Examining the effect of visual stimuli on odor perception in cognitive mechanisms
Görsel uyaranların koku algısı üzerindeki bilişsel mekanizmalara etkisinin araştırılması
- Tez No: 967614
- Danışmanlar: PROF. DR. BAYRAM YILMAZ, DR. ÖĞR. ÜYESİ FUNDA YILDIRIM CENGİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyofizik, Fizyoloji, Psikoloji, Biophysics, Physiology, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Yeditepe Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sinir Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Günlük kararlarımız, gördüğümüz renklerin koku algımızı nasıl değiştirdiğinden restoran menüsü tasarımının yiyecek tercihimize etkisine kadar uzanan çok sayıda karmaşık duyusal etkileşimin sonucudur. Bu araştırma, beynin görsel, koku alma ve bilişsel bilgileri nasıl entegre ettiğini ve bu entegrasyonun insan davranışını nasıl etkilediğini anlamayı amaçlamaktadır. Üç çalışma aracılığıyla derinlemesine incelemektedir: (1) koku isimlendirme performansı ve beyin bağlantı ağlarındaki değişimler üzerinde sözlü ve renk ipuçlarının farklı nöral etkilerini, (2) renklerin koku tercihlerimizi nasıl düzenlediğini ve çapraz-modal etkileşimlerin tercih oluşumundaki rolünü, (3) koku ve tat algısının ötesindeki görsel uyaranların geleneksel Türk mutfağı bağlamında yemek seçimi davranışını nasıl etkilediğini ve sağlıklı beslenme tercihlerini nasıl yönlendirebileceğini. Çalışma 1, 40 Türkçe konuşan katılımcı ile sözlü ve renk ipuçları kullanarak koku isimlendirme görevi sırasında EEG kayıtları gerçekleştirmiştir. Beyin bölgeleri arasındaki yönlendirilmiş fonksiyonel bağlantı kalıpları Granger nedensellik analizi ile incelenmiştir. Çalışma 2, aynı katılımcı örneklemi ile üç deneysel oturum boyunca davranışsal değerlendirmeler ve EEG bağlantı analizi aracılığıyla renk-koku tercih etkileşimlerini araştırmıştır. Çalışma 3, geleneksel Türk mutfağı yemeklerinin görsel sunumlarını kullanarak yemek seçimleri üzerindeki görsel çeldirici menü etkisini araştırmış, görsel uyaranların seçim kalıpları ve görsel dikkat dağılımı üzerindeki etkilerini ölçmek için çevrimiçi ve göz takibi metodolojilerini birleştirmiştir. Çalışma 1, kokuların renk ipuçlarına kıyasla sözlü ipuçları ile önceden sunulduğunda daha iyi tanımlandığını göstermiştir. Renk ipuçları elektrot bağlantılarının çoğunluğunu (%97,4) aktive ederek güçlü frontal-oksipital bağlantı gösterirken, sözlü ipuçlar daha az bağlantıyı (%67,1) odaklanmış frontal-temporal devrelerle aktive etmiştir. Çalışma 2, sistematik çapraz-modal düzenleme etkilerini göstermiş, kokuların renk sunumları ile önceden sunulması durumunda genel olarak beğenide anlamlı bir değişme olduğunu ortaya koymuştur. Beğenilmeyen kokular için, beğenilen renklerin sunulması değerlendirmelerde en güçlü artışa yol açmıştır. Renk-koku entegrasyonu sırasında prefrontal hub'ın bölge içi ve bölgeler arası bağlantılılığı diğer alanlar arasında en yüksek düzeydeydi. Çalışma 3, görsel menü tasarımının yemek seçimi davranışı üzerindeki anlamlı çeldirici etkilerini doğrulamıştır. Et olmayan menü seçimi, yüksek fiyatlı çeldirici menü görsel sunumunun varlığında %26,27'den %29,76'ya yükselmiştir. Göz takibi verileri, katılımcıların son seçimlerinden bağımsız olarak başlangıçta görsel olarak sunulan ana et yemeklerine (%41) odaklandığını gösteren sistematik dikkat kalıplarını ortaya çıkarmıştır. Ana yemek görselleri, fiyat ve garnitür alanlarına kıyasla daha fazla görsel dikkat çekmiştir. Bu bulgular, çok duyulu entegrasyonun ipucu türüne ve temel tercihlere bağlı olarak farklı nöral mekanizmalar aracılığıyla çalıştığını göstermektedir. Araştırma hem kolaylaştırıcı hem de engelleyici çapraz-modal etkileri ortaya çıkararak, tüketici davranışını anlama ve tercihlerin düzenlenmesi için pratik çıkarımlar sağlamaktadır. Bu etkileşimlerin sistematik doğası, çok duyulu işlemenin ürün tasarımından daha sağlıklı yemek seçimlerini destekleyen davranışsal müdahalelere kadar uygulamalı bağlamlarda kullanılabilecek öngörülebilir kalıpları takip ettiğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The daily decisions we make are the result of numerous complex sensory interactions; from how the colors we see alter our perception of odors to how restaurant menu design influences our food preferences. This research aims to understand how the brain integrates visual, olfactory, and cognitive