17. yüzyıldan günümüze dolmabahçe vadisi'nin değişim ve dönüşüm süreci üzerine bir araştırma
A research on the change and transformation process of the dolmabahçe valley from the 17th century to the present
- Tez No: 964702
- Danışmanlar: PROF. DR. CAN ŞAKİR BİNAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 283
Özet
İstanbul'un tarihsel gelişim sürecinde, özgün topoğrafyası, stratejik konumu ve peyzaj dokusuyla öne çıkan Dolmabahçe Vadisi, farklı dönemlerin sosyal, idari, ekonomik ve kentsel politikalarını yansıtan, çok katmanlı kentsel yapıya sahip bir kültürel miras alanıdır. Kent peyzajının biçimlenmesinde ve sosyokültürel yaşamın gelişiminde belirleyici bir rol üstlenen bu alan hem kentsel bellek hem de mekânsal süreklilik açısından taşıdığı önem nedeniyle bu tez kapsamında çalışma alanı olarak seçilmiştir. Dolmabahçe Vadisi'nin tarihsel süreç içerisindeki dönüşümü, mekânsal ve işlevsel boyutlarıyla kentsel ölçekte analiz edilmiştir. Bu kapsamda, vadi İstanbul'daki tarihsel ve kentsel dinamikler dikkate alınarak dönemlere ayrılarak incelenmiş, geçmişe ait haritalar, arşiv belgeleri, hava fotoğrafları ve alan analizlerinden yararlanılarak bütüncül bir yöntem benimsenmiştir. Çalışma kapsamında, 1/1000 ölçekli dönemsel restitüsyon haritaları hazırlanmış, alanın mevcut durumu değerlendirilmiş ve vadideki değişim ve dönüşüm süreçleri kronolojik olarak belgelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Dolmabahçe Vadisi'nin mekânsal yapısında 17. yüzyıldan itibaren belirgin değişimler yaşanmış ve 19. yüzyılda saray yapılarının inşasıyla birlikte alan çok işlevli bir merkez niteliği kazanmıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar Dolmabahçe Vadisi'nin peyzaj karakteri ve mekânsal bütünlüğü büyük ölçüde korunmuş ancak 1939 yılında uygulamaya konulan Henri Prost'un 2 No'lu Park planı doğrultusunda başlayan müdahaleler vadide köklü bir dönüşüm sürecini başlatmıştır. 1950 sonrası dönemde artan imar faaliyetleri ve ulaşım odaklı düzenlemeler vadinin bütüncül yapısını zayıflatırken, 1980 sonrasında turizm ve hizmet odaklı yoğun yapılaşmalar peyzaj dokusunda önemli bozulmalara yol açmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Dolmabahçe Vadisi'nde başlıca koruma sorunları tespit edilmiş, tarihsel gelişim süreci ile mekânsal dönüşüm dinamikleri kapsamlı biçimde analiz edilmiştir. Alanın geçirdiği dönüşüm süreçleri ve korunması gerekli değerler vurgulanarak, gelecekte yürütülecek koruma ve planlama çalışmalarına katkı sunacak nitelikte bilimsel bir altlık oluşturulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Renowned in Istanbul's historical development for its distinctive topography, strategic location, and landscape fabric, the Dolmabahçe Valley constitutes a cultural heritage site with a multilayered urban structure reflecting the social, administrative, economic, and urban policies of various periods. As a locale that played a decisive role in shaping the city's landscape and socio-cultural life, the valley was selected as the focus of this thesis due to its significance for urban memory and spatial continuity. Its transformation was analyzed on an urban scale through spatial and functional dimensions. The study divided the valley's historical progression into distinct periods, in line with Istanbul's urban and historical dynamics. A comprehensive methodology was adopted, utilizing historical maps, archival documents, aerial images, and field analyses. Within the scope of the study, 1:1000 scale restitution maps were prepared, the current condition of the area was assessed, and processes of change and transformation were documented chronologically. The findings show that major changes in the valley's spatial structure began in the 17th century, and by the 19th century, with the construction of palatial buildings, it evolved into a multifunctional center. Although the valley's landscape character and spatial integrity remained largely intact until the early Republican period, the implementation of Henri Prost's Plan for Park No 2 in 1939 initiated a significant transformation. Post-1950s urban development and transport-focused interventions weakened the valley's spatial coherence, while tourism- and service-driven construction after 1980 caused substantial landscape deterioration. As a result, major conservation problems have been identified, and the valley's historical development and spatial transformation have been examined comprehensively. By highlighting its transformation processes and heritage values requiring protection, this study aims to provide a scientific basis to support future conservation and planning efforts.
Benzer Tezler
- Beşiktaş Dolmabahçe-Ortaköy kıyı şeridinde kültürel mirasın algılanması ve sunumu
Interpretation and presentation of cultural heritage in Beşiktaş Dolmabahçe-Ortaköy coastline
RUMEYSA ZEYNEP KURTULUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELVAN EBRU OMAY POLAT
- Kamu kullanımı kentsel açık alanların tarihsel süreç içerisinde gösterdikleri yapısal değişimlerin irdelenmesi-İstanbul örneği
The Discussion of public places structural changes in historical process-Istanbul case study
SADULLAH ERYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Japon resimleri koleksiyonu
Istanbul Museum of Painting and Sculpture Japanese paintings collection
YAĞMUR IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE NİLÜFER ÖNDİN
- 18. ve 19. yüzyıllarda mekansal açıdan stuk sıvanın yeri
Başlık çevirisi yok
KAYA ÜÇER
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1994
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiYRD. DOÇ. DR. D. TAHSİN AYKUTALP
- 17. yüzyıldan günümüze tezhip sanatında Hilye-i Şerîf formları ve çağdaş uygulamaları
Forms of Hi̇lye-i̇ Şeri̇fe and modern applications from 17. century to our day
BETÜL COŞKUN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2015
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE