Çay bitkisinde (camellia sinensis) gözlenen fitofag akar türlerinin yıllık popülasyon dinamiğinin belirlenmesi
Determination of annual population dynamics of phytophagous mite species observed in tea plants (camellia sinensis)
- Tez No: 964209
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMET MUSTAFA AKINER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoloji, Ziraat, Zooloji, Biology, Agriculture, Zoology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Bu tez çalışması, 2023-2024 yıllarını kapsayan 12 aylık süreçte Rize ve Artvin illerinden dörder bölge olmak üzere toplam sekiz bölgede bulunan çay bahçelerinde yürütülmüştür. Çalışmada alandan toplanan çay yaprakları üzerinde bulunan fitofag akar türlerinin araştırılması ve yıllık popülasyon dinamiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla her ay iki defa olmak üzere 24 kez arazi çalışması yapılmıştır. Akarlar, morfolojik teşhisi için her bir türe özgü olarak farklı derişimdeki laktik asit içerisinde bekletilerek berrak hale gelmesi sağlanmıştır. Ardından Hoyer ortamına alınarak teşhisleri yapılmıştır. Alanda daha önce tespit edilen yedi akar türünün yanında dokuz yeni akar türü daha belirlenmiştir. Bu akarların yedi tanesi familya düzeyinde teşhis edilmiştir, diğer iki akarın ise sadece hangi takıma ait olduğu belirlenebilmiştir. Alanda en yoğun bulunana türler sırasıyla, Polyphagotarsonemus latus (Banks) %61,8 oranında Calacarus carinatus (Green) %20,3, Brevipalpus phoenicis (Geijskes) %11,9, Tydeus californicus (Banks) %1,9, Neoseiulus californicus (McGregor) %0,8, Czenspinskia transversostriata (Oudemans) %2,3, Tuckerella japonica (Ehara) %0,1 oranında ve diğer tanımlanamayan dokuz akar türü de toplam % 0,7 oranında belirlenmiştir. Alanda en yoğun olarak görülen P. latus mart ayı dışında tüm aylarda çay üzerinde görülmüş olup ağustos ayında popülasyonun en yüksek seviyeye ulaştığı tespit edilmiştir. İl, bölge ve aylar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar görülmüştür. Popülasyon ile sıcaklık, nem ve yağış parametreleri ile yapılan korelasyonda, sıcaklık artışının P. latus popülasyonu üzerinde pozitif etki gösterdiği belirlenmiştir. En yoğun olarak görülen ikinci tür olan C. carinatus popülasyonu ocak ayı itibari ile artışa geçerek mart ayında en yüksek seviyeye ulaştığı ve mayıs ayı itibariyle düşük seviyede olduğu görülmüştür. Şehir ve bölgeler arasında anlamlı farklar tespit edilmiştir. Sıcaklığın orta düzeyde negatif olarak C. carinatus popülasyonunu etkilediği belirlenmiştir. En yoğun üçüncü tür olan B. phoenicis ise yıl boyunca çay üzerinde tespit edilmiş olup kasım ve aralık aylarında en yüksek seviyeye ulaştığı görülmüştür. Diğer aylarda çok düşük seviyelerde görülmüştür. İl, bölge ve aylar arasında fark istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Popülasyon düzeyi, nem ile orta düzeyde negatif yağış ile orta düzeyde pozitif korelasyon göstermiştir. Çay yapraklarında tespit edilen diğer üç fitofag akar türünün genel olarak sıcaklık ve nem ile pozitif yağış ile negatif yönde korelasyon gösterdiği, predatör akar olan N. californicus ise sıcaklık ve nem ile zayıf düzeyde negatif, yağış ile pozitif korelasyon gösterdiği belirlenmiştir. Alanda tespit edilen akar türlerinin popülasyon dinamiklerinin belirlenmesi ve sürekli sürveyans çalışması yapılması bölgede tarımı yapılan çay ve diğer ekonomik öneme sahip bitkiler için önemlidir. Fitofag akarlar ile bunlar üzerinden beslenme potansiyeline sahip avcı akarlar arasında gözlenebilecek olan etkileşimlerin incelenmesinin önemli olduğu ve bitki koruma anlamında ehemmiyet arzettiği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
