Geri Dön

Ahkâm defterlerine göre Bosna'dan merkeze yansıyan şikâyetler (1742-1867)

Complaints from Bosnia to the center according to the Ahkâm books (1742-1867)

  1. Tez No: 966734
  2. Yazar: ÖMER BAYRAMOĞLU
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET EMİN ÜNER
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Tarih, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Harran Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 218

Özet

Merkez-taşra ilişkileri çerçevesinde şekillenen Osmanlı adalet sistemi, insanların doğrudan merkezi otoriteye ulaşabildiği şikâyet mekanizmasıyla dikkat çekmektedir. Bu mekanizma, taşradan Divan-ı Hümayun'a iletilen şikâyetler aracılığıyla işlemekteydi. Şikâyetler doğrudan veya farklı başvuru kanallarıyla merkeze ulaştırılabiliyordu. İletilen şikâyetlere ilişkin alınan kararların birer sureti, ilgili bölgeye özel olarak düzenlenen ahkâm defterlerine kaydedilmekteydi. Bu defterlerden biri olan Bosna ahkâm defterleri, çalışmanın temel kaynağını oluşturmaktadır. Çalışmada 1742-1867 yılları arasında Bosna eyaletinden merkeze iletilen şikâyetler incelenmiştir. Şikâyetler hem yöneticiler hem de reaya tarafından bireysel veya toplu şekilde yapılmıştır. İncelenen şikâyetler üzerinden, şikâyetçilerin hangi konularda merkeze başvurduğu, bu başvurulara ne tür çözümler üretildiği ve taşradaki yetkililerin bu süreçteki rolleri ayrıntılı olarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Şikâyetlerin içeriği çeşitlilik arz etmektedir. Toprak ve toprağa bağlı vergilerle ilgili anlaşmazlıklar, şikâyetlerin başında gelmektedir. Bunu, zulüm ve yolsuzluğa başvuran yöneticilerin görev ve yetkilerini kötüye kullanmaları takip etmektedir. Yöneticiler, genellikle vergi tahsil edememekten şikâyet ederken, halk ise onları fazla vergi istemekle suçlamışlardır. Mirasa ilişkin şikâyetlerde daha çok varislerin ve mirasla ilgisi olamayan şahısların çıkardığı problemler göze çarpmaktadır. Borçların tahsilinde yaşanan zorluklar da şikâyet sebebidir. Gasp, yağma, hırsızlık, cinayet, darp, tecavüz gibi suçlara ilişkin şikâyetlerin çoğu, eşkıyalık, mütegallibelik faaliyetleri veya halk arasındaki çatışmalardan kaynaklanmaktadır. Vakıfla ilgili şikâyetler ise vakfın idaresi, gelirleri ve hizmetlileriyle ilgilidir. Şikâyetlerin çözümünde genellikle“kanun üzere”ya da“şer'le”hareket edilmiştir.

Özet (Çeviri)

The Ottoman justice system, which was shaped within the framework of central- provincial relations, stands out with its complaint mechanism through which people could directly reach the central authority. This mechanism functioned through complaints submitted from the provinces to the Divan-ı Humayun. Complaints could be submitted to the center directly or through different application channels. Copies of the decisions taken in response to the complaints were recorded in the ahkâm books organized specifically for the relevant region. One of these books, the Bosnian ahkâm books, constitutes the main source of this study. This study examines the complaints submitted to the center from the province of Bosnia between 1742-1867. Complaints were filed individually or collectively by both the rulers and the reaya. Through the complaints examined, it is tried to analyze in detail the issues on which the complainants applied to the center, what kind of solutions were provided to these applications and the roles of the provincial authorities in this process. The content of the complaints varied. Disputes over land and land-related taxes topped the list of complaints. This was followed by the abuse of power and authority by rulers who resorted to cruelty and corruption. Rulers generally complained about their inability to collect taxes, while the people accused them of over-taxation. In inheritance- related complaints, problems caused by heirs and people who had nothing to do with the inheritance were more prominent. Difficulties in collecting debts were also a cause for complaint. Most of the complaints about crimes such as extortion, looting, theft, murder, assault, and rape stem from banditry, banditry activities, or conflicts between people. Complaints about the waqf are related to its administration, revenues and servants. Complaints were usually resolved“according to the law”or“according to the sharia”.

Benzer Tezler

  1. 3 numaralı Bosna Ahkâm Defteri transkripsiyon ve değerlendirme (S.1-100)

    Transcription and assessment of Bosna Ahkam Register number 3 (PP.1-100)

    AHMET KELEŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    TarihKırşehir Ahi Evran Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MURAT TUĞLUCA

  2. I numaralı (h. 1155–1168/ m. 1742–1755) Bosna Ahkâm Defteri-değerlendı̇rme ve transkrı̇psı̇yon-

    Analysis and transcription of Bosna Ahkam Register number 1 (h. 1155–1168/ad. 1742–1755)

    EMİNE YASEMİN İNBAŞI ARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    TarihBurdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZAFER GÖLEN

  3. Ahkam Defterlerine göre 18. Yüzyıl İstanbul vakıfları ve coğrafi dağılımları

    Foundations and their geographical distributions in Istanbul in the 18 th century to records of provosions

    RAMAZAN ERTUĞRUL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    EkonomiMarmara Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET TABAKOĞLU

  4. Ahkâm Defterlerine göre 18. yüzyılda Sivas eyaleti (1742-1774)

    Sivas Province in the 18th century according to Ahkâm Registers

    BUKET ÇELİK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    TarihSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASAN YÜKSEL

  5. Ahkam defterlerine göre 18. yüzyılda İstanbul'da finansal hayat

    According records of provosions in the 18.century financial life in İstanbul

    GÖKHAN YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    EkonomiMarmara Üniversitesi

    İktisat Bölümü

    PROF. DR. AHMET TABAKOĞLU