Gazetecilikte mesleki kurumsallaşma girişimleri: Basın meslek örgütleri
Professional ınstitutionalization ınitiatives in journalism: Press professional organizations
- Tez No: 968038
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEÇİL ÖZAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Gazetecilikte Mesleki Kurumsallaşma, Basın Meslek Örgütleri, Gazetecilik, Professional Institutionalization of Journalism, Press Professional Organizations, Journalism
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Gazetecilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
ÖZET GAZETECİLİKTE MESLEKİ KURUMSALLAŞMA GİRİŞİMLERİ: BASIN MESLEK ÖRGÜTLERİ Gazeteciliğin meslek olarak kurumsallaşması, mesleğin saygınlığının pekiştirilmesi ve basın özgürlüğünün güvence altına alınması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu süreç, yalnızca yasal düzenlemelerle değil, aynı zamanda meslek örgütlerinin işlevleri ve meslek içi uygulamalar aracılığıyla şekillenmektedir. Bu bağlamda, çalışmada Türkiye'de basın meslek örgütlerinin kurumsallaşma sürecindeki rolleri ve yasal çerçevelerin meslekleşmeye katkıları kapsamlı bir biçimde incelenmiştir. Araştırmada, nitel analiz yönteminden yararlanılmıştır; yasal düzenlemeler, ulusal ölçekte temsil gücüne sahip ve yasal muhataplık işlevi üstlenen örgütlerin mevzuat ve yönetmelikleri analize dahil edilmiştir. Çalışmada, bu yaklaşım, meslek örgütlerinin hem normatif çerçeve oluşturma hem de meslektaş dayanışmasını destekleme işlevlerini bütüncül biçimde değerlendirmeyi mümkün kılmıştır. Elde edilen bulgular, gazeteciliğin meslekleşme ölçütlerini yalnızca kısmen karşıladığını göstermektedir. İletişim fakültelerinin varlığı mesleki uzmanlık bilgisinin altyapısını sağlasa da diploma zorunluluğunun olmaması mesleğe girişin akademik yeterlilikten bağımsız gerçekleştiğini ortaya koymaktadır. Bu durum, mesleki eğitim ve uzmanlaşma bağlamında gazeteciliğin meslek olma kriterlerini kısmen sağlamasına yol açmaktadır. Ayrıca, mesleki özerklik yasal düzenlemelerle sınırlanmış; meslek profesyonellerinin doğrudan katılımı olmayan müdahaleler, özerkliğin etkin biçimde uygulanmasını engellemektedir. Mesleki etik ve özdenetim mekanizmaları, gazeteciliğe normatif bir çerçeve sunsa da yaptırım söz konusu olmadığından sınırlı bir işlev üstlenmektedir. Örgütlenmenin parçalı yapısı ve üyelik kriterlerindeki sınırlılıklar ise birçok gazetecinin temsil ve destek mekanizmalarından dışlanmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte örgütlerin sağladığı eğitim programları, hukuki danışmanlık, ödül ve kültürel etkinlikler, meslektaş dayanışması ve prestij açısından önemli katkılar sunmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye'de gazeteciliğin kurumsallaşma süreci tamamlanmamış ve meslek örgütlerinin işlevleri genellikle sembolik düzeyde kalmıştır. Tek çatı altında örgütlenme önerileri, meslek haklarının güçlendirilmesi açısından potansiyel taşımakla birlikte merkeziyetçi yapının basın özgürlüğü üzerinde olumsuz etkiler yaratma riski de bulunmaktadır. Bu nedenle, kurumsallaşma tartışmalarında temel odak, mesleğin haklarını koruyacak güçlü bir örgütlenme ile basın özgürlüğünü güvence altına alacak çoğulcu yapının nasıl dengeleneceği sorusu olmalıdır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT PROFESSİONAL INSTİTUTİONALİZATİON INİTİATİVES İN JOURNALİSM: PRESS PROFESSİONAL ORGANİZATİONS The institutionalization of journalism as a profession holds critical importance for strengthening the prestige of the occupation and safeguarding press freedom. This process is shaped not only by legal regulations but also through the functions of professional associations and in-profession practices. In this context, the study comprehensively examines the roles of press professional organizations in Turkey within the institutionalization process and the contributions of legal frameworks to professionalization. The research employed a qualitative analysis method; legal regulations, as well as the statutes and bylaws of organizations that possess national representational power and serve as legal interlocutors, were included in the analysis. This approach made it possible to evaluate, in an integrated way, both the role of professional organizations in providing a normative framework and their function in supporting professional solidarity. The findings indicate that journalism only partially meets the criteria for professionalization. While the existence of communication faculties provides an infrastructure for professional expertise, the absence of a diploma requirement demonstrates that entry into the profession takes place independently of academic qualifications. This situation leads journalism to only partially fulfill the criteria of being a profession in terms of education and specialization. Moreover, professional autonomy has been restricted by legal regulations; interventions in which professionals themselves are not directly involved hinder the effective exercise of autonomy. Professional ethics and self-regulation mechanisms offer a normative framework for journalism but, lacking enforceability, serve only a limited function. The fragmented organizational structure and restrictive membership criteria have resulted in many journalists being excluded from mechanisms of representation and support. Nevertheless, the training programs, legal consultancy, awards, and cultural activities provided by professional organizations make significant contributions in terms of professional solidarity and prestige. In conclusion, the institutionalization process of journalism in Turkey remains incomplete, and the functions of professional organizations have largely remained symbolic. While proposals for unification under a single umbrella organization carry potential for strengthening professional rights, such a centralized structure also poses risks to press freedom. Therefore, the central question in institutionalization debates should be how to balance a strong organizational structure that protects professional rights with a pluralistic framework that safeguards press freedom.
Benzer Tezler
- Yeni medya ve gazetecilik
New media and journalism
NURAY TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
GazetecilikAnkara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURCAN TÖRENLİ
- Cumhuriyet Döneminde basında etik bağlamda ortaya konulan uygulamalar ve bir meslek örgütü: Basın Konseyi
The introduced practices on press ethics in the Republican era and a professional organization: Press Council
İBRAHİM SENA ARVAS
- Ergun Göze'nin hayatı ve fikirleri
The life and opinions of Ergun Göze
GİRAYALP KARAKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
BiyografiYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SAYİM TÜRKMAN
- Suriyeli mültecilerin Türkiye medyasındaki sınıfsal temsili
Class representation of Syrian refugees in Turkish media
FERAY ARTAR
Doktora
Türkçe
2019
GazetecilikAnkara ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN AYTÜL KASAPOĞLU
- Gazetecilik alanında etik tartışmalar ve ombudsmanlık: Türkiye örneği
Ethical debates in the field of journalism and ombudsman system: The case of Turkey
İPEK KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
GazetecilikHacettepe Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. MUTLU BİNARK