Arabesk müzikte vokal icra özellikleri
Vocal performance characteristics in arabesque music
- Tez No: 962999
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İLKER DENİZ BAŞUĞUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Bu çalışma, arabesk müzikte vokal icranın teknik ifade unsurlarını incelemeyi ve bu unsurların biçimlenişini, sosyokültürel, politik ve sosyoekonomik dinamikleri ele alan mevcut literatürden destekle değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Arabesk müziğe dair çalışmalar genellikle toplumsal yapılar, kültürel dönüşümler ve politik atmosfer çerçevesinde şekillenmiş; buna karşın vokal icra bağlamındaki teknik çözümlemeler büyük oranda ihmal edilmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan çalışma, yalnızca mevcut boşluğu doldurmakla kalmayıp, literatürde sıklıkla kullanılan ve çoğu zaman belirsiz biçimde dolaşımda olan“arabeskleşme”kavramının daha bilimsel bir temele oturtulmasına da katkı sunmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda oluşturulan analiz başlıkları; vokal performans, yorum biçimleri ve ses eğitimi konularını ön planda Türk müziği bağlamında ele alan çalışmalardan yararlanılarak yapılandırılmış, bunun yanı sıra geleneksel kategorilerle tanımlanamayan bazı karakteristik vokal uygulamalara da ayrıca yer verilmiştir. Araştırma, nitel yöntemle tasarlanmış, müzikal analiz ve bu kapsamda stil analizi metotları temel alınmıştır. Seçilen ses kayıtları notaya aktarılarak görsel destek sağlanmış, ifade çeşitliliği ve teknik uygulama açısından öne çıkan bölümler spektrogram görüntüleriyle desteklenmiştir. İnceleme, 1980'li yıllarda arabesk müziğin yorum kimliğini belirleyen sanatçılarla sınırlandırılmıştır. Bu doğrultuda, Muhammed Berdibek'in Belki de Dilimden Bu Şarkı Düşmez adlı çalışmasından referansla; Orhan Gencebay, Müslüm Gürses, Ferdi Tayfur, İbrahim Tatlıses, Bergen, Kibariye, Neşe Karaböcek, Gülden Karaböcek, Kamuran Akkor, Mine Koşan ve Hakkı Bulut'a ait icra analizleri sürece dahil edilmiştir. Arabesk üslubun Türk sanat müziğindeki yansımaları bağlamında ise Zeki Müren'in farklı dönemlere ait icraları değerlendirilerek metne yansıtılmıştır. Çalışmada ayrıca, kadın sanatçılara özgü vokal stratejiler, toplumsal cinsiyet rolleri ve ataerkil yapının etkileri doğrultusunda ele alınmıştır. Bireysel imaj oluşturma, güçlü ses kullanımı, maskülen tınılar ya da kırılgan söyleyiş biçimlerinin yanı sıra nadiren de olsa erotize edilmiş kadın imajını çağrıştıran vokal tavırlar analiz sürecine dahil edilmiştir. Bununla birlikte, arabesk icralarda gözlemlenen dramatik tınılar ve duygusal yoğunluk, farklı biçimlerde ifade alanına yansıyan yorum özellikleri üzerinden, analiz sürecinin duygusal altyapıya odaklanan boyutunda değerlendirilmiştir. Ayrıca, çalışmanın genel çerçevesini desteklemek amacıyla, müzik sosyolojisi bağlamında geliştirilen kuramsal yaklaşımlara da başvurulmuştur. Bu doğrultuda, müzikal performans biçimlerini kültürel yapılarla temellendiren Kantometriks Projesi ile sanatçının icra üzerindeki özgün ve anlık müdahalelerini olanaklı kılan doğaçlama pratikleri, ilgili başlıklar altında değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, arabesk vokal icranın yalnızca teknik bir yapı olmadığını, aynı zamanda sosyokültürel ve kimliksel katmanlar taşıyan çok boyutlu bir ifade alanı sunduğunu ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the technical expressive elements of vocal performance in arabesque music and to evaluate the formation of these elements with support from existing literature addressing sociocultural, political, and socioeconomic dynamics. Studies on arabesque music have generally been shaped within the framework of social structures, cultural transformations, and the political atmosphere; however, technical analyses in the context of vocal performance have been largely neglected. This study, therefore, aims not only to fill the existing gap but also to contribute to grounding the concept of“arabesqueness,”which is frequently used in the literature and often vaguely circulated, on a more scientific basis. The analysis topics created within this scope have been structured by utilizing studies that foreground vocal performance, interpretation styles, and voice training in the context of Turkish music. In addition, some characteristic vocal practices that cannot be defined by traditional categories are also included. The research is designed with a qualitative method, based on musical analysis and, within this scope, style analysis methods. The selected audio recordings were transcribed into musical notation to provide visual support, and sections that stood out in terms of variety of expression and technical application were supported by spectrogram images. The study is limited to artists who defined the interpretative identity of arabesque music in the 1980s. In this context, with reference to Muhammed Berdibek's work titled“Belki de Dilimden Bu Şarkı Düşmez”; performance analyses of Orhan Gencebay, Müslüm Gürses, Ferdi Tayfur, İbrahim Tatlıses, Bergen, Kibariye, Neşe Karaböcek, Gülden Karaböcek, Kamuran Akkor, Mine Koşan and Hakkı Bulut were included in the process. In the context of the reflections of the arabesque style in Turkish classical music, Zeki Müren's performances from different periods were evaluated and reflected in the text. The study also addresses vocal strategies specific to female artists, in line with gender roles and the effects of the patriarchal structure. Individual image creation, powerful voice use, masculine timbres, or fragile modes of expression, as well as rarely eroticized vocal attitudes evoking a female image, were included in the analysis process. In addition, the dramatic timbres and emotional intensity observed in arabesque performances were evaluated in the dimension of the analysis process that focuses on the emotional infrastructure, through interpretive features reflected in different forms of expression. Furthermore, theoretical approaches developed in the context of the sociology of music were also used to support the general framework of the study. In this context, the Cantometrics Project, which grounds musical performance styles in cultural structures, and improvisation practices, which enable the artist's original and spontaneous interventions on the performance, were evaluated under the relevant headings. The findings reveal that arabesque vocal performance is not only technical in structure but also presents a multidimensional field of expression carrying socio-cultural and identity-related layers.
Benzer Tezler
- Arabesk ve Türk müziğine etkisi
The Arabesque and influence to the Turkish music
ELİF RÜYA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
MüzikEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. HAKAN CEVHER
- Arabesk müzik endüstrisinin sosyolojik analizi
Başlık çevirisi yok
SEYİT CEMAL ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
SosyolojiCumhuriyet ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILDIRAY ARSAN
- Arabesk müziğin beğeni hiyerarşindeki değişimi: Milliyet Sanat örneği
The Change of arabesque music in the hierarchy of taste, Milliyet Sanat example
TAHA SİNAN KALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEHER TETİK IŞIK
- 1990'lı yıllar sonrası bir popüler kültür ürünü olarak arabesk müziğin değişimi/dönüşümü
After 90's change/trasformation of arabesque music as a popular culture product
GÖKÇE KAAN DEMİRKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL ÖZBEK