information, and how this integration influences human behavior. Through three studies, it investigates in depth: (1) the different neural effects of lexical and color cues on odor naming performance and changes in brain connectivity networks, (2) how colors modulate our odor preferences and the role of cross-modal interactions in preference formation, and (3) how visual stimuli beyond odor and taste perception affect food choice behavior in the context of traditional Turkish cuisine and how they can guide healthy eating preferences. Study 1 conducted EEG recordings during an odor naming task using lexical and color cues with 40 Turkish-speaking participants. Directed functional connectivity patterns between brain regions were examined through Granger causality analysis. Study 2 investigated color-odor preference interactions with the same participant sample through behavioral ratings and EEG connectivity analysis across three experimental sessions. Study 3 investigated the visual decoy menu effect on food choices using visual presentations of traditional Turkish cuisine dishes, combining online and eye-tracking methodologies to measure the effects of visual stimuli on choice patterns and visual attention distribution. Study 1 demonstrated odors are better identified when preceded with lexical cues compared to color cues. Color cues activated the majority of electrode connections (97.4%) demonstrating strong frontal-occipital connectivity, while lexical cues activated less connection (67.1%) with focused frontal-temporal circuits. Study 2 showed systematic cross-modal modulation effects, such that when odors were preceded by color presentations, there was an overall significant change in liking. For disliked odors, presenting liked colors led to the strongest increase in ratings. Within and between regions connectedness of the prefrontal hub was highest among other areas during color-odor integration. Study 3 confirmed significant decoy effects of visual menu design on food choice behavior. The non-meat menu selection increased from 26.27% to 29.76% in the presence of a high-priced decoy menu visual presentation. Eye-tracking data revealed systematic attention patterns, indicating that participants initially focused on the visually presented main meat courses (41%), regardless of their final choices. Main course visuals attracted more visual attention compared to price and side dish areas. These findings demonstrate that multisensory integration operates through distinct neural mechanisms, depending on the cue type and baseline preferences. The research reveals both facilitatory and inhibitory cross-modal effects, providing practical implications for understanding consumer behavior and the modulation of preferences. The systematic nature of these interactions suggests that multisensory processing follows predictable patterns that can be utilized in applied contexts, ranging from product design to behavioral interventions that support healthier food choices.
Benzer Tezler
- Hareket algısı-bilişsel zaman etkileşimi: Hareketle ilişkili uyaranların zaman algısı ve hareket yönünün zihinsel zaman çizgisi ile etkileşiminin etkileri
Motion perception- cognitive time interaction: Time perception of motion-related stimuli and effects of the interaction of motion direction with mental time line
REYHAN ÜNVER
- Patojen belirginliğinin görsel estetik algı ve tercihler üzerindeki etkisi
The effect of pathogen salience on visual aesthetic perception and preferences
SERKAN ÖZÇAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiEge ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM MERT TEKÖZEL
- Duygusal içerikli uyaranlara ilişkin dikkat yanlılığının ilgililik hipotezi kapsamında incelenmesi
Assessing the attention bias to emotional stimuli within the relevance hypothesis
MERVE BOĞA
- Algısal yükün seçici dikkat üzerindeki etkisinin duygusal yüz ifadeleri bağlamında fMRG ile incelenmesi
Examining the effect of perceptual load on selective attention in the context of emotional facial expressions using fMRI
ÖZLEM ERTAN KAYA
- Fiziksel ve işlevsel çekim noktalarının kentsel güvenlik algısına etkisi: İstanbul-Balat örneği
The effect of physical and functional points of attraction on urban security perception: The case of Istanbul-Balat
ELİFSU ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU