Hizmet sektöründe çalışan çocukların çalışma koşulları ve aile yapılarının sosyal hizmet perspektifinden incelenmesi: İstanbul örneği
Examining the working conditions and family structures of children working in the service sector from a social work perspective: The İstanbul example
- Tez No: 965443
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL BARIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyal Hizmet, Social Work
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Çocuk işçiliği, çocukların temel haklarının ihlal edildiği ve sağlıklı gelişimlerinin önünde ciddi bir engel oluşturan küresel bir sorundur. Bu sorun, günümüzde neredeyse tüm ülkelerde farklı sektörlerde ve biçimlerde ortaya çıkmaktadır. Türkiye'de ise çocuk işçiliği özellikle hizmet sektöründe yoğunlaşmaktadır. Mevcut araştırmalar, Türkiye'de çocuk işçiliğinin en yoğun olarak hizmet sektöründe ortaya çıktığını, göstermekle birlikte bu alanın yeterince incelenmediği anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda araştırmanın temel amacı; hizmet sektöründe çalışan çocukların çalışma koşulları ve aile yapılarını sosyal hizmet perspektifinden incelemek ve elde edilen bulgular doğrultusunda çözüm önerileri geliştirmektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırma kapsamında, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda hizmet sektöründe çalışan 15 çocuk ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler Kasım 2024'te başlamış ve Haziran 2025'te tamamlanmıştır. Elde edilen veriler, tematik analiz ve içerik analizi yöntemleriyle analiz edilmiştir. Araştırmada görüşülen 15 katılımcının çoğunluğunu erkek çocuklar oluşturmaktadır. Bu nedenle cinsiyet temelli bir genelleme yapmak mümkün olmasa da, örneklemde erkek çocukların sayıca daha baskın olduğu görülmektedir. Ayrıca, çocuk işçilerin büyük bir çoğunluğunun, ailelerinin düşük sosyoekonomik koşulları nedeniyle çalışmak zorunda kaldıkları; eğitim, sosyal yaşam ve sağlık alanlarında çeşitli zorluklarla karşılaştıkları belirlenmiştir. Katılımcıların önemli bir kısmının işyerinde yasal haklarının farkında olmadığı ve kayıt dışı çalıştırıldıkları belirlenmiştir. Bu durum, işverenlerin çocuk işçiliğinin devamında temel aktörlerden biri olduğunu ortaya koymaktadır. Çocuk işçiliğiyle mücadelede işverenlere yönelik denetim ve yaptırımların artırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, uzun çalışma saatleri ve işin fiziksel zorlukları nedeniyle çocukların derslerine ve ödevlerine yeterince zaman ayıramadıkları; eğitim ile çalışma yaşamını dengelemekte ciddi güçlükler yaşadıkları tespit edilmiştir. Bu sonuçlar çocuk işçiliğin yalnızca sosyal bir sorun değil, aynı zamanda çocuk haklarının ihlali boyutuyla da ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, sosyal hizmet mesleğinin önleyici ve koruyucu çalışmalarına yönelik öneriler geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Child labor is a global problem that violates children's fundamental rights and poses a serious obstacle to their healthy development. This problem occurs in various sectors and forms in almost every country today. In Turkey, child labor is particularly prevalent in the service sector. While existing research indicates that child labor in Turkey is most prevalent in the service sector, it is understood that this area has not been adequately studied. Therefore, the primary objective of this research is to examine the working conditions and family structures of children working in the service sector from a social services perspective and to develop solution proposals based on the findings. This study employed a qualitative research method, and data was collected using a semi-structured interview technique. Face-to-face interviews were conducted with 15 children working in the service sector on the European side of Istanbul. The interviews began in November 2024 and were completed in June 2025. The data obtained were analyzed using thematic and content analysis methods. The majority of the 15 participants interviewed in the study were boys. Therefore, while it is not possible to make a gender-based generalization, it appears that boys predominated in the sample. Furthermore, it was determined that the vast majority of child laborers are forced to work due to their families' low socioeconomic conditions and face various difficulties in education, social life, and health. It was determined that a significant portion of participants were unaware of their legal rights in the workplace and were employed informally. This situation demonstrates that employers are a key factor in the perpetuation of child labor. It was concluded that increased monitoring and sanctions against employers are necessary to combat child labor. Furthermore, due to long working hours and the physical demands of the job, children are unable to dedicate sufficient time to their studies and homework, and they experience significant difficulties balancing education and work. These results demonstrate that child labor is not only a social problem but also a violation of children's rights. In this context, recommendations have been developed for the social work profession's preventive and protective efforts.
Benzer Tezler
- Three articles on poverty, educational mobility and human development in Iraq
Irak'ta yoksulluk, eğitimsel hareketlilik ve insani gelişme üzerine üç makale
AHMED TAHA BILAL BILAL
- Çalışan çocukların istismarı: Mobilya işkolu örneği
Exploitation of working children: Example on furniture sectors
FİLİZ OSAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Sosyal HizmetlerHacettepe ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİL ATAUZ
- Türkiye ulusal televizyon kanallarında prıme tıme televizyon dizilerinde oyuncu olarak çocuk işçilerin yer alışı ve onların ekranda görünen çalışma koşulları: Bizim Hikâye
A study on representation of children labours and tehir working conditions in prime-time t.v. series broadcasting in national television channels in Turkey: 'Bizim Hikaye (our story)'
KIYMET ERCEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Radyo-TelevizyonAnadolu ÜniversitesiBasın ve Yayın Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUNDA ERZURUM
- Çocuk işçilerin çalışma yaşamlarının sektör bazlı nitel analizi: Manisa ili örneği
Sector based qualitative analysis of the working life of child workers:The case of Manisa province
ESMA GÜÇ ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sosyal HizmetlerSakarya ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZAFER DANIŞ
- Potentialities for and limits to inclusion by education: The case of Syrian children's education in Turkey and child labour
Eğitim tarafından içermede potansiyeller ve limitler: Türkiye'deki Suriyeli çocukların eğitimi ve çocuk işçiliği
YASEMİN KIZILOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Sosyal HizmetOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyal Politika Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET OKYAYUZ