Anadolu'da Yazılmış İlk Türkçe Mesnevilerde Muhammed, Ümmetve Kolektivite
Muhammad, Ummah and Collectivity in the Earliest Turkish Mesnevis Written in Anatolia
- Tez No: 962550
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TÜLAY DEMİRCİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Bu tez, Anadolu tarihinin demografik ve dinî dönüşümün önemli kırılma noktalarının aşıldığı on dördüncü yüzyılda yazıldığı bilinen veya tahmin edilen Türkçe mesneviler üzerinden, Peygamber odaklı dindarlık söyleminin farklı görünümlerini çok disiplinli bir yaklaşımla yorumlamayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Dâsitân-ı İbrâhîm, Dâsitân-ı Güvercin gibi anonim metinler ile Gülşennâme, Garibnâme gibi yazar metinleri çalışma için tercih edilmiştir. Bu metinler edebî analiz, tarihsel bağlamsallaştırma ve fenomenoloji dahil olmak üzere farklı disiplinlerin bakış açılarından incelenerek birbirlerinden farklı olmalarına rağmen birbiriyle ilişkili olan sonuçlara ulaşılmıştır. Söz konusu metinlerin en önemli ortak özelliği toplumsal temalara ve önceliklere işaret etmeleridir. İlk Türkçe mesnevilerde Muhammed kimi zaman ümmetin ruhu, kimi zaman da inanlılar topluluğunu imleyen cismi, bazen manevi sığınağı, birçok zaman da muktedir bir kural koyucu olarak karşımıza çıkar. Bu tezin en önemli iddiasıysa, bu rollerin çeşitliliklerine rağmen ilk Türkçe mesnevilerde yansıtılan dinî-toplumsal söylemin Peygamberin karizması etrafında şekillendiğidir. Bu sav, İslâmî'nin Mesnevî'sindeki nur-ı Muhammedî öğretisi; Sehâvet-i İmam Alî, Dâsitân-ı İbrâhîm gibi metinlerdeki kurban motifi ve teması ve Gülşennâme ve Garibnâme'deki şeriat vurgulu kuralcı dindarlık söyleminin incelenmesiyle desteklenmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to interpret various aspects of Prophet-centered piety discourse in Turkish mesnevis that are known or estimated to have been written in the fourteenth century, a period marked by significant turning points in the demographic and religious transformation of Anatolia. To achieve this goal, anonymous texts like Dâsitân-ı İbrâhîm, Dâsitân-ı Güvercin and authored texts like Gülşennâme, Garibnâme were preferred for the study. These texts have been examined from diverse disciplinary perspectives, including literary analysis, historical contextualization and phenomenology yielding varied, yet interrelated insights. The most important common feature of the texts in question is that they address social themes and priorities. In the first Turkish mesnevis, Muhammad sometimes appears as the spirit of the ummah, sometimes as the body that signifies the community of believers, sometimes as its spiritual shelter and often as a sovereign lawgiver. These diverse roles notwithstanding, the most important claim of this thesis is that the religious-social discourse reflected in the first Turkish mesnevis is centered on the charisma of Muhammad. This claim is demonstrated through an examination of the doctrine of“Light of Muhammad”in the Mesnevi of İslâmî; the motif and theme of sacrifice in texts such as Sehâvet-i İmam Alî and Vefât-ı İbrâhîm; and the normative religious discourse emphasizing sharia in Gülşennâme and Garibnâme.
Benzer Tezler
- Süle Fakîh'in Yûsuf ve Zelihâ mesnevisinde duygular, değerler ve sosyal davranışlar bağlamında insan psikolojisi
Human psychology in the context of emotions, values and social behaviors in Sule Fakih's musnavi of Yusuf and Zeliha
GONCA ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANDAN BELLİ
- Risaletu'n-nushiyye, Mantıku't-tayr ve Garib-name mesnevilerinin tasavvuf açısından incelenmesi
Risaletu'n-nushiyye, Mantiku't-tayr ve Garib-name masnavi's was analysed by sufism
GÜRCAN KARAPANLI
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. KEMAL YAVUZ
- Türk edebiyatında 'Hamseler'
Hamses' in Turkish literature
BÜŞRA ÖZASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILMAZ
- Türkçe kaynak metinlerin Türkçe öğretiminde kullanılabilirliği
The use of Turkish source texts in the education of turkish
MEHTAP ÖZDEN
Doktora
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN
- Sinân'ın Hoca-nâme Mesnevîsi: Metin - inceleme - dizin
Sinân Hoca-nâme text with transcription - analysis - index
NİHAL YAVUZ
Doktora
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET MERMER