Yıldırım Beyazıt dönemi Bursa Mimari yapılarındaki (sırlı) tuğla ve tuğla-taş geometrik dizilim ve desenlerin analizi
Analysis of (glazed) brick and brick-stone geometric arrangements and patterns in architectural structures of Bursa Province in the Yildirim Beyazit period
- Tez No: 900959
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN TOKTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Mimarlık, Sanat Tarihi, Fine Arts, Architecture, Art History
- Anahtar Kelimeler: Erken Dönem Osmanlı Mimarisi, Geometrik Desen, Camii, Medrese, Türbe, Tuğla, Taş, Early Ottoman Architecture, Geometric Pattern, Mosque, Madrasa, Tomb, Brick, Stone
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Görsel İletişim Tasarımı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 126
Özet
Yıldırım Beyazıt Dönemi Bursa İli Mimari Yapılarındaki (Sırlı) Tuğla ve Tuğla-Taş Geometrik Dizilim ve Desenlerin Analizi Birçok sanat eserinde belirli bir düzen ve estetik bir görünüm elde etmek için matematiğin izlerini görmek mümkündür. Özellikle mimari eserlerde süsleme, resim, heykel vb. gibi pek çok sanat dalında geometriden çokça yararlanılmaktadır. Selçuklu ve Osmanlı döneminde geometri ile sanat arasındaki ilişkinin cami, medrese, hamam, saray ve kervansaray vb. gibi mimari eserlerin birçoğunda ahşap, alçı, çini, tuğla ve taş malzemeyle kapı, duvar, minber, mihrap, pencere ve tavan süslemelerinde İslami geometrik desenler kullanıldığı görülmektedir. Bu desenler, ayrıca süsleme, minyatür, tezhip, ka'tı, cilt vb. kitap süsleme sanatlarında kullanılmıştır. Nitekim İslam Mimarisinde yapılan çalışmalar incelendiğinde, geometrik desenlerin analizine odaklanıldığı görülmektedir. Türk İslam sanatının ve mimari eserlerinin en bilinen unsurlarından olan bu desenler; kare, dikdörtgen, üçgen, yıldız, çokgen, daire gibi formların birleşmesiyle oluşmakta, aynı hücrenin tekrar edilmesi ile başlangıç ve bitiş noktaları belli olmayan evrenin sonsuzluğunu simgelemektedir. Bu çalışmanın amacı, Bursa Erken Dönem Osmanlı mimarisindeki pencere ve kapı alınlıklarında öne çıkan tuğla ve tuğla-taş işçiliği kullanılarak oluşturulan geometrik süslemelerin Türk-İslam Mimarisi ile olan ilişkisini incelemek ve desen çözümlemesine ilişkin analizler yapmaktır. Bu eserlerin çoğu günümüze kadar çok sayıda restorasyon geçirmiş olmasına rağmen, özellikle de eserlerin pencere ve kapı alınlıklarında halen orijinal geometrik süslemelerin örneklerini görmek mümkündür. Çalışma kapsamında, örnek mimari eser olarak Bursa Erken Dönem Osmanlı Mimarisi Yıldırım Beyazıt Dönemi medrese, camii ve türbelere ait kapı ve pencere alınlıklarından örnek desenler seçilmiştir. Çalışma neticesinde, süslemelerde bazı yerlerde oran ve orantıda farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Pencere ve kapı alınlıklarında kullanılan süslemelerde Anadolu Selçuklu dönemi eserlerinde kullanılan renk ve ortak desenlerin kullanıldığı da gözlemlenmiştir. Bu çalışma ile günümüzde yok olma riski bulunan bu yapıların tekrar restore edilmesi durumunda rehberlik edebilecek bir katalog oluşturulması da amaçlanmıştır. Dahası, çalışmada Türk İslam sanatında mühim bir yeri bulunan geometrik desenlerin, dönemin mimari eserlerine kattığı estetiğe dikkat çekilmiş ve karakteristik kazandırdığı gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, tarihi yapılarda yapılan restorasyonlarda orijinal desenlerin özelliğinin yitirildiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Analysis of (Glazed) Brick and Brick-Stone Geometric Arrangements and Patterns in Architectural Structures of Bursa Province in the Yıldırım Beyazıt Period It is possible to see traces of mathematics in many works of art to achieve a certain order and aesthetic appearance. Especially in architectural works, decorations, paintings, sculptures, etc. Like many works of art, geometry is used extensively. In the relationship