Аң-сезим кѳйгѳйүнѳ заманбап мамиле: панпсихизм
Bilinç sorununa çağdaş bir yaklaşım: Panpşisizm
- Tez No: 967913
- Danışmanlar: PROF. DR. KİSMİNHAN ESHENKULOVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Belirtilmemiş.
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Аң-сезим философиясы тарых боюнча бүтпѳгѳн тартышуулар менен коштолуп келе жатат. Философияда ѳлүм, жаралуу, Кудай сыяктуу кандай гана метафизикалык маселелер каралбасын азыркы күндө да актуалдуулугун жоготпой келет. Метафизикалык маселелер онтологикалык изилдѳѳлѳр менен тыгыз байланышта. Мына ошондой эле аң-сезим учурда актуалдуу темалардын бири болуу менен бирге заманбап философиядагы панпсихизмдин фундаменталдык маселеси катары каралууда. Актуалдуугуна карата панпсихизм философиялык окуусу аң-сезимди метафизикалык методдор менен изилдөөдө. Бирок ошол эле учурда панпсихизм философияда гана эмес, илимдин башка тармактарында да изилденүүдө. Нейро илимдери, медицина, маалымат чѳйрѳсү, саясат, космология ж.б. Ошол себептен бул диссертацияда фундаменталдык маселелердин бири болгон панпсихизмди философиялык аспекттен изилдөө жана талкууга алуу максатталды. Диссертациялык иштин киришүү бөлүмүндө иштин максаты жөнүндө маалымат берилди. Диссертациялык иш эки бөлүмдөн турат: Биринчи бөлүмдө“Панпсихизм ретроспектив мамиле”темасы талкууга алынды. Мында философия тарыхында аң-сезимдин орду, аң-сезим менен жан, Кудай жана чексиздик концепциялар аркылуу түшүндүрүп берүүгѳ аракет жасалды. Аң-сезимдин негизги маселелери, субстанциянын философия тарыхындагы орду жана анын кѳз-карандысыздыгы сыяктуу масеселер тарыхый перспективадан талкууга алынды. Экинчи бөлүм диссертациялык иштин негизин түзүү менен бирге түшүнүк, теория, заманбап аң-сезимди изилдѳѳ ыкмасы катары панпсихизм маселесине тереӊ орун берилди. Бул бөлүмдө панпсихизм окуусунун ѳзгѳчѳлүгүнө токтолууга аракет жасалды. Бул бөлүмдүн өзгөчөлүктөрүнүн бири материализм, дуализм жана панпсихизм маселесинин тезис, антитезис жана синтезис диалектикасы алкагында каралуусунда жатат. Ошондой эле азыркы учурдун көйгөйүнө айланган Жасалма интеллект маселесинин феноменалдык аң-сезимменен болгон карым катышы панпсихизм окуусунун алкагында каралып, заманбап философиядагы орду жана маанилүүлүгү анализделди. Корутунду бөлүгүндө диссертациялык иштин негизинде жүргүзүлгөн изилдөөлөрдүн жыйынтыктарына орун берилди. Ачкыч сөздөр: философия, метафизика, панпсихизм, аң-сезим, субъективтүүлүк, феноменалдык тажрыйба.