This thesis study was conducted over a 12-month period covering the years 2023-2024 in tea plantations located in eight regions, with four regions each in Rize and Artvin provinces. This study aimed to investigate the phytophagous mite species found on tea leaves collected from the field and to determine their annual population dynamics. For this purpose, field sampling was carried out twice a month, resulting in a total of 24 field studies. The collected mites were cleared by being kept in lactic acid solutions of varying concentrations specific to each species for morphological identification. Subsequently, they were mounted in Hoyer's medium for diagnosis. In addition to the seven mite species previously recorded in the area, nine new mite species were identified. Seven of these newly detected mites were identified at the family level, while the remaining two could only be classified at the order level. The most abundant species in the study area were Polyphagotarsonemus latus (Banks) (61.8%), Calacarus carinatus (Green) (20.3%), Brevipalpus phoenicis (Geijskes) (11.9%), Tydeus californicus (Banks) (1.9%), Neoseiulus californicus (McGregor) (0.8%), Czenspinskia transversostriata (Oudemans) (2.3%), and Tuckerella japonica (Ehara) (0.1%). Additionally, nine unidentified mite species collectively accounted for 0.7% of the population. The most abundant species, P. latus, was observed on tea plants throughout the year except in March, with its population peaking in August. Statistically significant differences were found between provinces, regions, and months. Correlation analysis with temperature, humidity, and precipitation parameters indicated that increasing temperatures had a positive effect on the P. latus population. The second most abundant species, C. carinatus, began to increase in January, peaked in March, and reached low levels starting from May. Statistically significant differences were also detected between cities and regions. Temperature was found to have a moderately negative effect on the C. carinatus population. The third most abundant species, B. phoenicis, was observed on tea plants throughout the year, with population peaks occurring in November and December, while very low levels were recorded in other months. Statistically significant differences were found between provinces, regions, and months for this species as well. The population level of B. phoenicis showed a moderate negative correlation with humidity and a moderate positive correlation with precipitation. Other phytophagous mite species identified on tea leaves generally exhibited positive correlations with temperature and humidity, and negative correlations with precipitation. The predatory mite N. californicus showed weak negative correlations with temperature and humidity, and a positive correlation with precipitation. Determining the population dynamics of the mite species identified in the area and conducting continuous surveillance studies are essential for tea cultivation and other economically important crops in the region. Investigating the potential interactions between phytophagous mites and their predatory counterparts is also of significant importance for plant protection strategies.
Benzer Tezler
- Soldurma süresine göre çay bitkisinde (Camellia sinensis) enzim aktivitelerinin değişimi
Changes in enzyme activities in the tea plant (Camellia sinensis) according to withering time
AHMET GÖKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
BiyolojiRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞULE GÜZEL İZMİRLİ
- Türkiye çay (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze) üretim alanlarındaki bitki paraziti nematodların teşhisi
Determination of plant parasitic nematodes in tea (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze) production areas of Türkiye
ONUR YILMAZ
- Çay (Camellia sinensis (L.) Kuntze) bitkisinde gölgelendirmenin bitkilerin bazı agronomik ve morfolojik özellikleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi
Determination of the effects of shading on some agronomical and morphological traits of tea plants (Camellia sinensis (L.) Kuntze)
DUYGU METE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF ŞAVŞATLI
- Çay (Camellia sinensis [L.] O. Kuntze) bitkisinde geçici daldırma sistemine dayalı biyoreaktörler aracılığıyla sentetik tohumların üretilmesi
Production of synthetic seeds in tea (Camellia sinensis [L.] O. Kuntze) via bioreactors based on a temporary immersion system
BEGÜM GÜLER
- Çay (Camellia sinensis L.)'da organik gübrelerin verim, kalite ve antioksidan aktivite üzerine etkileri
The effects of organic fertilizers on yield, quality and antioxidant activity in tea (Camellia sinensis L.)
AYSEL ÖZCAN AYKUTLU