Türkiye'de bor madeni işletmeciliği
Boron mineral management in Türkiye
- Tez No: 964174
- Danışmanlar: PROF. DR. TEMUÇİN FAİK ERTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Mining Engineering and Mining, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Türkiye'de madencilik faaliyetleri içerisinde bor madenleri; jeoloji, ekonomi, teknoloji, endüstri, tarihi de içine alan sosyal ve fen bilimleri gibi farklı disiplinler içerisinde yer alan çok yönlü bir çalışma alanıdır. Bu araştırma, bor madenlerinin ülkede işletilmesi esnasındaki tarihsel süreç içindeki gelişim, değişim ve önemini daha iyi anlamaya odaklanmıştır. Bu kapsamda, arşiv belgeleri ve literatür taraması esas alınarak hazırlanmıştır. Dönemsel olayların ve uygulamaların birinci elden kaynakları olarak kullanılarak, araştırmaya tarihsel derinlik ve güvenilirlik, literatür taraması ile ise mevcut akademik çalışmalar, raporlar ve analizlerden yararlanılarak konunun güncel durumunu bilimsel bir perspektifle ele almayı amaçlanmıştır. On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı Devleti için oldukça zorlu bir dönem olmuştur. Ardı arkası kesilmeyen savaşlar, toprak kayıpları, iç isyanlar ve ekonomik sıkıntılar, devletin siyasî, askerî ve ekonomik yapısını derinden etkilemiştir. Bu süreç içerisinde 1860'lı yıllardan itibaren Osmanlı Devleti'nde üretime başlanılan bor madenleri, yerli ve yabancı sermayedarlar vasıtasıyla işletilmeye başlanmıştır. 1887 yılından itibaren ise bor maden sahalarında alan hâkimiyeti Borax Consolidated şirketinin eline geçmiştir. 1950'den sonra Türkiye'de Bigadiç, Kestelek, Emet ve Kırka'da bor maden rezervlerinin keşfedilmesiyle birlikte, madencilik sahası genişlemiş ve yabancı sermaye ile birlikte Etibank ve yerli sermayedarlar da bor sektöründe faaliyet göstermeye başlamıştır. Özel sektör tarafından çıkarılan madenler, cevher olarak satılmaktadır. Etibank, bor madenlerinin yalnızca çıkarılması değil, aynı zamanda işlenmesi ve rafine edilip katma değerli ürünler haline getirilerek satılmasını amaçlamıştır. 1978 yılında ise bor maden sahaları devletleştirilmesi mevzuatı üzerine ülkenin, bor madenlerinin üretim, satış ve pazarlaması sadece Etibank tarafından yapılmaya başlanmıştır. Özelleştirme politikalarının etkisiyle devlet bor maden işletmeleri özelleştirme kapsamına alınmış, ancak gerek kamuoyunun etkisi gerekse de madenin önemi nedeniyle daha sonra bu kapsamdan çıkarılmıştır. Bu karar, bor madenlerinin ekonomik ve stratejik değerinin korunması ve devlet kontrolünde tutulması yönündeki politikanın bir yansımasıdır. Dünya bor maden rezervlerinin yüzde 73'üne sahip olan Türkiye, dünya pazar payının yüzde 60'ı ile küresel ölçekte büyük bir avantaja sahiptir. Bu üstünlük, Türkiye'yi küresel bor piyasasının yönlendirici aktörlerinden biri haline getirmiştir.
Özet (Çeviri)
Boron mines within mining activities in Turkey is a multifaceted field of study within different disciplines such as geology, economics, technology, industry, social science and sciences including history. This research focuses on trying to better understand the development, change and importance of boron mines in the historical process during their commercialization in the country. In this context, it is based on archival documents and literature review. By using first-hand sources of periodical events and practices, it is aimed to provide historical depth and reliability to the research, while the literature review aims to address the current situation of the subject from a scientific perspective by making use of existing academic studies, reports and analyzes. The nineteenth century was a very difficult period for the Ottoman Empire. The unceasing wars, territorial losses, internal rebellions and economic difficulties deeply affected the political, military and economic structure of the state. In this process, boron mines, which were started to be produced in the Ottoman Empire since the 1860s, were started to be operated by local and foreign investors Since 1887, the Borax Consolidated Company has been in control of the boron mining sites. After 1950, with the discovery of boron mineral reserves in Bigadiç, Kestelek, Emet and Kırka in Turkey, the mining area expanded and Etibank and local investors started to operate in the boron industry (sector)*3 together with foreign investment. The minerals extracted by the private sector are sold as ore. Etibank aimed not only to extract boron minerals, but also to process, refine and sell them as value-added products. In 1978, upon the nationalization of boron mining sites, the production, sales and marketing of the country's boron mines began to be carried out exclusively by Etibank. Under the influence of privatization policies, the state boron mining enterprises were included in the scope of privatization, but were later removed from this scope due to the influence of public opinion and the importance of the element. This decision is a reflection of the policy to protect the economic and strategic value of boron mines and to keep them under state control. Turkey, which has seventy-three percent of the world's boron mineral reserves, has a great advantage on a global scale with sixty percent of the world market share. This advantage has made Turkey one of the leading actors in the global boron market.
Benzer Tezler
- Burdur ili mermer sektörünün kurumsal ve ekonomik yapısı
İnstitutional and economic structure of marble sector in burdur
AHMET SARITAŞ
- Türkiye' de bor madeni ve ekonomik incelemesi: Eskişehir-Kırka işletmesi örneği
The boron mine in Turkey and its economic investigation: Enterprise sample of Eskişehir-Kırka
PINAR IRMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
EkonomiEskişehir Osmangazi Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MESUD KÜÇÜKKALAY
- Türkiye bor madeni sektörü'nün Porter'ın elmas modeline göre rekabetçilik analizi
Competitiveness analysis of Turkey's boron mine sector Porter's diamond model
NAGEHAN YOLCU ÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeYalova Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHTAP ÖZŞAHİN
- Bor madeninin Türkiye ekonomisi açısından yeri ve önemi: Ampirik bir değerlendirme (1980-2014)
Boron and its importance in Turkish economy: An empirical assessment (1980-2014)
ALİYE YÜKSEL
- Stratejik bir ham madde olarak dünyada ve Türkiye'de bor madenlerinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
HAKAN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Savunma ve Savunma TeknolojileriKara Harp Okulu KomutanlığıGüvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. SUAT AKGÜL