Özet (Çeviri)
Zihin felsefesi, tarih boyunca bitmek bilmeyen tartışmalara sahne olmuştur. Ölüm, yaratılış ve Tanrı gibi metafizik meseleler felsefe tarihinde ne kadar ele alınırsa alınsın, bugün de güncelliğini korumaktadır. Metafizik meseleler, ontolojik araştırmalarla yakından ilişkilidir. Bu nedenle, güncel konulardan biri olan bilinç, modern felsefede panpsişizmin temel bir sorunu olarak kabul edilir. Panpsişizm, bilinci metafizik yöntemlerle inceler. Ancak aynı zamanda panpsişizm yalnızca felsefede değil, psikoloji, sinirbilim/nörobilim, tıp, bilişim teknolojileri, siyaset, kozmoloji vb. gibi diğer bilim alanlarında da incelenmektedir. Bu nedenle, bu tez, temel meselelerden biri olan panpsişizmi felsefi bir bakış açısıyla incelemeyi ve tartışmayı amaçlamaktadır. Felsefe tarihinde bilinç konusunun eski çağlardan itibaren önemli konulardan biri olarak ele alınmasına rağmen, bilincin yapısıyla ilgili pek çok sorunun yanıtsız kalması, bu konunun güncelliğini attırmaktadır. Günümüz araştırmalarında metafizik yöntemlerinin kullanılmaması bilim dünyasında en büyük eksikliklerinden biridir olarak değerlendirilebilir. Çünkü teknolojik gelişmelerin olumsuz yönde kullanılma olasılığı insanlık için bir tehdit oluşturmaktadır. Bilincin bir modeli olarak yaratılan“yapay zekâ”nın (bundan sonra YZ olarak kullanılacaktır) insanlık üzerindeki etkisi büyüktür. Çünkü doğal bilinç bir öznedir, YZ, nesnel veriler çerçevesinde çalıştığı için insanların bilgi depolamasına yardımcı olabilir. Örneğin, YZ birçok iş yerini ele geçirmiştir ve günümüzde bilimsel keşiflerin kaynağı olarak yapay zekâyı kullanmak zorunda kalıyoruz (İnternet, anket doldurma, edebi kaynak arama vb). Teknolojik gelişmeler, özellikle yapay zekâ ile ilgili yeni yaklaşımlar, bilim camiasındaki birçok araştırmacının ilgisini çekmektedir. Aynı zamanda bilinç konusu, felsefe alanında panpsişizmin önemini artırmaktadır. Bu nedenle, panpsişizm çerçevesinde bilinç ve yapay zekânın yeteneklerini karşılaştırma, benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koymaya çalışma günümüzde büyük bir önemi teşkil etmektedir. Panpsişizmin ortaya çıkışı antik çağlara kadar uzansa da, 16. yüzyılda bir kavram ve terim olarak ilk kullanan filozoflardan biri Francesco Patrizi'dir (1529-1597).
Benzer Tezler
- Kitle iletişim araçlarının ulusal kimlik oluşturmadaki rolü: Kırgızistan örneği
Массалык маалымат каражаттарынын улуттук аң сезим жараттуудагы ролу:кыргызстандын мисалында
ELFESİYA SENCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KÜÇÜKKURT
- Төлөмүш океевдин фильмдеринде кыргыз элинин улуттук аң сезимининчагылдырылышы
Tölömüş Okeyev'in filmlerindeki Kırgız millet'in bilinci
NARGİZA MAMATKULOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2010
Sahne ve Görüntü SanatlarıKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. Kunanıçbek İDİNOV
- «манас» эпосу – кыргыз элинин салттуу адептик этикалык идеалдарын үйрөнүүнүн булагы катары
'Manas' destanının Kırgız halkının geleneksel ahlaklı insan ideallerini öğrenmenin kaynağı olarak incelenmesi
ASEM İDAYEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2013
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKMATALİ ALİMBEKOV
- Темасы: грузин жана кыргыз киносунун ич ара байланыштары
Gürcistan ve Kırgızistan sinemalarının benzerliliği ve değişikliliği
MARAT ERGEŞOV
Yüksek Lisans
Kırgızca
2011
Sahne ve Görüntü SanatlarıKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. Moldoseyit MAMBETAKUNOV
- Sinemada gerçeklik ve imge: Jean-Luc Godard'ın filmleri üzerinden göstergebilimsel bir çözümleme
Кинодогу чындык жана көрүнүш: жан-люк годардын тасмаларына семиотикалык анализ
KADİR YOĞURTÇU
Doktora
Kırgızca
2014
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENK DEMİRKIRAN