Osmanlı Dönemi Bursa yapılarındaki ahşap eserler
Wooden arts in Ottoman Period buildings in Bursa
- Tez No: 964045
- Danışmanlar: PROF. DR. NURŞEN ÖZKUL FINDIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Bu tez çalışması, Osmanlı Devleti'nin ilk başkenti olan Bursa'da yer alan dini yapıların ahşap süsleme unsurlarını, erken dönemden başlayarak 20. yüzyıla kadar uzanan süreçte teknik, üslup ve kültürel bağlamda incelemeyi amaçlamaktadır. Ahşap, Osmanlı mimarlığında yalnızca yapısal değil; aynı zamanda estetik, sembolik ve zanaatkârlık geleneğini yansıtan temel bir malzeme olarak değerlendirilmiş; kündekârî, oyma, kakma ve ajur gibi gelişmiş tekniklerle işlenerek özgün kompozisyonlarla mimari bütünlük içinde kullanılmıştır. Çalışmada, Bursa Hüdavendigar Camii (1365–1385), Yıldırım Bayezid Camii (1391–1395), Bursa Ulu Cami (1399), Yeşil Cami (1412), Yeşil Türbe (1420), Muradiye Külliyesi (1425), Başçı İbrahim Camii (1484), Altıparmak Camii (15. yüzyıl) ve Emir Sultan Camii (1795). gibi önemli yapıların ahşap minber, kapı, pencere kanadı, mahfil korkuluğu, tavan kirişleri ve benzeri unsurları yerinde gözlem, ölçümleme, fotoğraflama ve karşılaştırmalı yöntemlerle analiz edilmiştir. Bu incelemeler, yalnızca süsleme tekniklerinin değil, aynı zamanda üslupsal değişimlerin, ustalık farklarının ve dönemin estetik anlayışının da tespitine olanak sağlamıştır. Araştırma, Osmanlı mimarlık tarihinde ahşap sanatının tarihsel sürekliliğini görünür kılmayı, bu zanaat geleneğinin kent kimliğiyle kurduğu ilişkiyi belgelemeyi ve korunması gereken kültürel mirasa katkı sunmayı hedeflemektedir. Elde edilen bulgular, Bursa'daki ahşap süsleme sanatının yalnızca dini yapıların bir parçası olmadığını; aynı zamanda dönemin kültürel hafızasını, zanaatkâr ruhunu ve estetik değerlerini yansıtan çok katmanlı bir ifade biçimi olduğunu ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study investigates the wooden decorative elements in religious buildings located in Bursa—the first capital of the Ottoman Empire—from the early Ottoman period through the 18th century. In Ottoman architecture, wood functioned not only as a structural component but also as an aesthetic and symbolic medium. Advanced techniques such as kündekâri (interlocking joinery), carving, inlay, and ajouré (pierced decoration) were employed to create intricate wooden ornamentation. The research focuses on prominent architectural examples including the Hüdavendigar Mosque (1365–1385), Yıldırım Bayezid Mosque (1391–1395), Grand Mosque of Bursa (1399), Green Mosque (1412), Green Tomb (1420), Muradiye Complex (1425), Başçı İbrahim Mosque (1484), Altıparmak Mosque (15th century), and Emir Sultan Mosque (1795). Wooden components such as minbars, doors, shutters, ceiling beams, and balustrades were examined through field observation, on-site measurements, photographic documentation, and comparative stylistic analysis. The findings underline the evolution of ornamental styles, regional craftsmanship variations, and the enduring role of woodwork in articulating the architectural and cultural identity of Bursa. Ultimately, wooden decoration emerges as a key medium for conveying the artistic ethos and cultural memory of the Ottoman era.
Benzer Tezler
- Yıldırım Beyazıt dönemi Bursa Mimari yapılarındaki (sırlı) tuğla ve tuğla-taş geometrik dizilim ve desenlerin analizi
Analysis of (glazed) brick and brick-stone geometric arrangements and patterns in architectural structures of Bursa Province in the Yildirim Beyazit period
MEHTAP YAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN TOKTAŞ
- Batı Anadolu beylikleri mimarisinde tipolojiye bağlı süsleme tasarımları
The decoration programs in terms of typlogy in the architecture of the West Anatolian principalities
SÜREYYA EROĞLU
Doktora
Türkçe
2006
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL CANTAY
- Dış cephe kaplamalarının incelenmesi, Tarihi Yarımada Cibali Mahallesi
Research of exterior facade covering, Tari̇hi̇ Yarımada Ci̇bali̇ Quater
YUSUF AKYAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Aydın ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE BİLGE IŞIK
- Osmanlı modernleşmesi sürecinde Haleb vilayetinde eğitim
Education in the province of Aleppo during the Ottoman modernization
SONGÜL YILMAZ DERİN
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH DEMİREL
- Osmanlı başkentlerinde XVIII-XX. yüzyıl türbelerinde kalemişi süslemeler
Kalemişi ornaments in XVIII-XX century tombs in Ottoman capitals
ESRA HALICI
Doktora
Türkçe
2022
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN YURTTAŞ