Sembolizma bağlamında kaya sanatının kültürel ve bilişsel analizi: Orta Toroslar kaya resimleri
Cultural and cognitive analysis of rock art in the context of symbolism: Central Taurus rock art
- Tez No: 963579
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKAN KONYAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 393
Özet
Bu tez çalışması, insan zihninin sembolik düşünme biçimlerini inceleyerek, sembolik davranışları ve sembolik materyalleri biyolojik, bilişsel ve kültürel süreçler bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, sembolik üretim kapasitesinin görsel ve mekânsal ifadesini özellikle kaya sanatı üzerinden disiplinler arası bir yaklaşımla ele almaktadır. Resmetme ihtiyacının evrimine odaklanılarak, kaya sanatının tanımlanması ve yorumlanması süreci insanın anlam üretme motivasyonlarıyla ilişkilendirilmiştir. Orta Toroslar'daki kaya sanatı örnekleri, hem bölgesel özgünlük hem de evrensel bilişsel temaları aynı anda yansıtan istisnai bir sembolik üretim alanı sunmaktadır. Özellikle Doğu Sandal, Kadıncık Vadisi ve Eşek Deresi gibi sahalarda belgelenen figürler, insan topluluklarının doğayla ilişkilerini ritüel pratikler bilişsel temsiller yoluyla anlamlandırdığını ortaya koymaktadır. Bu figürler, çevresel unsurların sembolik düzlemde nasıl yorumlandığına dair önemli ipuçları sunmaktadır. Bu tez, sembolizmanın mekân, ritüel ve kolektif hafızaya dayalı kültürel örüntüler aracılığıyla nasıl inşa edildiğini kaya sanatı üzerinden sorgulamaktadır. Bu bağlamda Orta Toroslar, çevre bölgeler ile birlikte öne çıkmaktadır. Tematik ve teknik çeşitlilik, figür seçimi, mekânsal konumlandırma, doğal çevre ile olan ilişki gibi hususlarda, Orta Toroslar hem bölgesel hem daha geniş ölçekli sembolik sistemin bir parçasıdır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, geçmiş toplumlarda sembolik davranışların bölgesel örüntüler aracılığıyla nasıl ifade edildiğine dair özgün bir katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the symbolic modes of thought in the human mind, evaluating symbolic behaviors and materials within biological, cognitive, and cultural frameworks. Adopting an interdisciplinary approach, it focuses on the visual and spatial expressions of symbolic production, particularly as manifested in rock art. By tracing the evolution of the human need to depict, the study relates the processes of identifying and interpreting rock art to broader motivations for meaning-making The rock art of the Central Taurus Mountains represents an exceptional domain of symbolic production, simultaneously reflecting regionally distinctive features and universal cognitive themes. The figures documented at sites such as Doğu Sandal, Kadıncık Valley and Eşek Deresi demonstrate how human communities made sense of their relationship with nature through ritual practices and cognitive representations. These depictions offer valuable insights into the symbolic interpretation of environmental elements. This thesis critically explores how symbolism is constructed through cultural patterns grounded in space, ritual, and collective memory, using rock art as a key analytical lens. In this context, the Central Taurus region along with adjacent areas emerges as a prominent symbolic landscape. With its thematic and technical diversity, figure selection, spatial arrangements, and interaction with the natural environment, the region functions not only as a zone of local production but also as part of a wider symbolic system. The findings of this study offer an original contribution to understanding how symbolic behaviors were articulated through regional patterns in past societies.
Benzer Tezler
- Orta Asya Uygur resim sanatında biçim ve anlam
Form and meaning in the Central Asian Uighur painting
BEYZA ARAL BAHTİYAROĞULLARI
Doktora
Türkçe
2021
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURİ SEÇGİN
- Kırım Türk-Tatar destanlarının arketipsel sembolizm bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of the Crimia Turkish and Tatar epics over archepicsal symbolism
ADEM KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN ALTINKAYNAK
- Charles Baudelaire'in edebiyat anlayışı bağlamında Joris-Charles Huysmans'ın 'Tersine' adlı romanı
Joris-Charles Huysmans' Novel 'Against Nature' in the context of Baudelaire's Perception of Literature
MERVE HEPANIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Karşılaştırmalı EdebiyatDokuz Eylül ÜniversitesiKarşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVZAT KAYA
- Doğu Anadolu Bölgesi kaya resimlerindeki at-süvari tasvirleri ve bu tasvirlerin atlı sporlarla ilişkileri
Depictions of horse-cavalry in Eastern Anatolia Region rock arts and their relationships with equestrian sports
UĞUR KARCIOĞLU