Sosyo-mekânsal katmanların kent kimliğine katkısı: Bursa hisar surları ve etkileşim çevresinin incelenmesi
The contribution of socio-spatial layers to urban identity: an examination of bursa hisar ramparts and their surrounding interaction zones
- Tez No: 962810
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERSAN KOÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
Bursa, farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan çok katmanlı yapısıyla Türkiye'nin en köklü tarihî kentlerinden biridir. Bu çok katmanlılık, yalnızca fiziksel çevrede değil; aynı zamanda kültürel, sosyal ve mekânsal pratiklerde de kendini göstermektedir. Özellikle kentin ilk yerleşim çekirdeğini oluşturan Hisar Bölgesi ve bu bölgeyi çevreleyen sur dokusu, Roma'dan Bizans'a, Osmanlı'dan Cumhuriyet dönemine uzanan kesintili ve süreklilik içeren bir tarihsel zaman çizelgesini barındırmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, Bursa Hisar Surları ve çevresinin çok katmanlı sosyo-mekânsal yapısını inceleyerek, bu yapıların kent kimliği üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Çalışma,“palimpsest kent dokusu”kavramı çerçevesinde tarihsel süreklilik ve dönüşüm ilişkilerini disiplinlerarası bir yaklaşımla değerlendirmektedir. Araştırma, beş ana tarihsel dönem (Bitinya, Roma, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet) ekseninde, kent dokusunun izlerini sürerken; söz konusu dönemlerin mimari, yönetsel, sosyal ve mekânsal yansımaları hem arşiv belgeleri hem de yerinde gözlemler aracılığıyla analiz edilmiştir. Bu bağlamda, tarihî haritalar, eski gravürler, arkeolojik bulgular ve fotoğraf belgeleri üzerinden yapılan arşiv çalışmaları; alanın zamansal derinliğini ortaya koymak amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca, alanda gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler (mahalle sakinleri, muhtar, sanat tarihçisi, belediye yöneticileri vb.) ve mimari gözlemler aracılığıyla, günümüz kullanıcı deneyimi ve sosyal ilişkiler ağı çözümlenmiştir. Tez kapsamında elde edilen nitel veriler, dijital ortamda işlenerek hem metinsel (görüşme transkriptleri, alan notları) hem de görsel (fotoğraflar, haritalar, kroki ve diyagramlar) çıktılarla desteklenmiştir. Bununla birlikte, mimari fotoğraf okuma yöntemi ile tarihî dokunun mevcut durumuna ilişkin görsel belgeleme yapılmış; kent belleği, mekânsal süreklilik ve kültürel aidiyet bağlamında yorumlayıcı analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kullanılan çok katmanlı analiz yöntemi, tarihî süreklilikle birlikte güncel sosyo-mekânsal örüntülerin de karşılıklı etkileşimini ortaya koymuştur. Bu yöntemsel yaklaşım sayesinde, Bursa Hisar Surları'nın kent kimliğine katkısı yalnızca tarihî bir belge olarak değil, aynı zamanda güncel toplumsal pratiklerin şekillendiği bir mekân olarak okunmuştur. Çalışmanın özgün katkısı, Bursa Hisar Surları'nı yalnızca fiziksel bir koruma nesnesi olarak değil, dinamik bir sosyo-mekânsal bileşen olarak ele almasıdır. Böylelikle, tarihî çevrelerin korunmasında yalnızca fiziksel yapıların değil, aynı zamanda kolektif hafıza, toplumsal ilişkiler, gündelik yaşam pratikleri ve kültürel süreklilik unsurlarının da dikkate alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Çalışma, kent kimliği, tarihî çevre koruma politikaları ve katılımcı planlama süreçlerine dair öneriler sunarak, mekânın sürekliliği ile toplumsal aidiyet arasında kurulan ilişkinin güncel şehircilik pratikleri için taşıdığı önemi ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, Bursa Hisar Surları, yalnızca fiziksel bir sınır değil; geçmişle bugün arasında kültürel, toplumsal ve mekânsal bir bağ kuran dinamik bir miras alanıdır. Çalışma, kent kimliği, koruma yaklaşımları ve planlama politikaları açısından, tarihî kent bölgelerinin nasıl yeniden yorumlanabileceğine dair özgün katkılar sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Bursa is one of Turkey's most historically rooted cities, characterized by a multilayered urban fabric that reflects the imprints of various civilizations. This multilayered character manifests not only in the physical environment but also in cultural, social, and spatial practices. In particular, the Hisar District, which constitutes the original settlement core of the city, and the surrounding fortification walls encompass a historical timeline marked by both discontinuities and continuities from the Roman and Byzantine periods to the Ottoman and Republican eras. The primary aim of this study is to examine the multilayered socio-spatial structure of the Bursa Hisar Walls and their surroundings and to reveal how these structures influence urban identity. The research adopts an interdisciplinary approach within the conceptual framework of the“palimpsest urban fabric”exploring historical continuity and transformation. The study traces the urban traces of five main historical periods (Bithynia, Roman, Byzantine, Ottoman, and Republican) analyzing the architectural, administrative, social, and spatial reflections of these periods through archival documents and on-site observations. In this context, archival research utilizing historical maps, old engravings, archaeological findings, and photographic records was conducted to reveal the temporal depth of the area. Furthermore, semi-structured interviews (with local residents, the neighborhood headman, art historians, municipal officials etc.) along with architectural observations, were carried out to analyze contemporary user experiences and social interactions within the area. The qualitative data collected during the fieldwork were processed digitally and supported by both textual outputs (interview transcripts, field notes) and visual materials (photographs, maps, sketches, and diagrams). In addition, the use of architectural photography enabled visual documentation of the current condition of the historical fabric, and interpretive analyses were conducted in relation to urban memory, spatial continuity, and cultural belonging. The multilayered analytical approach adopted in this study revealed not only the historical continuity but also the mutual interaction between contemporary socio-spatial patterns. In this way, the Hisar Walls of Bursa were interpreted not only as historical artifacts but also as living spaces shaped by current social practices. The unique contribution of this study lies in its approach to the Bursa Hisar Walls not merely as physical heritage to be preserved, but as dynamic socio-spatial components embedded within contemporary urban life. Thus, it emphasizes that the preservation of historical environments should not be limited to physical structures alone, but must also take into account collective memory, social relationships, everyday practices, and cultural continuity. The study offers recommendations concerning urban identity, historical heritage conservation policies, and participatory planning processes, thereby highlighting the importance of the relationship between spatial continuity and social belonging for contemporary urbanism. In conclusion, the Bursa Hisar Walls are interpreted not merely as physical boundaries, but as dynamic heritage areas that establish cultural, social, and spatial links between the past and the present. The study aims to provide original contributions to the re-interpretation of historical urban areas from the perspectives of urban identity, conservation approaches, and urban planning policies.
Benzer Tezler
- Yaya caddelerinde mikro hareketin nicel analizi: İstiklal caddesi örneği
Quantitative analysis of micro movement on pedestrian streets: The case of İstiklal street
ALİ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- COĞRAFİ KONUMU ETİKETLİ SOSYAL MEDYA GÖRSELLERİ İLE KENTSEL KİMLİK ANALİZİ: KADIKÖY MODA ÖRNEĞİ
RECOGNIZING CITY IDENTITY VIA ATTRIBUTE ANALYSIS OF GEO-TAGGED IMAGES IN SOCIAL MEDIA: EXAMPLE OF KADIKOY MODA
AYTEN AYŞENUR ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- Kentsel ölçekte mekansal ayrışma: Edirne Çingene Mahallesi örneği
Kentsel ölçekte mekansal ayrişma: Edirne Çingene Mahallesi örneği
GAMZE KILINÇ DEMİRVURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGazi ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEVİN TURGUT GÜLTEKİN
- Kayseri şehri cumhuriyet dönemi kentsel gelişiminin kültürel süreklilik bağlamında harita okuma yöntemi ile değerlendirilmesi
Evaluation of the urban development of the city of Kayseri in the republican period in the context of cultural continuity by using map reading method
MERVE BİLGEN IŞIK
Doktora
Türkçe
2025
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜNEVVER DAĞGÜLÜ
- Birey ve kimlik süreçleri bağlamında geçiş mekanlarının değerlendirilmesi, Galata Köprüsü örneği
Evaluation of transitional spaces in the context of individual and identity processes, Galata Bridge
KAMİLE ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELKIS ULUOĞLU