between geometry and art in the Seljuk and Ottoman periods, mosques, madrasahs, baths, palaces and caravanserais, etc. In many architectural products such as wood, plaster, tile, brick and stone, Islamic geometric patterns can be seen on door, wall, pulpit, mihrab, window and ceiling lines. These patterns, as well as decorations, models, illumination, paper, binding, etc. It was used in book decoration arts. As a matter of fact, it is seen that the focus is on the analysis of geometric patterns, enriched by studies carried out in Islamic Architecture. These patterns, which are among the most well-known works of Turkish-Islamic art and architecture; It is formed by the combination of forms such as square, rectangle, triangle, star, polygon and circle, and symbolizes the infinity of the universe with unknown starting and ending points by repeating the same cell. The aim of this study is to examine the relationship between the geometric decorations created using brick and brick-stone workmanship, which are prominent in the window and door pediments in Bursa Early Period Ottoman architecture, and Turkish-Islamic Architecture and to make analyzes regarding pattern analysis. Although most of these works have undergone numerous restorations until today, it is still possible to see examples of the original geometric decorations, especially on the window and door pediments of the works. Within the scope of the study, sample patterns from the door and window pediments of the madrasahs, mosques and tombs of Bursa Early Ottoman Architecture Yıldırım Beyazıt Period were selected as exemplary architectural works. As a result of the study, it was determined that there were differences in proportion and ratio in some places in the decorations. It has also been observed that the colors and common patterns used in Anatolian Seljuk period works were used in the decorations used on window and door pediments. The aim of this study is to create a catalog that can guide the restoration of these structures, which are at risk of extinction today. Moreover, in the study, attention was drawn to the aesthetics that geometric patterns, which have an important place in Turkish-Islamic art, added to the architectural works of the period and it was observed that they added character. However, it has been determined that the characteristics of the original patterns have been lost in the restorations made in historical buildings.
Benzer Tezler
- Menâkıb-ı Emir Sultan (Hüsameddin Bursevî) inceleme ve metin
Menâkıb-ı Emir Sultan (Hüsâmeddin Bursevî) investigation and text
NURETTİN KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİMMET KONUR
- Kurumsal sürdürülebilirlik kavramının hisse senedi getirisine etkisi: Bist sürdürülebilirlik endeksinin sektörel bazda incelenmesi
The effect of corporate sustainability on the stock returns: Analyzing Bist sustainability index in sector base
KAĞAN KARADEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiUluslararası Ekonomi ve Finans Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERVE KARACAER ULUSOY
- Ahmed Cevdet Paşa ve Kısas-ı Enbiyâ özelinde İslâm tarihi anlayışı
Ahmed Cevdet Pasha and his understanding of Islamic history in particular Kısas-ı Enbiyâ
BÜŞRA NUR BAYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASİN YILMAZ
- Siyer kaynaklarına göre Hz. Muhammed'in duaları ve bedduaları
Prophet Muhammad's prayers and curses according to siyer sources
SONGÜL BÜŞRA BEYKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAFER ACAR
- An analysis of relation between interest rate spread and economic activities of OECD countries using panel data analysis
OECD ülkelerinde getiri farkı ve ekonomik aktiviteler arasındaki ilişkinin panel veri yöntemi ile analizi
ERKAN KARA
Doktora
İngilizce
2017
EkonomiYıldırım Beyazıt ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERHAN ÇANKAL