Lise sıralarında elit üretimi: Türkiye'deki prestijli liselerde kimlik, ayrıcalık ve aidiyet
Producing elites in secondary education: Identity, privilege, and belonging at elite high schools in Türkiye
- Tez No: 962868
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT HAKKI AKIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Sosyoloji, Education and Training, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 343
Özet
Bu tez, Türkiye'deki prestijli okulları (“elit okullar”) diğer eğitim kurumlarından ayıran niteliklerin neler olduğunu sorgularken, elit eğitim alanının yapısını çözümlemeyi ve bu okulların potansiyel elit üretimi üzerindeki etkilerini anlamayı amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında biri özel olmak üzere üç köklü prestijli okulun farklı mezuniyet dönemlerinden (2000 öncesi ve sonrası) 36 mezunla derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma tasarımına dayanan bu çalışma, elit okul deneyiminin zaman içindeki dönüşümünü takip ederken, Türkiye'de elit eğitim ile potansiyel elit üretimi arasındaki ilişkiyi gömülü teori yaklaşımıyla kuramsallaştırmaktadır. Araştırmanın kuramsal dayanaklarını Basil Bernstein'ın okul sosyolojisinde kavramsallaştırdığı“anlamsal ve araçsal düzen”ile Pierre Bourdieu'nün“sistemik kavramları”oluşturmaktadır. Bu çerçevede geliştirilen“Avantaj Hiyerarşisi”kuramı, elit okul mezunlarının elit sınıfa erişim şanslarının farklı sermaye türlerine göre hiyerarşik biçimde dağıldığını ortaya koymaktadır. Uluslararası literatürden farklı olarak, bu çalışmada en alt kategoride yer alan grup“dezavantajlılar”olarak değil; sınırlı sermaye kaynaklarına rağmen, eğitim ve mesleki yaşamlarında öne çıkmalarını sağlayan belirli“elit nitelikler”ile okullarından mezun olan“avantajlılar”grubu olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte, bilhassa“seküler sermaye”ve“ekonomik sermaye”ye sahip mezunlar sırasıyla“çifte avantajlı”ve“çoklu avantajlı”kategorilerinde konumlanmakta, bu grupların elit sınıfa erişim şansları kademeli olarak artmaktadır. Araştırma ayrıca, elit okul mezunlarının ayrıcalık ve aidiyet deneyimlerinin, ailelerinden devraldıkları sermaye türleri ve okulda bulundukları sosyopolitik bağlama bağlı olarak farklılaştığını ve çoğullaştığını bulgulamaktadır. Bu yönüyle çalışma, Türkiye bağlamında elit eğitim ve elit okul deneyimini sosyolojik bir perspektiften ele alan ilk kapsamlı araştırmalardan biri olarak, ulusal ve uluslararası literatüre önemli bir katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis explores the distinguishing characteristics of elite schools in Türkiye to understand the impact of these schools on potential elite formation. The study is based on interviews with 36 alumni from different graduation cohorts of three elite schools. This qualitative study traces the transformation of the elite school experience over time and theorizes the relationship between elite education and potential elite formation in Türkiye through a grounded theory approach. Theoretically, the research rests on Basil Bernstein's conceptualization of the school's“expressive and instrumental orders”and Pierre Bourdieu's“systemic concepts.”The“Hierarchy of Advantage”theory developed in the study reveals that elite school graduates' chances of accessing elite status are hierarchically distributed based on their ascription of different forms of capital. Unlike findings in the international literature, the group occupying the lowest rung in this hierarchy is not defined as“disadvantaged”; but rather as“advantaged,”as these graduates, despite limited capital, acquire specific“elite qualities”that help them stand out in their subsequent educational and professional trajectories. Graduates with considerable levels of“secular capital”and“economic capital”are categorized as“doubly advantaged”and“multiply advantaged,”with progressively higher chances of accessing the elite class. The study also finds that elite school graduates' experiences of privilege and belonging diversify according to the types of capital inherited from their families and the sociopolitical atmosphere. Being one of the first comprehensive studies to examine elite education from a sociological perspective within the Turkish context, the thesis offers an original contribution to the literature.
Benzer Tezler
- Garip akımının izinde iki şair Muzaffer Tayyip Uslu ve Rüştü Onur: Hayatı, sanatı ve şiirleri
Two poets Muzaffer Tayyip Uslu and Rüştü Onur in the following of the Garip current: Life, art and poems
AYSUN TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT TEKŞAN
- Lise son sınıf öğrencilerinde bağlanma biçimi ile karar verme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between attachment format and decision-making strategies in high school senior students
EMİNE ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYLEM ÖZTEN
- İzmir'de iki ayrı sağlık merkezi bölgesindeki süt çocuklarının yaşadığı ortamda elektromanyetik alan ölçümü
The Electromagnetic field measurements on living areas of babies under 12 months old; in two different health district in İzmir
KATİBE BAŞAK YILDIZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2009
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıEge ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADIK AKŞİT
- Lise binalarındaki dolaşım alanlarında grafik tasarım elemanlarının kullanımı ve analizi: Kayseri Ahi Evran Mesleki ve Teknik Anadolu lisesi örneği
Usage and analysis of graphic design elements in students's movement area: Kayseri Ahi Evran Professional and Technical Anatolia example
GÜLÇİN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe ÜniversitesiSahne Tasarımı Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET SARIKAHYA
- Kendini kabul düzeyleri farklı genel lise öğrencilerinin bazı değişkenlere göre saldırganlık düzeyleri
Aggressiveness levels of the high school students who have different self-acceptance levels in terms of some variables
TURAN GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OYA GÜLENDAM ERSEVER