Nevşehir ili uçhisar ilçesi ponza taşı çıkarımı neticesinde atıl kalmış arazilerin değerlendirilmesi
Evaluation of idle lands resulting from pumice stone extraction in uchisar district, Nevşehir province
- Tez No: 965156
- Danışmanlar: DOÇ. ZUHAL KARAKAYACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Tarımsal üretim, insan hayatı için vazgeçilmez bir kaynak olup, ana girdisi olan tarım arazileri büyük önem taşımaktadır. Türkiye, coğrafi konumu ve arazi yapısı itibarıyla ürün çeşitliliği ve üretim potansiyeli açısından avantajlı bir ülke olmasına rağmen, miras yoluyla parçalanma, yetersiz gelir elde etme gibi nedenlerle birçok arazi atıl durumda kalmaktadır. Nevşehir ili özelinde ise ponza taşı çıkarımı nedeniyle tarım arazilerinin verimsizleşmesi sonucu, geniş ölçeklerde atıl tarım arazileri ortaya çıkmıştır. Bu durum, bölgedeki kırsal ekonomiyi ve tarımsal sürdürülebilirliği tehdit etmektedir. Bu çalışma, özellikle Nevşehir ili Uçhisar ilçesindeki ponza edinimi neticesinde atıl kalan tarım arazilerinin tarımsal üretime yeniden kazandırılması potansiyelini incelemeyi ve madencilik ile tarımsal faaliyetleri entegre eden hibrit bir yaklaşım önermeyi amaçlamaktadır. Araştırma, Nevşehir ili Uçhisar ilçesinde gerçekleştirilmiş ve 50 arazi sahibi ile yüz yüze anket uygulanmıştır. Atıl tarım arazilerinin değerlemesinde literatürde net bir yöntem bulunmaması sebebiyle, çalışmada pazar değeri yöntemi, gelir yöntemi ve maliyet yöntemi dikkate alınarak, brüt kira çarpanı yöntemi kullanılmıştır. Arazi değerinin belirlenmesinde, bölge için geçerli olan kira ve Gayrisafi Üretim Değeri (GSÜD) üzerinden çarpan katsayısı hesaplanmış ve bu sayede arazilerin ekonomik potansiyeline dair kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır. Araştırma bulguları, ponza taşı çıkarımının tarımsal verimlilik üzerinde önemli olumsuz etkiler bıraktığını göstermektedir; arazi sahiplerinin %88'i çıkarımın verimlilik kaybına yol açtığını belirtmiş, verim azalma oranları ise %25 ile %75 arasında değişmektedir. Toprak ıslahı ortalama 3 yıl sürmekte olup, dekara yaklaşık 4.845 TL/ yıl onarım maliyeti ortaya çıkmaktadır. Ponza taşı çıkarımı nedeniyle elde edilen ortalama gelir dekara 163.219 TL iken, çıkarım sonrası üç yıllık onarım sürecinde toplam 43.605 TL/da onarım maliyeti ve 77.279,61 TL/da tarımsal gelir kaybı yaşanmakta, böylece net kazanç 119.614 TL/da seviyesine inmektedir. Arazi kullanımında tarım dışı sektörlere yönelim ve atıl arazi oranlarının yüksekliği sürdürülebilirlik açısından risk oluşturmaktadır. Sonuç olarak, ponza taşı çıkarımının kısa vadede ekonomik cazibesi olmakla birlikte, uzun vadede tarımsal üretimin devamlılığı için arazi rehabilitasyonunun zorunlu olduğu ortaya konmuştur. Bu bağlamda, ponza çıkarımı ve tarımsal üretimin entegre edilerek, hibrit bir model çerçevesinde değerlendirilmesi önerilmektedir. Böylece, hem madencilikten sağlanan ekonomik gelirler korunacak hem de arazilerin yeniden tarıma kazandırılmasıyla kırsal kalkınma ve çevresel sürdürülebilirlik desteklenecektir. Bu çalışma, bölgedeki atıl tarım arazilerinin çok boyutlu değerlendirilmesinin önemini vurgulayarak, yerel ekonomi ve tarımsal politikalar için yol gösterici nitelikte katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Agricultural production is an indispensable resource for human life, and agricultural land, which is its main input, has always been of great importance. Despite Turkey's advantageous geographical location and land structure, which offer potential for product diversity and production, many agricultural lands remain idle due to factors such as fragmentation through inheritance and insufficient income generation. In the case of Nevşehir Province, the extraction of pumice stone has led to the degradation of agricultural lands, resulting in large-scale idle agricultural lands. This situation threatens the rural economy and agricultural sustainability in the region. This study aims to examine the potential for reintegrating idle agricultural