Cumhuriyetin modern sanayi yerleşkelerine bir örnek: Cürek Sosyal Tesisleri
An example of the modern industrial settlements of the Republic: The Cürek Social Facilities
- Tez No: 967064
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE FÜSÜN ALİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kadir Has Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kültür Varlıklarını Koruma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Cumhuriyetin ilanıyla değişen siyasal yapı, toplumsal ve mekânsal değişimleri de beraberinde getirmiştir. Ekonomik açıdan kendi kendine yetebilme amacıyla sanayileşme alanında atılan adımlar, sanayinin merkezini batıdan orta Anadolu'ya yönlendirmiş; özellikle maden yataklarının olduğu kırsal bölgelerde sanayileşme devlet eliyle gerçekleştirilmiştir. 1930'lardan itibaren, zengin demir yataklarının bulunduğu Divriği de bu sanayi merkezlerinden biri olmuştur. Maden sahasının geniş bir alana yayıldığı bölgede Divriği merkezinden 17 km. uzaklıkta inşa edilen Cürek Sosyal Tesisleri, sahada ve tesislerde çalışan memur ve geçici süreli işçilerin ulaşım ve barınma sorununa çözüm getirirken, bölgenin yerel kimliğinden farklı ve yeni bir yerleşim dokusu yaratmış; Orta Anadolu kırsalında modern kent yaşamı deneyimini sağlamıştır. Demir madeni sanayisinin, süreç içindeki gelişimleri doğrultusunda, daha az iş gücü gerektiren bir teknolojiye kavuşması ve sanayi alanındaki özelleştirmelerin artmasıyla çalışma düzeni değişmiş; bu gelişmeler sonucunda, 1942 yılından itibaren yaklaşık 40 yıl boyunca maden işletmelerinin merkezi olan, Cürek Yerleşkesi yerini Divriği merkezine daha yakın bir bölgede yapılan yeni lojmanlara bırakmıştır. İçindeki yaşam sona erdikten sonra kaderine terkedilen tesisler, alınan tescil kararına rağmen koruma altında değildir. Cumhuriyet'in ulus-devlet anlayışıyla kurduğu ve Anadolu kırsalında modern kent yaşamına örnek teşkil etmesini amaçladığı Cürek Sosyal Tesisleri, cumhuriyetin endüstri mirasının değerli bir parçasıdır ve öneminin hatırlanması gerektiği görülmektedir. Bu araştırma, cumhuriyet döneminin kalkınma modeline örnek teşkil eden bu endüstri mirası alanının dünü ve bugününe ışık tutarak, yeniden hayata döndürülmesi için öneriler geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The political structure that changed with the proclamation of the Republic also brought about social and spatial transformations. In line with the goal of achieving economic self-sufficiency, steps were taken in the field of industrialization, redirecting the center of industry from the western regions to Central Anatolia. Particularly in rural areas rich in mineral resources, industrialization was carried out under state supervision. From the 1930s onward, Divriği, known for its abundant iron deposits, became one of these industrial hubs. The Cürek Social Facilities, built 17 kilometers away from the center of Divriği in a region where mining sites covered a vast area, addressed the transportation and housing needs of officers and temporal workers employed in the mines and facilities. It also introduced a new and distinct settlement pattern, differing from the local identity of the region, and provided an experience of a modern urban life in rural Central Anatolia. With the technological advancements in the iron mining industry requiring less labor and the increase in privatization in the industrial sector, the working system changed. As a result of these developments, The Cürek Social Facilities, which served as the center of mining operations for approximately 40 years starting in 1942, was replaced by new residential facilities built in an area closer to the center of Divriği. Despite being abandoned after the cessation of activities and receiving a heritage registration decision, the facilities have not been preserved. The Cürek Social Facilities, established under the Republic's nation-state ideology to serve as an example of modern urban life in rural Anatolia, are a valuable part of the modern heritage of the Republic and deserve renewed recognition of their significance. This study aims to shed light on the past and present of this industrial heritage site, which exemplifies the Republic's development model, and proposes strategies for its revitalization.
Benzer Tezler
- Kayseri meydanının Cumhuriyet dönemi modernizm yaklaşımı bağlamında değişimi: Eski hükümet konağı örneği
The change of the city square of Kayseri in the context of Republican era modernism: The former government house example
KADRİYE MERVE ARIN SAMANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Modern kent ve kentli kimliğinin inşasında bir araç olarak işçi yerleşkeleri
Worker settlements as a medium in the construction of the modern city and urban identity
İLDEM DİNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkBursa Uludağ ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEBLA ARIN ENSARİOĞLU
- Türkiye Cumhuriyeti'nde modernleşme hareketi; Karabük demir çelik fabrikaları yerleşim örneği
Modernization in republic of Turkey; Karabük iron and steel works factories settlement
SEZEN ÖKTEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HÜLYA YÜREKLİ
- Cumhuriyet dönem mimarisindeki sanayi yerleşkeleri ile Ataş yerleşkesinin karşılaştırılması
Comparison of the industrial settlements of the republican period architecture with the settlement of Ataş
BANU SÜNEKTEKİN
- Cumhuriyet Dönemi modern endüstri yerleşkeleri ve lojman yapıları tipoloji çalışması
Typology study of Republic Period modern industrial campuses and housing buildings
ECE LAÇİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkTrakya ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELİN ARABULAN