 28.0 to 39.7 cm, first pod height from 10.2 to 19.6 cm, and 1000-seed weight from 53.4 to 62.1 g. Due to the disease, flowering duration shortened, the transition to the generative phase accelerated, and reductions occurred in branch and pod numbers as well as total weight. The cultivars 'Yusufhan,' 'Işık,' 'Şahan,' and 'Bozok' stood out with both lower disease severity and reduced yield loss. In conclusion, morphological, molecular, and pathogenic data provide a fundamental source of information for both pathogen identification and determination of resistant green lentil cultivars.
Benzer Tezler
- Bağrıbütün kavunu (Cucumis melo L.)'nun morfolojik ve fenolojik özelliklerinin belirlenmesi
The determination of the morphological and phenological characteristics of Bağrıbütün melon (Cucumis melo L.)
ZAFER ÜÇOK
- Sel riskinin kentsel risk faktörleri üzerinden değerlendirilmesi ve risk azaltım politikaları için dersler: Yozgat örneği
Assessment of flood risk on urban risk factors and lessons for risk mitigation policies: The example of Yozgat
AYŞEGÜL İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaErciyes ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASİN BEKTAŞ
- Ergenlik dönemindeki gençlerin sosyal ve psiko-seksüel gelişimleri
Başlık çevirisi yok
EMİNE ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. BELMA AKŞİT
- Sorgun ilçesi geri dönüştürülebilir atık envanterinin çıkarılması
Development of a recyclable waste inventory for sorgundistrict
AFRANUR EVCİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Çevre MühendisliğiErciyes ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YALÇIN ŞEVKİ YILDIZ
- 19. ve 20. yüzyilda arşiv vesikalarina göre Boğazliyan
Boğazlıyan in 19th and 20th centruies according to archieve documents
BERNA AKDOĞAN