İslâm hukukunda borç ve alacakların zekâta etkisi
The impact of debts and credits on zakat in islamic law
- Tez No: 963056
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATİH ORHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Bu çalışma, İslâm'ın beş temel esasından biri olan zekâtın, özellikle günümüz ekonomik yapısında önemli bir yer tutan borç ve alacaklar üzerindeki etkisini ele almaktadır. Zekât, dinen zenginlik ölçüsü kabul edilen bir miktarda (nisab) mala sahip olan kimselerin, Allah (c.c.) rızası için belirli kişilere vermesi gereken malî bir yükümlülüktür. Zekâtın farz olabilmesi için malların nisab miktarına ulaşması, artıcı (nâmî) nitelikte olması, üzerinden bir yıl geçmiş bulunması ve aslî ihtiyaçların dışında yer alması gerekmektedir. Bu şartlara ek olarak, kişinin borçsuz olması da zekât yükümlülüğü açısından önem arz etmektedir. Zekât bağlamında borç kavramı izafî bir nitelik taşımaktadır. Aslî ihtiyaçların karşılanmasına yönelik borçlarla ticarî büyümeyi hedefleyen borçlar, fıkhî açıdan aynı şekilde değerlendirilmemiştir. Borcun oluşum sebeplerindeki farklılıklar ile bu hususa dair rivayetlerin çeşitliliği, mezheplerin borcun zekâta engel olup olmayacağı yönünde farklı görüşler benimsemelerine neden olmuştur. Ayrıca, borç kavramı yapısı gereği bir alacaklıyı da zorunlu olarak içermekte olup, borcun mevcut olduğu her durumda bir alacaklıdan da söz etmek mümkündür. Bu bağlamda çalışma, alacak ve borçların zekâta etkisini klasik fıkıh geleneği çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Farklı fıkhî ekollerin konuya yaklaşımları karşılaştırılacak, bu yaklaşımlarda kültürel veya yorumsal farklılıkların bulunup bulunmadığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca, modern ticarî ilişkilerde ortaya çıkan yeni borç ve alacak türlerinin, klasik dönemdeki uygulamalarla olan benzerlik ve farklılıkları da değerlendirme konusu yapılacaktır. Çalışmanın sonucunda, borcun zekât yükümlülüğünü ortadan kaldırıp kaldırmayacağı konusunda mezhepler arasında önemli görüş ayrılıklarının bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, klasik fıkıh literatüründe yer almayan modern borç türlerinin, özellikle kredi, leasing ve tahvil gibi araçların, zekât mükellefiyeti üzerindeki etkisinin değerlendirilmesinde yorum farklılıkları gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, klasik hükümlerin günümüz ekonomik yapısına doğrudan uygulanmasında çeşitli zorluklar bulunduğu ve içtihadî yorumlara ihtiyaç duyulduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the impact of debts and receivables especially significant in today's economic structure on zakāt, one of the five fundamental pillars of Islam. Zakāt is a financial obligation whereby individuals who possess wealth exceeding a certain threshold (niṣāb) are required to give a specific portion of it to designated recipients for the sake of Allah . For zakāt to be obligatory, the wealth must reach the niṣāb level, be productive (nāmī), remain in the owner's possession for one lunar year, and exceed the individual's essential needs. In addition to these conditions, the absence of outstanding debt is also considered important in determining zakāt liability. In the context of zakāt, the concept of debt is inherently relative. Debts incurred to meet essential needs are not treated the same as those taken for commercial growth. The diversity in the purposes behind borrowing, along with the variety of relevant prophetic reports, has led to differing opinions among Islamic legal schools (madhāhib) on whether debt constitutes an obstacle to zakāt. Furthermore, by its very nature, debt necessarily implies the presence of a creditor; hence, wherever a debt exists, a corresponding receivable must also be acknowledged. Accordingly, this study aims to examine the effect of debts and receivables on zakāt within the framework of classical Islamic jurisprudence. It seeks to compare the approaches of different legal schools and identify whether cultural or interpretive differences influence their views. Moreover, it will analyze the similarities and differences between modern forms of debts and receivables that have emerged in commercial practice and those discussed in classical jurisprudential sources.
Benzer Tezler
- İslam hukukunda borcun şirketlerin sermayesi üzerindeki etkisi
The effect of debt on the capital of companies in Islamic law
AHMED RIFAİ
- KOBİ'lerin finansman kaynakları ve Türkiye uygulaması
Smal and medium sized firms financial methods and Turkish case
GÜNEŞ AÇELYA İBAÇOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
BankacılıkMarmara ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİYAZİ BERK
- Konut finansman sisteminde ihraç edilen menkul kıymetler ve teminatları
The securities issue on the housing finance systeme and their guaranties
ASLI MAKARACI