Spiritüalizm bağlamında iki farklı edebi tür: Korku edebiyatı ve gotik edebiyat
Two different literary genres in the context of spiritualism: Horror literature and gothic literature
- Tez No: 965292
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İLKNUR TATAR KIRILMIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk edebiyatı, Korku edebiyatı, Gotik edebiyat, Spiritüalizm, Turkish literature, Horror literature, Gothic literature, Spiritualism
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Bu çalışma, spiritüalizm perspektifinde korku ve gotik edebiyatlarının benzerliklerini ve farklılıklarını incelemektedir. Bu bağlamda Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Cadı 'korku' ve Gulyabani 'gotik' eserleri ile Suat Derviş'in Kara Kitap 'korku' ve Buhran Gecesi 'gotik' romanlarının karşılaştırılmalı analizi yapılmıştır. Korku edebiyatının fiziksel, duygusal, psikolojik ve ruhsal endişelere daha çok odaklandığı; gotik edebiyatın ise zıt duyguları (korku-gülmece), atmosferik korku ve melankolik unsurları kullandığı görülmüştür. Korku ve gotik edebiyatlarının aynı başlık altında nitelendirilmesinin bir problem olduğu ve bu sebeple edebî literatürde eksiklik olduğu fark edilmiştir. Araştırma, alımlama estetiği ve Nurullah Çetin'in roman çözümleme yönteminden faydalanılarak disiplinler arası bir metodoloji üzerinden incelenmiştir. Alımlama estetiği ile okurun metindeki rolü, beklenti ufku (erwartungshorizont), tamamlanmamışlık ve tarihsel değişkenlikler ele alınırken; Çetin'in yöntemiyle romanların karakter, mekân ve zaman gibi ana unsurlarının analizi yapılmıştır. İnceleme kapsamında, Cadı ve Kara Kitap romanlarının spiritüalist korku çerçevesinde insan zihninde yarattığı dehşeti, doğaüstü durumlar ve yaratıklarla bilinmezliği kullanarak korku unsurlarını güçlendirdiği gözlemlenmiştir. Buna karşın, Gulyabani ve Buhran Gecesi'nde esrarengiz mekânlar, gülmece unsurları ve melankolik yaklaşımlarla gotik edebiyatın sınırlarını belirleyen spiritüalist öğelerin ön plana çıkartıldığı belirlenmiştir. Spiritüalizmin hem korku edebiyatı hem de gotik edebiyatta ana unsur olarak ele alındığı ve doğaüstü öğelerin sadece korku yaratmakla değil, aynı zamanda toplumsal normları, insanın bilinçaltını ve bilinmeyeni sorgulanmasına yönelik bir araç olarak kullanıldığı kanaatine varılmıştır. Gotik edebiyata dair yapılan birçok çalışma olması sebebiyle bilhassa korku duygusu ve korku edebiyatı üzerine yoğunlaşılmıştır. Bu bağlamda yapılan çalışmada korku edebiyatı merkez alınarak alandaki açığın kapatılmasına destek olunmak istenmiş ve gotik edebiyata nazaran korku edebiyatına odaklanılmıştır. İki edebî tür konusunda yapılan araştırmalar, çalışma özelinde önem safhalarına göre incelenmiştir. Sonuç olarak korku edebiyatı ve gotik edebiyatın aynı edebî tür olmadığı, korku edebiyatının geniş perspektifinde gotik edebiyatını barındırdığı neticesine ulaşılmıştır. Söz konusu türlerin benzerliklerinin ve farklılıklarının ortaya konmaya çalışıldığı bu araştırmada boşlukların doldurulması amaçlanmıştır. Fakat eksikliklerin tamamlanması ve türler arası sınırların belirlenmesi alanında yapılacak detaylı araştırmalara ihtiyaç vardır.
Özet (Çeviri)
The study examines the similarities and differences horror and gothic literature from the perspective of spiritualism. In this context, a comparative analysis has been conducted on Hüseyin Rahmi Gürpınar' Cadı (horror) and Gulyabani (gothic), along with Suat Derviş's Kara Kitap (horror) and Buhran Gecesi (gothic). It has been observed that horror literature tends to focus more on physical, emotional, psychologial and spiritual anxieties while gothic literature employs contrasting emotions (such as fear and humor), atmospheric dread and melancholic elemenets. The common categorization of horror and gothic literature under a single genre has been identified as problematic, indicating a gap in the literary scholarship. The research employs an interdisciplinary methodology by integrating Reception Aesthetics and Nurullah Çetin's method of novel analysis. Reception Aesthetics allows for an exploration of the reader's role in the text, the horizon of expectations (Erwartungshorizont), incompleteness and historical variables; Çetin's method analyzes the main elements of novels such a chracater, space and time. Within the scope of the analysis, it has been observed that Cadı and Kara Kitap novels strenghten the elements of horror by using the horror created in the human mind within the framework of spiritualist horror, supernatural situations and creatures and the unknown. Conversely, it has been determined the the Gulyabani and Buhran Gecesi emphasise the spiritualist elements that delineate the boundaries of gothic literature, incorporating elements of mystery, humour and melancholy. It has determined that spiritualism is regarded as the primary component in both horror and gothic literature. The utilisation of supernatural element in these genres is not solely employed to evoke fear; it is also employed as a medium to interrogate social conventions, the human subconscious and the unknown. Given the extensive corpus of research dedicated to the study of Gothic literature, the focus of the analysis of this study is on the thematic element of fear and gothic. In this context, this present study aims to address the existing gap in the field by focusing on horror literature rather than gothic literature. The research on the two literary genres is analysed according to its stages of importance. Consequently, it was determined that horror literature and gothic literature are not synonymous litareray genres and that horror literature incorporates elements of gothic literature within its broad perspective. The present study aims to reveal the similarities and differences between these genres, thereby addressing the existing gaps in the literature. Nevertheless, further research in this area is required in order to establish the existing gaps in knowledge and to determine the boundaries between species.
Benzer Tezler
- Magical realism in Philip Pullman's Golden Compass
Philip Pullman'ın Golden Compass adlı eserinde büyülü gerçekçilik
GÜL MİRAY ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
İngiliz Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEDAT BAY
- Maneviyat temelli içe dönme pratikleri bağlamında Doğa'ya ve doğal çevreye yeniden bakmak: Gökkuşağı buluşmaları
Looking back at Nature and the natural environment in the context of spirituality-based practices of turning inwards: Rainbow gatherings
SANBERK ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Bilgi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VELİ ŞAFAK UYSAL
- Yerli kişisel gelişimde eğilimler: Popüler spiritüellik ve maneviyat kitaplarında retorik
Trends in turkish self help: rhetoric in popular spiritual and religious books
GÖKÇE BAYDAR ÇAVDAR
Doktora
Türkçe
2019
GazetecilikAnkara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇAĞLA KUBİLAY KAMİLOĞLU
- Yaşam koçları açısından koç-danışan ilişkisinin psiko-sosyal ve manevi yönden tahlili
Psycho-social and spiritual analysis of coach-client relations from the life coaches' perspective
HATİCE SÜMEYYE ULCAY
Doktora
Türkçe
2019
DinSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULVAHİT İMAMOĞLU
- Ney enstrümanının sosyal kimliğinin söylemsel iz düşümü
The discursive trace of the social identity of the nay instrument
AYŞE KAYA GÖKTEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELMA OĞUL