Peçuylu İbrahim Efendi: Târîh-i Peçuylu (Tahlil-metin)
Peçuylu İbrahim Efendi: Tarih-i Peçuylu (Analysis-text)
- Tez No: 963621
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGÜR ORAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Peçuylu İbrahim Efendi, Târîh-i Peçuylu, Osmanlı Tarih Yazarı, Kronik, Tenkitli Neşir, Peçuylu İbrahim Efendi, Ottoman Historian, Chronicle, Critical Edition
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1097
Özet
Bu çalışmada, Osmanlı tarih yazımının önemli isimlerinden Peçuylu İbrahim Efendi'nin Târîh-i Peçuylu adlı eserini incelenmektedir. Eser, Kanuni Sultan Süleyman'ın tahta çıktığı 1520 yılından IV. Murad'ın vefat ettiği 1640 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi, askerî, sosyal ve kültürel gelişmelerini aktarmaktadır. Çalışmada, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan“Bağdat Köşkü 206”numaralı nüsha esas alınmıştır. Bu nüshanın tercih edilme nedeni, müstensihi Belgradlı Mustafa Efendi'nin eseri müellif hattına sadık kalarak istinsah ettiğini belirtmesidir. Peçuylu İbrahim Efendi, eserinde sade bir dil ve akıcı bir üslup kullanarak anlatımını kendi gözlemleri, tanıklıklara dayalı rivayetler ve dönemin önemli Osmanlı kronikleri ile desteklemiştir. Ayrıca eleştirel bir tarih yazım yöntemi benimseyerek İslam kaynaklarının eksik kaldığı durumlarda“Kefere Tarihi”olarak adlandırdığı yabancı kaynaklardan da yararlanmıştır. Bu çalışma, Târîh-i Peçuylu'nun mevcut nüshaları arasında karşılaştırmalı bir metin incelemesi yaparak eserin güvenilir versiyonunu tespit etmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda, Peçuylu İbrahim Efendi'nin tarih yazım yöntemlerini ve kaynak kullanımını eleştirel bir çerçevede değerlendirerek Osmanlı tarih yazıcılığındaki yerini yeniden tartışmaya açmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the work titled Târîh-i Peçuylu by Peçuylu İbrahim Efendi, one of the prominent figures in Ottoman historiography. The work covers the political, military, social, and cultural developments of the Ottoman Empire from the accession of Suleiman the Magnificent in 1520 to the death of Murad IV in 1640. In this study, the manuscript numbered“Bağdat Köşkü 206”from the Topkapı Palace Museum Library has been taken as the basis. The reason for choosing this manuscript is that its copyist, Belgradlı Mustafa Efendi, stated that he had seen the author's original handwriting and transcribed the work faithfully to the original. Peçuylu İbrahim Efendi used a simple language and a fluent style in his work, supporting his narrative with his own observations, accounts based on eyewitness testimonies, and important Ottoman chronicles of the period. Adopting a critical approach to historiography, he filtered the information and relied on reliable sources. Emphasizing that Islamic sources were insufficient in some areas, Peçuylu also utilized foreign sources, which he referred to as“Kefere Tarihi”(History of the Infidels), to fill these gaps. This study aims to identify the reliable version of Târîh-i Peçuylu by conducting a comparative textual analysis among its existing manuscripts. Additionally, it seeks to critically evaluate Peçuylu İbrahim Efendi's historiographical methods and use of sources, thereby reopening the discussion on his place in Ottoman historiography
Benzer Tezler
- 16. yüzyıl Osmanlı tarihine kaynak olarak 'Gazâvât-Nâme-i Muhammediye' adlı eserin transkripsiyon ve değerlendirmesi
Transcription and evaluation of the book named 'Gazâvât-Nâme-i̇ Muhammmedi̇ye' as a source for the sexteeth century Ottoman history
NURETTİN SAKOĞLU
