Kars il merkezindeki aile sağlığı merkezlerine başvuru yapan 45-70 yaş arası bireylerin kolorektal kanser tarama engel ve yarar algılarının tarama davranışı üzerine etkisi
The effect of perceived barriers and benefits of colorectal screening on screening behavior among individuals aged 45-70 who apply to family health centers in Kars city center
- Tez No: 962867
- Danışmanlar: PROF. DR. TİJEN ACAR
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kafkas Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Kolorektal kanser, dünya genelinde en sık görülen ve ölümcül seyreden kanser türlerinden biri olup, erken tanı ile büyük ölçüde önlenebilir bir hastalıktır. Ancak hastalığın genellikle belirti vermeden ilerlemesi ve bireylerin tarama programlarına katılım oranlarının düşük olması, erken tanı ve tedavi şansını azaltmaktadır. Bu çalışma, Kars il merkezinde birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran 45–70 yaş aralığındaki bireylerin kolorektal kanser taramalarıyla ilgili bilgi düzeylerini, tutumlarını ve davranışlarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmamıza 195 gönüllü katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 56,74 ± 7,90 olup, %54,9'u erkek ve %66,7'si şehirde yaşamaktadır. Katılımcıların %52,8'i kolorektal kanser taramaları hakkında bilgi sahibi olduğunu belirtmiş, ancak yalnızca %15,4'ü kendisini risk grubunda görmektedir. Taramalara katılım oranı dışkıda gizli kan testi için %49,2, kolonoskopi için ise %44,6 olarak bulunmuştur. Tarama testlerine katılımda en önemli etkenler düzenli sağlık kontrolleri ve doktor önerisi olurken; bilgi eksikliği, utanma, korku ve mahremiyet gibi psikososyal faktörler katılımı olumsuz yönde etkilemiştir. Eğitim seviyesi arttıkça hem farkındalıkta hem de tarama oranlarında artış gözlenmiş; şehirde yaşayan bireylerin tarama testlerine katılımı, kırsalda yaşayanlara göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Sigara kullanımını bırakmış bireylerin ise sağlık davranışlarına yönelik daha olumlu tutum sergilediği belirlenmiştir. Sonuç olarak, Kolorektal kanser taramalarına katılım yalnızca bilgi düzeyiyle değil; bireylerin sağlık algıları, inançları, yaşadıkları çevre ve psikososyal faktörlerle yakından ilişkilidir. Tarama oranlarını artırmak için sadece bilgilendirme yeterli olmayıp, bireylerin inançlarını güçlendiren, algılanan engelleri azaltan, kültürel hassasiyet gösteren ve erişilebilirliği artıran bütüncül sağlık müdahalelerine ihtiyaç vardır. Bu tür yaklaşımlar, özellikle düşük eğitim düzeyine sahip ve kırsalda yaşayan bireylerde tarama programlarının etkinliğini artırmada önemli rol oynayacaktır.
Özet (Çeviri)
Colorectal cancer is one of the most common and deadly types of cancer worldwide, yet it is largely preventable through early detection. However, the asymptomatic progression of the disease and the low participation rates in screening programs significantly reduce the chances of early diagnosis and treatment. This study aims to evaluate the knowledge levels, attitudes, and behaviors related to colorectal cancer screening among individuals aged 45–70 who applied to primary healthcare centers in the central district of Kars, Turkey, A total of 195 volunteers participated in the study. The average age of the participants was 56.74 ± 7.90 years; 54.9% were male, and 66.7% resided in urban areas. While 52.8% of participants stated that they had knowledge about colorectal cancer screenings, only 15.4% considered themselves to be in a risk group. Participation rates in screening tests were found to be 49.2% for the fecal occult blood test and 44.6% for colonoscopy. The most influential factors encouraging participation in screening were regular health check-ups and physician recommendations. On the other hand, lack of information, embarrassment, fear, and concerns about privacy were among the psychosocial factors negatively affecting participation. An increase in education level was associated with higher awareness and screening rates. Urban residents were significantly more likely to participate in screening tests than those living in rural areas. Additionally, individuals who had quit smoking exhibited more positive attitudes toward health behaviors. In conclusion, participation in colorectal cancer screenings is not solely influenced by knowledge levels but is closely related to individuals' health perceptions, beliefs, environment, and psychosocial factors. To increase screening rates, it is not sufficient to focus only on raising awareness. Comprehensive health interventions are needed ones that strengthen individual beliefs, reduce perceived barriers, show cultural sensitivity, and improve accessibility. Such approaches will play a critical role in enhancing the effectiveness of screening programs, particularly among individuals with lower education levels and those living in rural areas.
Benzer Tezler
- Kars il merkezinde çalışan aile hekimlerinin ve Kafkas Üniversitesi sağlık araştırma ve uygulama hastanesi aile hekimi asistanlarının meningokok, HPV ve rotavirüs aşısı ile ilgili bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi
Evaluation of knowledge, attitude and behavior of family physicians working in Kars city center and Kafkas University health research and practice hospital family physician assistants regarding meningococcal, HPV, rotavirus vaccine
AYŞE ÇAKIR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Aile HekimliğiKafkas ÜniversitesiAdli Bilişim Ana Bilim Dalı
PROF. TİJEN ACAR
- Spiritüel iyilik ölçeği'nin Türkçe geçerlilik güvenilirlik çalışması
Turkish validity and reliability study of spirituality index of well-being
SALİHA ESRA SERBEST
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
HemşirelikKafkas ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜMRÜT AKGÜN ŞAHİN
- Gebelerde anksiyete durumu ve anksiyetenin sosyodemografik değişkenlerle ilişkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of anxiety in pregnant women and its relationship with sociodemographic variables
BURCU CEYLAN KOÇER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Aile HekimliğiKafkas ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ÇAKMUR
- Kars il merkezinde yaşayan çiftlerin geri çekme yöntemine ilişkin tutumlarının belirlenmesi
Determination attitudes of couples living in kars province, in relation to withdrawal method
RUKİYE TÜRK
Doktora
Türkçe
2012
Aile PlanlamasıHacettepe ÜniversitesiDoğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FÜSUN TERZİOĞLU