Maternal discipline, culture, and sensory processing sensitivity: A cross-cultural study of children's shame- and guilt-proneness in Türkiye and Iran
Anne disiplini, kültür ve duyusal işlemleme duyarlılığı: Türkiye ve İran'da çocukların utanma ve suçluluk eğilimlerinin kültürlerarası incelemesi
- Tez No: 964974
- Danışmanlar: PROF. DR. SİBEL KAZAK BERUMENT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
Bu çalışma, annelerin disiplin uygulamaları, annenin benlik kurguları, çocukların duyusal işlemleme duyarlılıkları ve disiplin uygulamalarının algılanan kültürel yaygınlığının, Türkiye ve İran'daki çocukların utanma ve suçlu hissetme eğilimleriyle ilişkisini incelemiştir. Her iki toplum kültürel olarak benzer olmakla birlikte farklı sosyal dönüşümler yaşamaktadır. Katılımcılar, yaşları 9-10 arasında değişen 344 anne-çocuk ikilisinden (Türkiye: 174, İran: 170) oluşmuştur. Anneler, benlik kurguları ile çocuklarının duyusal işlemleme duyarlılıklarını değerlendirmiştir. Çocuklar, annelerinin disiplin uygulamalarını, bu uygulamaların kültürel yaygınlığını ve kendi utanma ile suçluluk eğilimlerini bildirmiştir. Türk annelerin, İranlı annelere kıyasla güç kullanımı, sevgiyi geri çekme ve açıklayıcı disiplin yöntemlerini daha sık kullandıkları algılanmıştır. Ayrıca, özerk ve dengeli benlik kurguları Türk annelerde daha yüksek bulunmuştur. Yapılan hiyerarşik regresyon analizleri, sevgiyi geri çekmenin her iki ülkede de çocukların utanma eğilimiyle pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Diğer kişilere yönelik açıklayıcı disiplin ise yalnızca İran örnekleminde utanma eğilimi ile negatif yönde ilişkili bulunmuştur. Suçlu hissetme eğilimi ile disiplin uygulamaları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Türkiye'de, düşük uyaranlara karşı aşırı tepkisellik düzeyine sahip çocuklarda, annelerin açıklayıcı disiplin uygulamaları daha yüksek utanma eğilimi ile ilişkili bulunmuştur. İran'da ise uyaranlara karşı aşırı tepkiselliği yüksek olan çocuklarda daha fazla utanma eğilimi görülmüştür. İşleme derinliği yüksek olan çocuklarda ise daha düşük utanma eğilimi gözlenmiştir. Ayrıca, çocukların açıklayıcı disiplinin kültürel yaygınlığına ilişkin algıları, İran'da bu yöntemin utanma eğilimiyle olan ilişkisini etkilemiştir. Annelerin benlik kurguları genel olarak disiplin uygulamalarını doğrudan yordamamıştır. Ancak İran'da, ilişkisel benlik kurgusu yüksek olan annelerin sevgiyi geri çekme yöntemini daha az kullandığı bulunmuştur. Bu bulgular, çocukların utanma ve suçlu hissetme eğilimlerinin anlaşılmasında ebeveynlik uygulamalarının, kültürel bağlamın ve çocuğa özgü özelliklerin önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This cross-cultural study examined how maternal disciplinary practices, maternal self-construals, children's sensory processing sensitivity (SPS), and perceived normativeness of disciplinary practices relate to children's shame- and guilt-proneness in Türkiye and Iran, two culturally similar societies undergoing distinct social transitions. Participants consisted of 344 mother-child dyads (174 from Turkey, 170 from Iran), with children aged 9-10. Mothers completed questionnaires on self-construal and their child's SPS, which included the dimensions of overreaction to stimuli and depth of processing. Children reported on their mother's discipline, perceived normativeness of these practices, and their own shame- and guilt-proneness. Turkish mothers were perceived to use power assertion, love withdrawal, and induction more frequently than Iranian mothers and reported higher levels of individuated and balanced self-construals. The conducted hierarchical regressions revealed that love withdrawal predicted higher shame-proneness in both countries, while other-oriented induction predicted lower shame-proneness in Iran. Guilt-proneness was not significantly associated with disciplinary practices. In Türkiye maternal induction was associated with higher shame-proneness among children who were low in overreaction to stimuli. In Iran, higher overreaction predicted greater shame-proneness, while depth of processing predicted lower shame-proneness. Additionally, children's perceptions of the normativeness of inductive discipline moderated its association with shame-proneness in Iran. Maternal self-construals did not directly predict discipline overall, but in Iran, greater relatedness was associated with lower love withdrawal. The current findings highlight the relevance of parenting, cultural context, and child-specific characteristics in understanding children's proneness to experience shame and guilt.
Benzer Tezler
- Kinetik yapı tasarımında işlevsel esneklik ve entegre sistemlerin kullanım önerisi
Functional flexibility in kinetic building design and proposal of integrated systems utilization
NURGÜL İNAN
- Early parenting support: Application of an intervention program to enhance maternal sensitivity in Turkey
Erken dönem ebeveynlik desteği: Anne duyarlığını arttırmaya yönelik müdahale programının Türkiye uygulaması
İREM METİN ORTA
Doktora
İngilizce
2015
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ SÜMER
- The mother-child relationship and child behaviour: A comparison of Turkish and English families
Başlık çevirisi yok
BERNA AYTAÇ
- The predictors of parental differential treatment and dyadic relations with sibling attachment
Farklılaşan ebeveyn yaklaşımının yordayıcıları ve kardeşe bağlanma ile ikili ilişkisi
HURİ GÜL BAYRAM GÜLAÇTI
Doktora
İngilizce
2020
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL KAZAK BERUMENT
