Senendec (Sanandaj) Müzesi'nde bulunan İslami dönem seramikleri (10-14. yy.)
Islamic period ceramic articles in the Senendec (Sanandaj) Museum (10th-14th centuries)
- Tez No: 964876
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET TOP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Bu çalışma, İran'ın batısında, tarihî Kürdistan bölgesinin kültürel merkezlerinden biri olan Sanandaj (Senendec) şehrinde yer alan Senendec Müzesi koleksiyonundaki İslami dönem seramiklerini, 10. yüzyıldan 14. yüzyıla uzanan süreçte teknik, biçimsel ve sanatsal yönleriyle incelemeyi amaçlamaktadır. İncelenen dönem, İslam sanatında seramik üretiminin hem teknik açıdan çeşitlendiği hem de estetik anlamda zenginleştiği bir evreyi temsil etmektedir. Müze koleksiyonunda yer alan eserler; kâse, tabak, sürahi, ibrik, testi, riton, kandil ve küçük figürinler gibi farklı form ve işlevlere sahip nesneleri içermektedir. Bu objelerde turkuaz sır, lüster, minaî (çok renkli sır altı dekor), ajur (delik işi ), barbotin (kabartma) ve kazıma gibi teknikler kullanılmıştır. Bezeme repertuvarı ise; geometrik ve bitkisel motiflerin yanı sıra stilize hayvan ve insan figürleri ile kufi ve nesih hatla yazılmış kitabelerden oluşmakta, böylece dönemin estetik değerlerini yansıtan zengin bir görsel dil ortaya koymaktadır. Araştırmada her eser; teknik özellikleri, biçimsel yapısı, ikonografik içeriği ve kullanım bağlamı açısından ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Stilistik analizler, bu seramiklerin çağdaş üretim merkezleriyle olan benzerlikleri ve özgün farklılıkları üzerinden bölgesel sanatın karakteristik yönlerini ortaya koymaktadır. Çalışmanın katalog bölümünde, seçilen eserlerin envanter bilgileri, çizimleri ve fotoğraflarıyla birlikte detaylı betimlemelerine yer verilmiştir. Sonuç olarak, Senendec Müzesi'nde korunan 10.–14. yüzyıl İslami seramikleri, büyük sanat merkezlerinin dışında da özgün ve kaliteli üretimlerin yapıldığını kanıtlayan önemli materyallerdir. Bu eserler, taşra sayılabilecek bölgelerde bile İslam sanatının yüksek estetik ve teknik düzeylerde icra edildiğini gösterirken; yerel kimlik ile İslam dünyasının ortak sanatsal dili arasındaki etkileşim alanlarını da anlamaya katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the technical, formal, and artistic aspects of Islamic ceramics from the Sanandaj Museum collection, located in the city of Sanandaj (Sanandej), a cultural center of the historical Kurdistan region in western Iran, spanning the 10th to the 14th centuries. The period under study represents a period in which ceramic production in Islamic art diversified both technically and aesthetically. The works in the museum collection include objects of diverse forms and functions, such as bowls, plates, pitchers, ewers, jugs, rhytons, lamps, and small figurines. These objects utilize techniques such as turquoise glaze, luster, minâî (multicolored underglaze decoration), openwork (holework), barbotine (relief), and incision. The decorative repertoire includes geometric and floral motifs, stylized animal and human figures, and inscriptions in Kufic and Naskh script, creating a rich visual language reflecting the aesthetic values of the period. Each work in the study was evaluated in detail in terms of its technical features, formal structure, iconographic content, and context of use. Stylistic analyses reveal the characteristic aspects of regional art through the similarities and unique differences between these ceramics and contemporary production centers. The catalog section of the study includes detailed descriptions of the selected works, along with inventory information, drawings, and photographs. In conclusion, the 10th-14th century Islamic ceramics preserved in the Sanandaj Museum are important evidence that original and high-quality productions were made outside of major art centers. These works demonstrate that Islamic art was performed at a high aesthetic and technical level even in regions that could be considered provincial, and they contribute to understanding the areas of interaction between local identity and the shared artistic language of the Islamic World.
Benzer Tezler
- Tarih-i Kurd adlı yazma eserin çevirisi ve değerlendirmesi
The translation and evaluation of the book known as Tarih-i Kurd
CAFER AÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihMardin Artuklu ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHAB VALİ
- The Kurdish tribes in the Ottoman-Iranian relations (1876-1914)
Osmanlı-İran ilişkilerinde Kürt aşiretleri (1876-1914)
SAMAN FATAH
