Hocazâde Ahmet Hilmi'nin Cerîde-i Sûfiyye'deki yazıları (Metin ve tahlil)
Hocazâde Ahmet Hilmi's writings in Cerîde-i Sûfiyye (Text and analysis)
- Tez No: 965958
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET BÜKÜM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Bu çalışma, II. Meşrutiyet dönemi Osmanlı entelektüel hayatının önde gelen simalarından Hocazâde Ahmed Hilmî'nin Cerîde-i Sûfiyye dergisinde yayımlanan yazılarını hem metin hem de içerik açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Erzincan'ın Eğin kazasında doğan Hocazâde, Halvetiyye kökenli bir aileden gelmekte olup, genç yaşta Nakşibendiyye tarikatına intisap etmiştir. Bu tasavvufî arka plan, onun ilmî ve fikrî üretiminde derin etkiler bırakmıştır. Tezde öncelikle Cerîde-i Sûfiyye'nin yayın politikası, sosyal bağlamı ve öne çıkan temaları değerlendirilmiş; ardından Hocazâde'nin hayatı, eserleri ve düşünce dünyası ele alınmıştır. Esas inceleme kısmında ise dergide yayımlanan yazılar üç ana tematik grupta analiz edilmiştir:“Terâcim-i Hâl”başlığı altında sûfîlerin bireysel biyografileri,“Menâkıb-ı Evliyâ”başlığı altında Nakşibendiyye silsilesine mensup şahsiyetlerin menkıbeleri ve“Kıraat”başlığı altında Kur'ân ilimleriyle ilgili yazılar. Bu yazılar, klâsik biyografik türler olan tabakât ve tezkire gelenekleriyle ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir. Son bölümde ise Hocazâde'nin ilgili yazıları transkripsiyon yöntemiyle günümüz harflerine aktarılmış ve literatüre özgün bir kaynak sunulmuştur. Bu yönüyle tez, geç Osmanlı dönemi tasavvufî düşünce, kıraat geleneği ve biyografi yazım pratiğine dair önemli bir katkı niteliğindedir.
Özet (Çeviri)
This study analyzes both the textual and thematic dimensions of the writings of Hocazâde Ahmed Hilmî—one of the leading intellectuals of the Ottoman Empire during the Second Constitutional Period—published in Cerîde-i Sûfiyye. Born in the Eğin district of Erzincan, Hocazâde came from a Halvetî lineage and joined the Naqshbandî order at an early age. This spiritual background had a formative impact on his scholarly and intellectual pursuits. The study first evaluates Cerîde-i Sûfiyye's editorial orientation, its socio-cultural context, and key themes, followed by an exploration of Hocazâde's life, works, and intellectual framework. The main analytical section organizes his writings into three thematic clusters: Terâcim-i Hâl (individual biographical accounts of Sufi figures), Menâkıb-ı Evliyâ (hagiographies of members of the Naqshbandî lineage), and Kırâat (studies on Qur'anic sciences). These texts are examined in light of classical Islamic biographical traditions, especially the genres of ṭabaqāt and tezkire. In the final section, Hocazâde's relevant articles are transcribed into modern Turkish script, offering a unique primary source for further research. As such, this thesis contributes meaningfully to the study of late Ottoman Sufi thought, Qur'anic recitation traditions, and Islamic biographical writing.
Benzer Tezler
- Mir'at-ı Bâyezîd-ı Bistâmî ve Ebu'l-Hasan El-Harakânî adlı eserin tahlili ve transkripsiyonu
The Analysis and Transcription of Mirrors of Bayazid Bastami and Abu'l Hasan Harakani
ÖNAY BOZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKafkas ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL CELEP
- Hocazâde Muhammed Râsim Efendi'nin hayatı, eserleri ve Zübdetü't-Tarîka adlı eserinin tahkik ve tahlili
The life, works of Hocazāde Muḥammed Rāsim, and verification and analysis of his book Zübdetü't-Tarīḳa
AHMET VURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinGümüşhane ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELAMİ ŞİMŞEK
- Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet Efendi'nin Tuhfetü'l-Aşıkîn Hediyyetü'l-Ma'şûkîn adlı mevlid şerhi (1a-83a)
The Commentary of Mawlid: Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet Efendi's Tuhfetu'l-âsıkîn hediyyetu'l-ma'sukîn (1a-83a)
ŞULE BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET KARATAŞ
- Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet Efendi'nin Tuhfetü'l-Aşıkîn Hediyyetü'l-Ma'şûkîn adlı Mevlid şerhi (83a-164a)
The commentary of mawlid: Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet Efendi'S Tuhfetu'l-Asıkîn Hediyyetu'l-Ma'sûkîn (83a-164a)
KÜBRA CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET KARATAŞ
- Hocazade ve Hasiya Ala Şarh hdayet Al ?Hikma adlı eseri
Hocazade and her work is Hasiya Ala Sarh Hidayet Al-Hikma
EMRE ÖNAL