lands resulting from pumice extraction in the Uçhisar district of Nevşehir Province back into agricultural production and to propose a hybrid approach that integrates mining and agricultural activities. The research was conducted in the Uçhisar district of Nevşehir province, and a face-to-face survey was administered to 50 landowners. Since there is no clear method in the literature for valuing idle agricultural lands, the study used the gross rent multiplier method, considering the market value method, income method, and cost method. In determining land value, a multiplier coefficient was calculated based on the rent and Gross Production Value (GPV) applicable to the region, enabling a comprehensive assessment of the economic potential of the lands. The research findings show that pumice extraction has significant negative effects on agricultural productivity; 88% of landowners stated that extraction leads to a loss of productivity, with productivity decline rates ranging from 25% to 75%. Soil rehabilitation takes an average of 3 years, with an estimated repair cost of approximately 4,845 TL/year per decare. While the average income from pumice stone extraction is 163,219 TL per decare, the three-year restoration process following extraction incurs a total restoration cost of 43,605 TL/da and an agricultural income loss of 77,279.61 TL/da, resulting in a net profit of 119,614 TL/da. The shift toward non-agricultural sectors in land use and the high rate of idle land pose risks to sustainability. In conclusion, while pumice extraction has short-term economic appeal, it has been demonstrated that land rehabilitation is essential for the long-term sustainability of agricultural production. In this context, it is recommended that pumice extraction and agricultural production be integrated and evaluated within a hybrid model framework. Thus, both the economic revenues from mining will be preserved and rural development and environmental sustainability will be supported by reclaiming the land for agriculture. This study emphasizes the importance of a multidimensional assessment of idle agricultural land in the region and provides guiding contributions for local economy and agricultural policies.
Benzer Tezler
- Nevşehir İli Uçhisar kasabasında yaşayan bireylerde kanser risk faktörleri ve erken tanı belirtilerinin saptanması
Determining the risk factors and early diagnosis of cancer in people who live in Uçhisar Town of Nevşehir
RAHŞAN KOLUTEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
HemşirelikErciyes ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NİMET KARATAŞ
- Uçhisar kalesi (Nevşehir) çevresini etkileyebilecek kaya düşmelerinin 2 ve 3-boyutlu analizlerle değerlendirilmesi
Evaluation of rockfalls around Uçhisar castle (Nevsehir) with 2 and 3-dimensional analyses
FATMA BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeoloji MühendisliğiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUTLUHAN AKIN
- Nevşehir yöresindeki, bazı yerleşim alanlarında içme sularıyla sulanan sebzelerde arsenik (As) düzeylerinin incelenmesi
Investigation of arsenic (As) levels in vegetables irrigated with drinking water in some settlement areas in Nevsehir region
LÜTFİ BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
BiyolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZELİHA LEBLEBİCİ
- Turistlerin bakış açısı ile Kapadokya'nın gastronomik imajının analizi: Repertuar Izgara (Repertory Grid) tekniği yaklaşımı
Analysis of gastronomy image of Cappadocia from the perspective of tourists: Repertory Grid interview technique approach
KAYHAN KARAKAYA
Doktora
Türkçe
2024
TurizmNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DUYGU EREN
- Kapadokya bölgesi konaklama yapılarının kullanıcı performans değerlendirmesi
User performance evaluation of accommodation units in Cappadocia region
TUĞÇE MACİT ERDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkErciyes ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZÜBEYDE ÖZLEM PARLAK BİÇER