Müşterek mekanda katılımcı tasarımın aracılığı ve uygulamaları üzerine retrospektif bir çalışma
A retrospective study on the mediating and applications of participatory design in common space
- Tez No: 964923
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BİLGE BERİL KAPUSUZ BALCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Araştırma, Henri Lefebvre'in“kent hakkı”kuramından hareketle, müşterek mekânın üretiminde katılımcı tasarımın aracılığını ve uygulamalarını retrospektif bir bakış açısıyla yeniden çerçevelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, müştereklerin salt bir kaynak ya da sonuç olarak değil, toplumsal ilişkilerin kurulduğu bir eylemlilik alanı ve üretim süreci olarak ele alındığı bir yaklaşım benimsenmiştir. Araştırma, retrospektif bir yöntem izleyerek, müşterek mekân üretimi ile katılımcı tasarım pratiklerinin farklı dönemlerde nasıl geliştiğini, hangi toplumsal dinamiklerle şekillendiğini ve dönüşüme uğradığını incelemektedir. Çalışma kapsamında, belirli örnek projeler üzerinden arşiv taramaları, literatür analizi ve görsel doküman incelemeleri gibi yöntemler kullanılarak, müşterek mekânların tasarımında katılım süreçlerinin rolü kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bulgular, katılımcı tasarım pratiklerinin mekânsal üretimi dönüştürmenin ötesinde, kullanıcılar arasında ortak sorumluluklar ve kolektif eylemlilikler üreterek toplumsal ilişkilerin dönüşümüne aracılık ettiğini göstermektedir. Retrospektif analiz yöntemi, geçmiş müşterek mekân üretim deneyimlerinin, günümüz sivil aktörleri ve inisiyatifler için dönüştürücü potansiyellerinin ortaya konulmasında önemli rol oynamıştır. Sonuç olarak bu çalışma, müşterek mekân üretimi ve katılımcı tasarım literatürüne süreç odaklı bir bakış açısı kazandırarak hem tarihsel hem de güncel pratikler arasındaki süreklilikleri ve kopuşları görünür kılmakta; katılımcı mekân üretiminde aktörler arası ilişkilerin niteliğine dair yeni kavramsal açılımlar sunmaktadır. Bu araştırma, geçmiş müşterek mekân deneyimlerinin günümüzde sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, topluluk temelli girişimler ve kentsel kolektifler gibi aktörler için nasıl bir referans noktası oluşturabileceğini değerlendirmektedir. Böylece hem kuramsal çerçeveyi genişletmekte hem de pratik uygulamalara yönelik değerlendirmelerde bulunarak literatüre katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The research aims to reframe the mediation and practices of participatory design in the production of common space from a retrospective perspective, based on Henri Lefebvre's theory of the“right to the city”. The study adopts an approach in which the commons are considered not as a mere resource or outcome, but as a field of action and production process where social relations are established. The research examines how the production of common space and participatory design practices have developed in different periods, and by what social dynamics they have been shaped and transformed. Within the scope of the study, the role of participatory processes in the design of common spaces has been comprehensively evaluated using methods such as archive scans, literature analysis and visual document reviews on specific sample projects. The findings show that participatory design practices mediate the transformation of social relations by producing shared responsibilities and collective actions among users, beyond transforming spatial production. The retrospective analysis method has played an important role in revealing the transformative potential of past common space production experiences for today's civil actors and initiatives. In conclusion, this study brings a process-oriented perspective to the literature on shared space production and participatory design, making visible the continuities and ruptures between both historical and current practices, and offers new conceptual perspectives on the nature of the relationships between actors in participatory space production. This research evaluates how past shared space experiences can serve as a reference point for actors such as civil society organizations, local governments, community-based initiatives and urban collectives today. Thus, it both expands the theoretical framework and contributes to the literature by making evaluations regarding practical applications.
Benzer Tezler
- Müşterek bir 'Sorun' olarak iklim krizi: Dayanıklılığın artırılmasında müşterekleşmiş tasarım pratiklerinin rolü
The climate crisis as a common 'Problem': The role of commoning design practices in enhancing resilience
SALİME BENAN KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT CEMAL YALÇINTAN
- Exploring the role of game mechanics in generating spatial compositions: Snaris case
Oyun mekaniklerinin mekansal kompozisyonların oluşturulmasındaki rolünün değerlendirilmesi: Snarıs örneği
OZAN CAN ÖZVATAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiOyun ve Etkileşim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ALAÇAM
- Kentsel mekanda ara kavramı: Sivas Atatürk Bulvarı üzerinden bir değerlendirme
The concert of in-between in urban space: An evaluation on Sivas Atatürk Boulevard
MERVE SAYICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkErciyes ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU TURGUT
- Amateur music performances as the right to the city
Kent hakkı olarak amatör müzik performansları
AHMET MÜCAHİT GÜVEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP GONCA İNCEDERE
- Müştereği kurmak: Türkiye'de müşterek mekan denemelerinde kadınlar
Building the common: Women in the experiments of common space in Turkey
DEMET BOLAT ERKOÇ
Doktora
Türkçe
2023
SosyolojiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKÇEN ERTUĞRUL
PROF. DR. BEGÜM ÖZDEN FIRAT