Têkilîya Obje û Lêkerên Kurdiya Kurmancî
Kurmanci Kürtçesinde Nesne–Fiil İlişkisi
- Tez No: 965127
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET YONAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Mardin Artuklu Üniversitesi
- Enstitü: Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Modern sözdizim ve anlambilim çalışmalarında nesne yalnızca dilbilgisel bir pozisyon değil, aynı zamanda fiillerle olan anlamsal ilişkisi bağlamında kavramsal bir çerçeveye de sahiptir. Bu bağlamda, nesne türleri, sözdizimsel davranışları ve anlamsal rolleri, güncel dilbilimsel araştırmaların önemli konuları arasında yer almaktadır. Kürtçede yapılan dilbilimsel çalışmaların büyük bir bölümü morfolojiye odaklanmıştır. Sözdizimi alanındaki araştırmalar ise genellikle ergatif yapıların kuramsal analizi ya da doğru yazım kuralları çerçevesinde şekillenmektedir. Bu nedenle, nesne kavramı ve fiillerle olan ilişkisi üzerine yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu boşluğu doldurmak amacıyla, bu tezde Kürtçede nesnelerin yapısı, türleri ve fiillerle olan ilişkileri ele alınmaktadır. Çalışma, nesne, sözdizimi ve anlambilim kavramları etrafında ilerleyerek gelişmektedir. Buna göre, nesne; fiilden etkilenen ve cümlenin anlamını tamamlayan temel bir öğedir. Sözdizimi, nesnenin cümle içindeki yerini ve diğer öğelerle olan yapısal ilişkilerini inceler. Anlambilim ise nesnenin fiille kurduğu ilişkinin anlamsal çerçevesini, yani temsil ettiği tematik rolleri analiz eder. Bu çalışma deskriptif bir nitelik taşımaktadır. Örnekler yazılı edebî metinlerden seçilmiş ve bu örneklerdeki fiiller, içsel anlamları ve tematik rolleri alma biçimleri açısından sınıflandırılmıştır. Analizlerde özellikle Event Structure kuramı temel alınmış; fiillerin olay türleriyle ilişkisi ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Sonuç olarak, özünde geçişli olmayan fiillerin belirli anlam grupları oluşturduğu görülmüştür. Bu fiillerin aldığı nesnelerin rollerinin de genellikle bu anlam gruplarına göre değiştiği fark edilmiştir. Bu çalışma, Kürtçenin sözdizimini daha iyi anlamamıza katkı sunmakta; özellikle sözcük dizimi, ergatif yapı ve farklı dilsel yapıların işleyişi açısından önemli veriler ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
In modern syntax and semantics, the object is not only a grammatical position but also a concept defined by its semantic relationship with the verb. In this respect, object types, their syntactic behaviors, and semantic roles are central topics in recent linguistic research. Most linguistic studies on Kurdish focus on morphology. The existing works on syntax usually deal with theoretical analyses of ergative structures or with correct writing conventions. Therefore, there are very few studies focusing on the concept of the object and its relationship with verbs. To address this gap, this thesis examines the structure and types of objects in Kurdish and how they relate to different verb types. The study is built around the concepts of object, syntax, and semantics. An object is defined as a central element that is affected by the verb and completes the meaning of the sentence. Syntax looks at the position of the object in the sentence and how it interacts structurally with other elements. Semantics, on the other hand, analyzes the object's role in the meaning of the sentence, especially the thematic roles it represents. This is a descriptive study. The examples are selected from written literary texts, and the verbs in these examples are classified based on their internal meanings and how they assign roles to their arguments. The Event Structure theory serves as the primary framework, and the analysis centers on how verbs are associated with various event types. As a result, it has been observed that even verbs that are not inherently transitive form distinct semantic classes. The roles of the objects taken by these verbs often vary depending on these meaning-based classes. This study contributes to a deeper understanding of Kurdish syntax, particularly in terms of word order, the structure of ergativity, and other distinctive grammatical constructions.
Benzer Tezler
- Dı salên 1980-2000an de lı Tırkîyeyê rewġa zıman û edebîyata Kurdî û têkılîya wan lı gel tevgerên cıvakî yên Kurdan
Başlık çevirisi yok
MULAZIM ÖZCAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2018
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL EROL
- Cih di romanên Kurdî de
Kürt romanlarında mekan
MEHMET EKEN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HEMIN OMAR AHMAD
- Şêwaz di helbestên Abdulla Peşêw de
Abdulla Peşêw'in şiirlerinde tarz sanatı
ARSALAN ABDULLAH HAMAD AKO
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
- Hêmanên folklorîk di romanên Elîyê Evdilrehman de
Elîyê Evdilrehman'ın romanlarında folklorik öğeler
HASAN FİLİTOĞLU
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ZAHİR ERTEKİN
- Zazakide büküm hal eki
Obluque case in Zazaki
AMİNE BULAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
DilbilimMuş Alparslan ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SONGÜL GÜNDOĞDU YÜCEL